Chúng ta sống trong một xã hội bị ám ảnh bởi sự tiện lợi. Và nỗi ám ảnh đó đã biến nhựa thành vua. Mặc dù, con người đã được hưởng lợi rất nhiều từ nhựa, nhưng chính nhựa lại đang ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta. Di chuyển từ đất liền ra biển theo gió hoặc qua đường thủy, nhựa đang gây hại cho sinh vật biển và tạo ra một trong những thảm họa sinh thái lớn nhất của thời đại.

Nhựa đã được tích tụ trong môi trường biển kể từ khi sản xuất nhựa vào những năm 1950. 2,5 km vuông của đại dương chứa hơn 46.000 mảnh nhựa trôi nổi. Tám triệu tấn nhựa đổ ra đại dương mỗi năm, trôi theo dòng hải lưu và đến những góc xa nhất của biển, thậm chí còn xuất hiện ở vùng hoang dã Nam Cực. Nói một cách đơn giản, các đại dương đang trở thành một món “súp” độc hại của nhựa và các mảnh vụn khác. Và tất cả sự sống đang bị ảnh hưởng không nhỏ.

Thật không may, nhựa không phân hủy sinh học. Quá trình phân hủy quang học của nhựa tiếp tục diễn ra ở cấp độ phân tử. Cho dù các mảnh nhỏ như thế nào thì chúng sẽ luôn là nhựa. Không giống như giấy hoặc thủy tinh có nguồn gốc tự nhiên, nhựa không bị hấp thụ hoặc thay đổi bởi các quá trình tự nhiên và không bao giờ thực sự biến mất.

Vòng quay và đảo rác

Phần lớn nhựa đổ vào đại dương sẽ bị chìm xuống, ảnh hưởng không nhỏ đến sự sống dưới đáy biển. Phần còn lại thấy nhựa bị cuốn vào các dòng hải lưu, cuối cùng tích tụ thành các khối rác khổng lồ được gọi là đảo rác. Đảo rác chứa hàm lượng nhựa cao hơn so với các đại dương xung quanh. Tính đến năm 2017, đã có 5 đảo rác.

Đảo rác được biết đến nhiều nhất là đảo rác Thái Bình Dương - một tên gọi chung của đảo rác Tây và Đông Thái Bình Dương do vòng quay Bắc Thái Bình Dương tạo ra. Nằm ở Trung Bắc Thái Bình Dương, đảo rác Thái Bình Dương trải dài hàng trăm dặm trên đại dương. Đảo rác không cố định bằng bất kỳ phương tiện nào và dịch chuyển cả ngàn dặm về cả phía bắc và phía nam.

Nhiều người sẽ liên tưởng đảo rác là một hòn đảo rác lớn nổi trên mặt nước, nhưng thực ra có một chút nhầm lẫn. Phần lớn của đảo rác Thái Bình Dương bao gồm các mảnh vụn nhựa có nồng độ cực cao, lơ lửng trên hoặc dưới bề mặt đại dương. 

Ô nhiễm rác thải nhựa ảnh hưởng đến sinh vật biển

Một nghiên cứu cho thấy ô nhiễm rác thải nhựa trong đại dương đã ảnh hưởng tiêu cực đến ít nhất 267 loài trên toàn thế giới, bao gồm 86% tổng số loài rùa biển, 44% tổng số loài chim biển và 43% tổng số loài động vật có vú sống ở biển. Những mảnh nhựa lớn trôi nổi trong đại dương dễ bị chim biển, cá voi, cá heo và rùa nhầm là thức ăn. Nhựa sẽ chặn đường tiêu hóa của sinh vật biển và mắc kẹt trong khí quản, cắt hoặc lấp đầy dạ dày, gây suy dinh dưỡng, chết đói và tử vong. Nhựa cũng là gây tử vong do nhiễm trùng, chết đuối cho sinh vật biển. 

Ô nhiễm rác thải nhựa ảnh hưởng đến con người

Ô nhiễm rác thải nhựa trong các đại dương không chỉ ảnh hưởng đến động vật biển và chim mà còn có tác động xấu đến cuộc sống của chúng ta. Khi các mảnh vụn nhựa xâm nhập vào nước, nó sẽ hấp thụ các chất ô nhiễm trong nước và phân mảnh thành các mảnh siêu nhỏ cực kỳ nguy hiểm. Nhựa không thể phân hủy nên bị cá và động vật phù du nuốt phải và ảnh hưởng đến chúng ta.

