Người tiêu dùng từ trước tới nay chỉ biết tới “nhãn lồng Hưng Yên” như một loại đặc sản, mà ít ai biết rằng, loại đặc sản này gần như chỉ còn trong... lịch sử. Khi được hỏi về số phận của giống nhãn lồng, một đặc sản của vùng quê Hưng Yên, anh Nguyễn Văn Hùng, người trồng nhãn tại Khoái Châu, Hưng Yên cho biết, hiện tại số gốc nhãn lồng rất ít, vì nhãn lồng cho năng suất bấp bênh, cây già, cằn; hiệu quả kinh tế kém. 

Trước đây, nhãn lồng bị mai một thì giống nhãn Hương Chi được trồng nhiều, nhưng từ năm 1986, khi xuất hiện giống nhãn Miền Thiết thì giống nhãn này đã được trồng đại trà vì... quá ngon, năng suất rất cao và ổn định, lại chống chọi sâu bệnh tốt. Giống nhãn Miền Thiết cũng đã được trồng ở Mộc Châu, Sơn La, Điện Biên, Nghệ An, Hải Phòng và nhiều địa phương khác. Nhưng cũng giống như nhãn lồng, nhãn Miền Thiết trồng ở Hưng Yên là ngon nhất, nên thương hiệu “nhãn Hưng Yên” dường như không có... đối thủ! 

Ngoài loại nhãn Miền Thiết kể trên, ở miền Bắc còn có loại nhãn lai Hương Chi - Miền Thiết được trồng nhiều ở Bắc Giang. Ngược lại với những vườn nhãn chỉ còn 2/3 sản lượng so với năm ngoái ở Hưng Yên, người trồng nhãn ở Bắc Giang năm nay lại có một vụ mùa bội thu với giống nhãn lai Miền Thiết và Hương Chi. Ông Trương Văn Báo, chủ nhân hơn 700 gốc nhãn tại Giáp Sơn, Bắc Giang cho biết, sau hơn 20 năm trồng nhãn Hương Chi, ông đã quyết định ghép cải tạo nhãn Hương Chi với nhãn Miền Thiết. Sau 2 năm, vụ mùa 2014 năm nay, 700 gốc nhãn Hương Chi – ngọn Miền Thiết của gia đình ông đã bội thu. Loại nhãn lai này được bán tại vườn với giá trung bình 25.000 đồng/kg. 

Theo đánh giá của nhiều người sành ăn, loại nhãn lai Hương Chi - Miền Thiết ở Bắc Giang tuy không ngon như Miền Thiết ở Hưng Yên song cũng là loại nhãn cùi dày, thơm ngọt.

Anh Hùng cho biết, vào thời điểm hiện tại (đầu tháng 8) thì thị trường mới chỉ có nhãn sớm, mà người trồng nhãn như anh gọi là “nhãn Hà Tây giống T2, T6”. Loại nhãn này cùi dày nhưng vị nhạt hơn nhãn Miền Thiết. 

Còn loại nhãn Miền Thiết kể trên, phải nửa tháng nữa, tức là gần đến rằm trung thu, thì mới bắt đầu chính vụ thu hoạch nhãn. Như vậy, có thể thấy, nhãn trên thị trường hiện nay chưa phải là loại nhãn Miền Thiết ngon nhất, dù được người bán giới thiệu đủ các xuất xứ: nhãn quê, nhãn Hà Tây, nhãn lồng Hưng Yên, nhãn Điện Biên, nhãn Sơn La, nhãn lai, nhưng chủ yếu vẫn liên quan đến giống nhãn Miền Thiết hoặc Hương Chi. Nhãn lồng, tuy vẫn còn, nhưng sản lượng ít và thường được “đặt trước”, khó có thể bán đại trà trên thị trường!

Ngoài ra, với giá thành của từng loại nhãn như ở trên, cộng thêm chi phí vận chuyện thì để mua được loại nhãn Miền Thiết Hưng Yên ngon ưng ý vào chính vụ, chắc chắn người tiêu dùng khó có thể mua với giá rẻ hơn 50.000 đồng/kg tại Hà Nội. Những loại nhãn được bán với giá rẻ hơn chắc chắn có xuất xứ, nguồn gốc từ các vùng, miền khác.