Xe đạp điện hút khách

Xe đạp điện, xe máy điện là các loại phương tiện tích trữ năng lượng được nhiều người sử dụng vì cho rằng nó khá hiệu quả, tiện lợi và an toàn với môi trường khi không xả khí thải độc hại ra ngoài không khí.

PV Emdep đã đến một số cửa hàng bán xe đạp điện trên các tuyến đường Nguyễn Lương Bằng, Nguyễn Trãi, Cầu Giấy và vào hỏi giá cả, chất lượng của một số dòng xe đạp điện được bày bán tại đây. Tùy vào hãng xe, mẫu mã mà xe đạp điện, xe máy điện tại đây được bán với giá từ khoảng 7 triệu đến 20 triệu.

Xe đạp điện, xe máy điện nguồn gốc Trung Quốc được bày bán rất nhiều trên thị trường Việt Nam.

Khi được hỏi về lý do tại sao lại có mức giá chênh lệch lớn như vậy giữa các loại xe, người bán hàng cho biết: “Có loại xe được nhập nguyên chiếc, có xe thì lại nhập từng linh kiện về rồi lắp ráp lại hoàn chỉnh thành xe. Giá xe nhập nguyên chiếc từ Trung Quốc về đắt lắm, đánh thuế những 85% nên khó bán hơn, chỉ những người nào có tiền, kỹ tính thì mới chọn mua. Còn xe lắp ráp thì giá thành bình dân hơn nên nhiều người mua”.

Người bán hàng này còn nói thêm: “Tiền nào của nấy, nếu mua xe lắp ráp giá rẻ thì chất lượng sẽ không được đảm bảo bằng xe nhập nguyên chiếc chính hãng, mặc dù nhìn chúng không khác gì nhau”. Để chứng minh, người này còn đến bóp phanh hai chiếc xe, phanh của xe chính hãng khá mềm và ăn phanh, còn phanh của xe lắp ráp thì khi bóp khá rít và cứng.

Cũng vì giá tiền khác nhau nên chế độ bảo hành cũng rất khác. Chiếc xe chính hãng nhập nguyên chiếc được bảo hành 2 năm. Còn chiếc xe được lắp ráp chỉ bảo hành một số bộ phận như khung xe, sườn xe, hệ thống điện trong vòng 1 năm, riêng ắc quy chỉ trong 6 tháng đầu. 

PV Emdep có thắc mắc tại sao ắc quy của xe lắp ráp lại có thời gian bảo hành ngắn như vậy, nhân viên cho biết: “Vì là xe lắp ráp nên ắc quy cũng được mua lẻ ở ngoài rồi mới lắp ráp cùng các bộ phận. Hàng này thường được gia công ở những xưởng nhỏ lẻ, có khi còn là hàng tái chế nên giá rẻ, mau hết điện lắm, dùng một thời gian khoảng 7, 8 tháng là hỏng, đi thay mỗi lần tại cửa hàng hết 200.000 đến 300.000 đồng”. Người này còn cho biết từng nhận sửa xe đạp điện vì bị hỏng bộ phận ắc quy, khi tháo ra còn thấy chì và axit tràn ra ngoài, rất độc hại, khi tiếp xúc phải bịt kín cả người.

Đối với xe đạp điện giá rẻ, bình ắc quy là một trong những bộ phận dễ hỏng nhất và cũng rất độc hại nếu vứt ra ngoài môi trường.

Hiện trên cả nước đang có hơn 3 triệu xe đạp điện, xe máy điện nhưng chỉ có 10% trong số này được quản lý, nhập khẩu có đăng kiểm, còn lại là hàng trôi nổi, không giấy tờ và nguồn gốc xuất xứ. Nhiều xe đạp điện được lắp ráp từ các linh kiện khác nhau, những linh kiện này hầu như cũng đều từ Trung Quốc, đặc biệt là những bình ắc quy, pin được sản xuất từ các xưởng nhỏ lẻ nên không kiểm định được chất lượng.

