1. Sốt xuất huyết Crimean-Congo (CCHF)

Lây truyền chủ yếu từ bọ ve và gia súc chăn nuôi, bệnh sốt xuất huyết Crimean-Congo xuất hiện đầu tiên tại Crimea vào năm 1944. Sau đó nó được ghi nhận là thủ phạm gây bệnh ở Congo vào năm 1969. Đó chính là nguồn gốc xuất hiện tên gọi của nó. Dịch CCHF có tỷ lệ tử vong lên đến 40% theo báo cáo của WHO, và hiện nay chưa có vaccine phòng dịch.

Triệu chứng của loại bệnh này gồm có đau đầu, sốt cao, nôn, đau lưng, đau khớp và dạ dày. Khi bệnh bộc phát có thể có vết bầm tím nặng, chảy máu cam cũng như chảy máu ở mặt, miệng và cổ họng. Trong một số trường hợp, virus có thể lây truyền giữa người với người do tiếp xúc gần với máu bị nhiễm bệnh hoặc chất dịch cơ thể. CCHF được tìm thấy ở nhiều nơi bao gồm châu Phi, Trung Á, Trung Đông, miền đông và miền nam châu Âu và Ấn Độ.

2. Virus Ebola

Các trường hợp đầu tiên được biết đến của Ebola, hay còn được gọi là bệnh sốt xuất huyết Ebola, là vào năm 1976. Mặc dù dịch bệnh xảy ra đầu tiên ở ngôi làng xa xôi vùng Trung Phi, gần khu rừng mưa nhiệt đới nhưng nhiều đợt dịch gần đây đã xuất hiện ở cả các khu vực đô thị. Loại bệnh nguy hiểm này được bắt nguồn từ một loại virus của động vật hoang dã truyền sang con người, sau đó lây lan từ người sang người và bùng phát dịch. Tỷ lệ tử vong trung bình là 50 phần trăm nhưng một số vụ dịch, tỷ lệ này lên đến 90%.

Không có vaccine phòng Ebola, triệu chứng của bệnh có biểu hiện từ sốt đến nôn ra máu và suy nhược cơ thể. Khả năng phục hồi phụ thuộc vào sự chăm sóc và hệ thống miễn dịch của người bệnh.

3. Sốt xuất huyết Marburg

Hai dịch bệnh bí ẩn đã xảy ra ở châu Âu trong những năm 60 được tìm ra nguồn gốc từ phòng thí nghiệm của các nhân viên xử lý khỉ châu Phi nhập từ Uganda. Đây là một loại thành viên của gia đình virus Ebola, nó được đặt tên là Marburg theo tên một thành phố của Đức, nơi nó lần đầu tiên được phát hiện. Nguồn gốc tự nhiên của virus này được cho là từ loài dơi ăn quả thuộc dòng Pteropodidae, sau đó lây lan qua tiếp xúc giữa người với người.

Các triệu chứng gồm có sốt cao, nhức đầu và đau cơ nghiêm trọng. Bệnh bắt đầu đột ngột và nhanh chóng gây ra các vấn đề tiêu hóa, hôn mê và chảy máu. Tỷ lệ tử vong lên đến 88%, cái chết xảy ra chỉ trong vòng chưa đầy 10 ngày kể từ khi bắt đầu có các triệu chứng bệnh. Sốt xuất huyết Marburg chưa có thuốc chủng ngừa và điều trị. 

4. Sốt Lassa

Khoảng 80% số người bị nhiễm virus Lassa không có triệu chứng gì vì thế rất khó khăn để phát hiện bệnh. Virus Lassa truyền từ động vật sang người thông qua tiếp xúc với đồ ăn hoặc đồ gia dụng bị nhiễm nước tiểu hoặc phân chuột. Bệnh cũng lây từ người này sang người khác qua máu hoặc chất lỏng bị nhiễm bệnh.

