1. Zero waste là gì?

Theo Liên minh Không rác thải quốc tế ZWIA, Zero waste có nghĩa là lối sống “không rác thải”, bảo tồn tất cả các nguồn tài nguyên bằng cách sản xuất, tiêu thụ, tái sử dụng và thu hồi sản phẩm, bao bì và vật liệu một cách có trách nhiệm mà không đốt cháy và không thải vào đất, nước hoặc không khí, không đe dọa môi trường hoặc sức khỏe con người.

Về cốt lõi, lối sống “không rác thải” nhằm vào cách tiếp cận “lấy, làm và lãng phí” của chúng ta đối với sản xuất và tiêu dùng, khuyến khích cách tiếp cận tuần hoàn hơn đối với cách chúng ta sử dụng tài nguyên. Ở cấp độ cơ bản nhất, lối sống “không rác thải” là thúc đẩy các nền kinh tế hướng tới mục tiêu không thải chất thải ra bãi rác, lò đốt và đại dương.

Tuy nhiên, trong khi tái chế và quản lý chất thải vẫn là cốt lõi để đạt được mục tiêu đó, thì lối sống “không rác thải” còn mở rộng hơn nhiều so với việc chỉ xử lý rác thải “cuối vòng đời”. Trên thực tế, nó kiểm tra toàn bộ vòng đời của một sản phẩm hoặc vật liệu, nêu bật những hoạt động sản xuất và tiêu dùng không hiệu quả và không bền vững. Lối sống “không rác thải” không chỉ đề cập đến việc giữ chất thải không bị chôn lấp mà còn thúc đẩy nền kinh tế, ít lãng phí hơn trong sản xuất và tiêu dùng.  

Lối sống “không rác thải” không chỉ đơn thuần là một mục tiêu cuối cùng, mà là một tập hợp các nguyên tắc hướng dẫn nhằm cố gắng loại bỏ lãng phí ở tất cả các giai đoạn của chuỗi. Từ khai thác tài nguyên thông qua sản xuất đến tiêu thụ và quản lý vật liệu, mục tiêu là khép kín vòng tuần hoàn, xác định lại toàn bộ khái niệm về chất thải và đảm bảo tài nguyên được sử dụng càng lâu càng tốt trước khi được trả lại cho trái đất mà ít hoặc không có tác động đến môi trường.

2. Các nguyên tắc Zero waste là gì?

Các nguyên tắc Zero waste bao gồm 3 nghĩa vụ cơ bản nhắm vào các bộ phận khác nhau của xã hội:

• Trách nhiệm nhà sản xuất
• Trách nhiệm chính trị gia
• Trách nhiệm cộng đồng

Mỗi bộ phận nói trên đại diện cho một giai đoạn cụ thể của dòng chất thải. Nhà sản xuất là người đứng đầu và họ phải chịu trách nhiệm về thiết kế và sản xuất sản phẩm. Chính trị gia phải thu hẹp khoảng cách giữa cộng đồng và nhà sản xuất, thúc đẩy cả sức khỏe con người và môi trường trong khi thực thi các luật mới được thiết kế để thúc đẩy các nguyên tắc không chất thải. Cộng đồng chịu trách nhiệm tiêu thụ và xử lý. 

Các nguyên tắc cũng không ngừng mở rộng để đáp ứng những thách thức mới nảy sinh khi chúng ta tiếp tục khám phá thực tế của nền kinh tế không rác thải:

• Thiết kế hệ thống vòng tuần hoàn
• Đảm bảo các quy trình (sản xuất, tái chế,…) diễn ra gần nguồn tiết kiệm năng lượng
• Không xuất khẩu chất thải độc hại
• Thu hút cộng đồng và thúc đẩy thay đổi
• Giữ sản phẩm và vật liệu trong vòng tuần hoàn càng lâu càng tốt
• Xây dựng các hệ thống cung cấp thông tin phản hồi để cải tiến liên tục
• Hỗ trợ nền kinh tế địa phương
• Quảng cáo vật liệu như tài nguyên
• Giảm thiểu xả thải gây ô nhiễm vào đất, nước và không khí
• Xem xét chi phí thực sự của các cơ hội
• Thúc đẩy Nguyên tắc Phòng ngừa
• Thúc đẩy Nguyên tắc Người gây ô nhiễm phải trả tiền
• Phát triển các hệ thống có khả năng thích ứng, linh hoạt và đàn hồi

3. 7 nguyên tắc của Zero waste

Nghĩ thật kỹ

Trước khi quyết định mua một món đồ gì đó, bạn hãy nghĩ thật kỹ. Bạn nên sử dụng các vật liệu không độc hại được tái sử dụng, tái chế hoặc bền vững. Hãy sử dụng các vật liệu có tính chu kỳ và nhà sản xuất có trách trách nhiệm đối với toàn bộ vòng đời của sản phẩm. 

Cắt giảm

Bạn có thể đánh giá nhu cầu thực sự và cắt giảm những thứ không cần thiết mà bạn vẫn đang sử dụng như đồ ăn, quần áo, đồ sinh hoạt, sản phẩm giải trí,…  

Tái sử dụng

Bạn có thể tái sử dụng vật liệu và sản phẩm thông qua sửa chữa, tân trang, công nghệ mô-đun và tái sử dụng theo những cách khác.

Tái chế hoặc làm phân hữu cơ

Bạn có thể sử dụng vật liệu có thể tái chế chất lượng cao, tới các chợ địa phương để thu gom và xử lý rác tái chế hay thúc đẩy quá trình ủ phân phi tập trung tại nhà.

Thu hồi vật liệu

Bạn có thể thu hồi vật liệu và chỉ sử dụng các hệ thống thu hồi năng lượng hoạt động ở nhiệt độ và áp suất sinh học.

Bảo tồn và giảm các phương pháp xử lý phá hoại

Để giảm thiểu ô nhiễm không khí và tồn dư độc hại từ vật liệu, bạn hãy khuyến khích bảo tồn tài nguyên và giảm thiểu các phương pháp xử lý phá hoại.

Không đốt chất thải

Bạn không nên khuyến khích và loại bỏ hỗ trợ đốt chất thải và các hệ thống biến chất thải thành năng lượng cũng như loại bỏ tất cả các dư lượng độc hại từ các sản phẩm tiêu dùng và trong vật liệu xây dựng.

4. Phong trào Zero Waste là gì?

Phong trào Zero Waste là các nguyên tắc không rác thải. Và khi mức độ phổ biến của phong trào này tăng lên, các cá nhân và cộng đồng trên khắp thế giới đang giúp thúc đẩy chương trình này đi xa hơn. 

Một trong những sáng kiến ​​dễ nhận thấy nhất đang làm sáng tỏ thói quen tiêu dùng và tạo ra rác thải của chúng ta là “Thử thách Hũ”, nơi những người tham gia giảm lượng rác thải của họ xuống chỉ còn một hũ trong vòng một năm. Tuy nhiên, phong trào không rác thải đang phát triển và có nhiều sáng kiến ​​khác đang được triển khai.

Trên thực tế, việc mọi người chịu trách nhiệm về việc sản xuất chất thải của mình chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Và bằng cách nâng cao nhận thức về vấn đề này, cả chính trị gia và nhà sản xuất sẽ buộc phải chịu trách nhiệm nhiều hơn. Các cửa hàng không chất thải, nông nghiệp không chất thải, thời trang không chất thải và thậm chí toàn bộ lối sống và khu vực pháp lý không chất thải hiện đang trở thành xu hướng chủ đạo. Và nhiều người cũng làm theo các nguyên tắc không chất thải.

Ngọc Huyền – Theo zerowaste.com