Theo thống kê của bệnh viện Huyết học và Truyền máu TƯ, trong năm 2016, cả Việt Nam đã tiếp nhận được khoảng 1,4 triệu đơn vị máu, trong đó có 97% máu tiếp nhận từ người hiến máu tình nguyện. Để đảm bảo đủ máu cho cấp cứu, nhiều cơ sở truyền máu vẫn phải lấy máu từ người nhà và người bán máu chuyên nghiệp, tức là khoảng 3%. 

TS. Ngô Mạnh Quân – Trưởng Khoa Vận động và Tổ chức hiến máu, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương cho biết: "Hiện chúng tôi không dùng từ bán máu hay cho máu chuyên nghiệp nữa mà gọi là hiến máu có nhận tiền bồi dưỡng. Những người tham gia hiến máu, hiến tiểu cầu nhận tiền bồi dưỡng ở nhiều độ tuổi khác nhau, từ 18 đến 60 tuổi. Có những người hiến máu, hiến tiểu cầu nhận bồi dưỡng thường xuyên, nhưng cũng có người đã từng hiến máu tình nguyện, sau đó chuyển sang hiến máu nhận tiền và ngược lại".

Nhiều người hiến máu nhận bồi dưỡng vì gặp khó khăn trong kinh tế

Trong quy tắc hiến máu, TS Ngô Mạnh Quân cho biết: "Thời gian giữa hai lần hiến/bán máu là 3 tháng, còn giữa hai lần hiến/bán tiểu cầu là 21 ngày. Các bệnh viện, trung tâm truyền máu có trách nhiệm kiểm tra khoảng cách giữa hai lần hiến máu, hiến tiểu cầu của người hiến và theo quy định, nếu không đủ số ngày sau hiến máu thì bệnh viện sẽ không tiếp nhận máu từ người hiến máu". 

Tuy nhiên, TS Ngô Mạnh Quân cũng thừa nhận rằng, trong trường hợp người hiến ở bệnh viện khác thì sẽ rất khó để phát hiện vì chưa có phần mềm quản lý người hiến chung giữa các viện, trung tâm truyền máu. Tuy nhiên, cán bộ y tế có thể kiểm tra huyết sắc tố, hoặc bắp tay chỗ lấy máu để phát hiện những trường hợp vừa cho máu.

Nói đến trường hợp những người hiến máu nhiều lần để nhận thêm tiền trong một thời gian ngắn, TSNgô Mạnh Quân cho biết: "Việc hiến máu quá thường xuyên khi chưa đủ điều kiện sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe, khi cơ thể bị mất máu nhiều sẽ kích thích tủy xương phải làm việc liên tục để sinh máu mới, bù đắp cho lượng máu thiếu hụt. Bên cạnh đó, nhiều bệnh lý tuy không bị mất máu nhưng do tủy xương giảm sinh máu sẽ dẫn tới rối loạn sinh máu, hoặc tạo ra các tế bào máu bất thường gây nên tình trạng thiếu máu".

TS Ngô Mạnh Quân cũng nhấn mạnh, đa phần những người hiến máu liên tục như vậy sẽ dẫn tới tình trạng thiếu máu, thiếu sắt. Do thiếu máu, thiếu sắt nên khiến tim thường xuyên đập nhanh, suy hô hấp, bong móng rụng tóc, giảm trí nhớ, dễ mắc các bệnh nguy hiểm khác vì suy giảm hệ miễn dịch, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống.

Về vấn đề nhiều người hiến máu nhận tiền bồi dưỡng cố tình uống nhiều việc sắt để hiến được nhiều lần, TS Ngô Mạnh Quân cho biết, nhu cầu hấp thụ lượng sắt trong cơ thể mỗi người và lượng sắt hấp thụ được chỉ có hạn. Bổ sung thêm nhiều sắt thì cơ thể sẽ không hấp thụ được hết, nên không phải cứ hiến xong và uống viên sắt vào là có thể đi hiến máu tiếp được.

Vậy nên, một người bình thường không nên hiến máu nhiều lần trong vòng 3 tháng để tránh làm cơ thể suy nhược. Một người sau khi tham gia hiến máu trong 3 ngày đầu nên giữ sạch nơi chọc ven lấy máu, không nên làm việc quá sức, sinh hoạt, lao động bình thường, không nên sử dụng các chất kích thích như rượu, bia. Cần ăn uống những thực phẩm giàu đạm như thịt bò, trứng, đậu tương, các loại thịt đỏ... và cần nghỉ ngơi đầy đủ.

Lương Chi