Đại diện của Cục quản lý thị trường cho biết: “Nhiều xe đạp điện, xe máy điện được nhập lậu từ Trung Quốc và làm giả các giấy tờ chứng minh. Nhiều người còn nhập mua linh kiện từ Trung Quốc rồi mang về lắp ráp chui, chưa được Cục đăng kiểm cấp giấy chứng nhận chất lượng. Những chiếc xe này trở thành sản phẩm gắn mác lắp ráp tại Việt Nam và có giá thành rẻ nên rất nhiều người mua”.

Nỗi lo từ ắc quy hư hỏng

Chị Hoài (Đống Đa, Hà Nội) đang đưa con đi chọn mua xe đạp điện làm phương tiện đi học cho biết: “Tôi thấy xe đạp điện giá cả hợp túi tiền mà vận tốc không quá lớn nên muốn mua cho con làm phương tiện đi học. Mà xe đạp điện cũng thân thiện môi trường, không xả khí thải độc hại ra không khí nữa nên rất yên tâm khi sử dụng”.

Giống như chị Hoài, có rất nhiều người đang hiểu nhầm về khả năng thân thiện với môi trường của xe đạp điện. Thực tế, bộ phận ắc quy trong xe đạp điện, xe máy điện chứa thành phần lớn là chì, đặc biệt là những bình ắc quy làm kém chất lượng càng chứa nhiều chất độc hơn. 

PGS.TS Nguyễn Đình Hòe (Khoa Môi trường, ĐH KHTN, ĐH QG Hà Nội) cho biết: “Đúng là xe đạp điện không xả các khí độc hại khác nhưng lại chạy ắc quy, mà ắc quy thì dùng điện. Nếu tính nhu cầu đi lại của cả triệu chiếc xe đạp điện, xe máy điện thì hiệu suất điện tiêu dùng sẽ tăng rất cao. Ngoài ra, mỗi xe đạp điện thường gắn 3 đến 4 bình ắc quy, mỗi bình có tuổi thọ khoảng 2 năm. Nhưng với những xe trôi nổi thì tuổi thọ sẽ còn ngắn hơn và khi hỏng sẽ thải loại ra môi trường”. TS Đình Hòe cũng nhận định ắc quy chì thuộc nhóm chất thải nguy hại, nếu để thải loại tràn lan sẽ gây ô nhiễm môi trường cực lớn.

Nhiều người lựa chọn xe đạp điện, xe máy điện làm phương tiện đi lại nhưng không ngờ đến những tác động nguy hại không ngờ đến môi trường của nó.

Những chiếc ắc quy chì hỏng cũng có thể được các làng nghề thu mua để tái chế lại, nhưng quá trình sản xuất, tái chế ắc quy chì cũng là một quá trình gây ô nhiễm bởi phải sản xuất các tấm chì điện cực, sản xuất nhựa vỏ bình ắc quy, sản xuất axit… Chưa để đến việc công nghệ tái chế chì tại các làng nghề còn rất lạc hậu và không an toàn.

Giữa năm 2015, một cuộc xét nghiệm nhanh 500 trẻ em tại thôn Đông Mai, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên đã diễn ra. Đây là một làng nghề tái chế chất chì từ vật liệu phế thải từ pin và ắc quy. Kết quả là 98% số trẻ tại đây bị phơi nhiễm chì với hàm lượng 3 – 7 lần mức cho phép.

Theo thống kê, lượng ắc quy tại Việt Nam thải loại ra là 40.000 tấn trong năm 2010, dự kiến đến năm 2017 sẽ lên đến khoảng 70.000 tấn ắc quy chì. Với mức độ tiêu thụ xe đạp điện và xe máy điện như hiện nay, có nhiều khả năng chỉ trong vài năm nơi sẽ có thêm hàng ngàn tấn chì độc hại từ những chiếc ắc quy hỏng được thải loại ra môi trường.

Chưa kể người dân còn có thói quen sử dụng xe đạp điện, xe máy điện sai lầm như chở quá tải, nạp điện khi ắc quy đang đầy, nạp chưa đủ thời gian… dẫn đến bình ắc quy giảm tuổi thọ, quá trình thải loại và tái chế diễn ra nhanh hơn.

 Lương Chi