“Méo mồm” giải thích từ cho con  

Chị Nguyễn Thu Thủy (Tp Hải Dương) cho biết, con gái chị đang học lớp 1 theo chương trình công nghệ giáo dục, khả năng đọc văn bản tiếng Việt của con rất tốt. Hầu hết các bài đọc trong sách giáo khoa đều đọc rất trôi chảy, rõ ràng, nhớ mặt chữ. Không chỉ thế, con còn luyện đọc nhanh, rồi đọc chậm, đọc diễn cảm, thậm chí…đọc thầm theo yêu cầu của cô giáo.  

Tuy nhiên, cũng theo chị Thủy, rất nhiều bài đọc, nhiều từ con thuộc mặt chữ nhưng chẳng hiểu gì. Khi bị mẹ hỏi thì ớ người ra. Thế là chị lại phải vận dụng tất cả “nơ – ron” thần kinh, lục tung từ điển tiếng Việt để có thể giải thích cho con hiểu.  

“Cái cần nhất là phải hiểu từ, đọc phải hiểu, trong khi ở lớp các cô đặt yêu cầu đọc to, rõ ràng, diễn cảm, đúng chính tả lên hàng đầu. Bạn nào đọc vấp, ấp úng ngay lập tức bị phê bình. Điều này khiến con chỉ tập trung vào việc biết mặt chữ để đọc trôi chảy” – chị Thủy bức xúc.  

Chị Phạm Thị Mai (An Dương – Hải Phòng) có con học lớp 1 cũng gặp phải tình trạng tương tự khi dạy con học tại nhà. Chị Mai cho biết: “Nhiều lúc, đọc sách của con mà có cảm giác như là sách giáo khoa viết…cho mẹ ấy. Nào là: “Thu đủ, bù chi”; “khiên cưỡng”’ “phục lăn”, đây là những từ nằm ngoài khả năng hiểu của trẻ lớp 1. Ngoài ra, có những từ không biết giải thích với con như thế nào ví dụ: “gà qué” là gà gì, rồi thay vì nói “bé khóc nhè” thì sách viết “bé nhè”. Hay một đoạn đọc rất “mỏi mồm” và khó mô tả: Mèo kêu ngoao ngoao/ Ngoáo ộp dọa trẻ/ Rẽ quẹo sang trái/ Ốm dau quặt quẹo/ Bé ngoẹo đầu ngủ/ Góc vở quăn queo”.  

Nhiều đoạn trong sách giáo khoa làm khó học sinh (minh họa: IT)  

Điều ngạc nhiên là con chị đọc những từ khó này rất trôi chảy, không hề bị vấp như khi chị đọc. Đem thắc mắc này đến giáo viên chủ nhiệm của con, chị Mai cũng chỉ nhận được một cái thở dài của cô: “Chương trình dạy thiết kế sẵn như thế, lớp học rất đông nên cô chỉ có thể giải thích phần nào cho các con. Vì vậy, cô rất cần sự phối hợp của bố mẹ trong việc dạy thêm cho con tại nhà” – chị Mai lại lời cô.  

Đừng khiến trẻ thành… con vẹt  

Mới đây, trong một nghiên cứu của mình thực hiện trên 226 học sinh thuộc 3 trường tiểu học ở TP Hồ Chí Minh,  PGS.TS Hoàng Thị Tuyết – giảng viên khoa Giáo dục tiểu học trường ĐH Sư phạm Tp Hồ Chí Minh cho biết: hầu hết học sinh được khảo sát đều có khả năng đọc trôi chảy, tốc độ đọc trung bình vượt gần gấp đôi chuẩn đọc quy định của chương trình dạy đọc tiếng Việt tiểu học. Tuy nhiên, kỹ năng đọc hiểu hầu như thấp. Đặc biệt, kỹ năng tổng hợp đơn giản, suy luận và diễn đạt thể hiện được từ việc đọc hiểu là rất thấp.  

 Nguyên nhân được bà Tuyết đưa ra là do, chương trình học với một bộ sách giáo khoa bắt buộc sử dụng thống nhất đã khiến cho việc giảng dạy trở lên nhàm chán, học sinh chỉ tập trung vào đọc cho trôi chảy mà không còn hứng thú tìm hiểu ngôn ngữ.  

Nói về khả năng đọc trôi chảy mà không hiểu, một giảng viên thuộc khoa Giáo dục tiểu học (ĐH Sư phạm Hà Nội) phân tích: “Trẻ trong độ tuổi tiểu học trở xuống có khả năng trực giác rất cao. Bộ não trẻ có thế “chụp” lấy hình ảnh chữ và ghi nhớ nó trong đầu. Tuy nhiên, những chữ đó chỉ hiện diện dưới dạng hình ảnh, không có sự phân tích. Nếu chữ được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trẻ có thể nhận biết được theo kiểu: những chữ có hình dạng như thế thì phát âm như thế nào. Đây là lý do mà nhiều em có thể đọc từ khó một cách lưu loát nhưng không hiểu gì”.  

Chuyên gia này cũng cho rằng, các trường cần phải thay đổi cách dạy – học môn tiếng Việt ở tiểu học theo hướng tiếp cận đọc hiểu, tạo hứng thú cho học sinh khi tập đọc, đọc sách, đọc truyện nâng cao hiểu biết: “Nếu như chỉ đề cao yêu cầu đọc lưu loát, không vấp từ thì trẻ sẽ chỉ biết đọc như... “con vẹt” và giảm dần hứng thú với sách vở” – chuyên gia này nói.  

Theo Dân Việt