Đối với những người có triệu chứng, họ thường bị sốt nhẹ và cơ thể hơi mệt mỏi. Những người bị nặng hơn có thể chảy máu ở mắt, nướu răng và mũi, cũng như nôn mửa, suy hô hấp, sưng mặt, điếc và đau nặng. Chỉ có khoảng 1% người nhiễm virus Lassa bị tử vong

5. Bệnh coronavirus MERS và SARS

Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) và hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) thuộc họ coronavirus - virus thường gây ra các bệnh đường hô hấp, sưng phổi và suy thận ở người. Mặc dù sự truyền nhiễm virus dường như đến từ những con lạc đà bị nhiễm bệnh, thì cả hai căn bệnh này đều dễ lây từ người qua người qua hắt hơi và ho

SARS đã được báo cáo lần đầu tiên ở châu Á vào năm 2003 sau đó nhanh chóng bùng nổ dịch trên toàn cầu vào năm 2004. Còn MERS mới được phát hiện lần đầu vào năm 2012 ở các nước Trung Đông và sau đó lan sang các nước khác. Khoảng 36% bệnh nhân MERS đã qua đời. Không có vaccine chủng ngừa và điều trị.

6. Sốt Nipah và Rift Valley

WHO gần đây đưa hai bệnh có nguồn gốc truyền nhiễm từ động vật nói trên vào danh sách các tác nhân gây bệnh nguy hiểm nhất có thể gây bùng phát nghiêm trọng trong tương lai gần. Virus Nipah lần đầu tiên được xác định vào năm 1998 khi người chăn nuôi lợn ở Malaysia bị bệnh. Hơn một triệu con lợn đã được tiêm thuốc trong đợt đó. Sau đó là đợt bùng phát dịch ở Ấn Độ và Bagladesh không tìm ra nguyên nhân. Triệu chứng bao gồm các vấn đề về hô hấp và rối loạn tâm thần.

Sốt Rift Valley đã được phát hiện lần đầu vào năm 1931 từ những người nông dân chăn cừu ở Kenya và căn bệnh sau đó đã lây lan thành dịch trên hầu khắp châu Phi. Bệnh lây truyền do tiếp xúc với các mô động vật bị nhiễm bệnh, uống sữa bị nhiễm bệnh hoặc qua các vết cắn của muỗi bị bệnh. Hiện chưa có trường hợp ghi nhận lây truyền từ người sang người. Các triệu chứng bao gồm sốt, đau cơ và đau đầu. Một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân bị bệnh ở mắt hoặc viêm não. Cả hai loại nhiễm virus Nipah và sốt Rift Valley đều có vaccine.

7. Chikungunya

Virus Chikungunya lây lan sang người do muỗi Aedes aegypti và Ae. albopictus (thường được gọi là muỗi hổ châu Á). Nó gây sốt và đau, đôi khi suy nhược, đau khớp. Các triệu chứng khác bao gồm đau cơ, nhức đầu, buồn nôn, mệt mỏi và phát ban. Hầu hết các bệnh nhân cuối cùng đã hồi phục, nhưng đau khớp có thể tồn tại nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Bệnh đã bùng phát thành dịch ở châu Phi, châu Á, châu Âu, Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Vào cuối năm 2013, virus Chikungunya đã được phát hiện lần đầu tiên tại châu Mỹ trên hòn đảo ở Caribbean và sau đó đã báo cáo trường hợp nhiễm bệnh ở Hoa Kỳ. Không có vaccine hoặc thuốc điều trị cho bệnh này.

8. Sốt nặng với hội chứng giảm tiểu cầu

Sốt nặng với hội chứng giảm tiểu cầu (còn được gọi là giảm tiểu cầu) là một bệnh mới nổi ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Virus này xuất hiện do lan truyền từ bọ ve, theo báo cáo của UpToDate.

Các triệu chứng chính của bệnh là sốt rất cao, giảm tiểu cầu máu gây chảy máu mô, bầm tím và máu đông chậm. Theo một nghiên cứu gần đây của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh, tỷ lệ tử vong của bệnh này ở Hàn Quốc là 47,2%.  Hiện nay không có vaccine phòng bệnh.

9. Zika

Loại virus này gần đây đã gây ra một sự tàn phá lớn, đặc biệt là ở khu vực châu Mỹ. Virus Zika được cho là có liên quan đến dị tật bẩm sinh và các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nghiêm trọng khác.

Zika được lây truyền qua muỗi Aedes như muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus, còn được gọi là muỗi hổ châu Á. Mặc dù chỉ có một phần năm người bị nhiễm virus sẽ bị ốm, Zika được coi như nguyên nhân gây bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh, là một dị tật bẩm sinh có đặc trưng là kích thước đầu nhỏ và não bộ phát không đầy đủ.

Ng. TA