Để xem tác động của loại nhựa này đối với chuỗi thức ăn, các nhà nghiên cứu đã cho cá Medaka ăn 3 chế độ ăn khác nhau. Nhóm cá Medaka đầu tiền được cho ăn thức ăn cho cá thông thường. Nhóm cá thứ hai nhận được cho ăn chế độ ăn uống bao gồm 10% nhựa “nguyên chất” (không chứa chất gây ô nhiễm). Nhóm cá thứ ba được cho ăn chế độ ăn kiêng bao gồm 10% nhựa đã được ngâm trong Vịnh San Diego trong vài tháng. Sau 2 tháng, những con cá ăn được cho ăn chế độ ăn kiêng bao gồm 10% nhựa có hàm lượng chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy cao hơn nhiều và có khả năng bị các khối u và các vấn đề về gan. 

Chelsea Rochman – tác giả nghiên cứu này và là trợ lý giáo sư sinh thái học và sinh học tiến hóa tại Đại học Toronto giải thích: “Chúng tôi phát hiện ra rằng khi nhựa tương tác với dịch trong dạ dày cá, các hóa chất thoát ra khỏi nhựa và được chuyển vào máu hoặc mô”.

Các hóa chất được giải phóng khi nhựa bị phân hủy chẳng hạn như bisphenol A, styrene và PS oligomer đã được chứng minh là gây rối loạn nội tiết tố và cản trở hệ thống sinh sản của động vật. Hơn nữa, hàm lượng bisphenol A cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường, liệt dương và ung thư vú.

Cách ngăn chặn ô nhiễm rác thải nhựa?

Hiện nay, Trung Quốc là nước gây ô nhiễm rác thải nhựa lớn nhất, sau đó là Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam. Mặc dù ô nhiễm nhựa trong đại dương không thể được làm sạch hoàn toàn nhưng những mảnh vụn lớn có thể được loại bỏ và tái chế. 

Một số tổ chức đã sử dụng nhựa đại dương trong các sản phẩm của mình. Tổ chức Parley for the Oceans đã quyết tâm chấm dứt ô nhiễm rác thải nhựa một lần và mãi mãi bằng cách hợp tác với Adidas để tạo ra giày và áo thi đấu được làm gần như hoàn toàn từ nhựa đại dương tái chế. Hamilton Perkins biến chai nhựa thành túi hàng hiệu. Công ty Norton Point sản xuất kính râm bền vững từ nhựa đại dương và vật liệu có nguồn gốc thực vật.

Tuy nhiên, để chấm dứt ô nhiễm rác thải nhựa hoàn toàn, chúng ta phải ngăn chặn nó ngay từ đầu tức là thay đổi thói quen. Lượng sản phẩm nhựa dùng một lần được sử dụng hàng ngày đã vượt quá tầm kiểm soát. Chúng ta cần ngừng sử dụng túi ni lông, bao bì xốp và hộp nhựa sử dụng một lần. Nếu chúng ta từ chối sử dụng bao bì không thân thiện với môi trường, các công ty sẽ ngừng sản xuất nó. Bạn cũng có thể mang túi của mình đến cửa hàng mua sắm, mang cốc đến quán cà phê và mang chai nước có thể tái sử dụng. Đừng quên kiểm soát rác thải thông qua giáo dục cộng đồng, cũng như dọn dẹp đường phố và đường thủy để ngăn nhựa thải ra đại dương. 

Microbeads có trong các sản phẩm làm đẹp từ tẩy da chết cho đến kem đánh răng. Mặc dù những hạt nhựa nhỏ này có vẻ vô hại, nhưng chúng có thể lọt qua các bộ lọc tại các nhà máy xử lý nước và trôi ra đại dương và làm thức ăn cho cá. Thay vào đó, bạn hãy sử dụng các sản phẩm có chất tẩy da chết tự nhiên như bột yến mạch, đường hoặc muối.

Ngọc Huyền – Theo earth911