Hiện tượng phú dưỡng là gì?

Phú dưỡng là hiện tượng phản ứng của hệ sinh thái khi lượng chất dinh dưỡng như nitrat và phosphat từ phân bón hoặc nước cống rãnh được thải ra vào môi trường nước vượt quá mức cần thiết. Kết quả là khả năng tự điều hòa của hồ ao bị mất kiểm soát, dẫn đến sự phát triển quá mức của thực vật nước và tảo. Một số dấu hiệu của phú dưỡng có thể là nước ao có màu xanh của tảo hoặc sự xuất hiện của cá chết nổi lên trên mặt nước.

Phú dưỡng và phì dưỡng là một phản ứng của hệ sinh thái khi có quá nhiều chất dinh dưỡng như nitrat và phosphat được thải vào môi trường nước từ các nguồn như phân bón hoặc nước cống rãnh. Thông thường, khi hàm lượng nitrogen (N) lớn hơn 300 µg/l và phosphorus (P) lớn hơn 20 µg/l trong nước được xem là phú dưỡng.

Hiện tượng phú dưỡng là gì? 

Ni tơ và photpho trong nước thải

Trong nước thải, nitơ tồn tại ở một loạt các dạng phổ biến, mỗi dạng tương ứng với trạng thái oxi hóa khác nhau. Các dạng này bao gồm amoniac (NH3), amoni (NH4+), khí nitơ (N2), nitrit (NO2–) và nitrat (NO3–). Tổng lượng nitơ (TN) thường được đo lường bằng tổng hợp của nito amoni (N-NH4+), nitơ nitrit (N-NO2–), nito nitrat (N-NO3–) cùng với nitơ hữu cơ. Nitơ hữu cơ bao gồm các hợp chất như axit amin, đường amin và protein, đều có khả năng chuyển đổi thành amoni dễ dàng thông qua hoạt động của vi sinh vật. Nitơ đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích sự phát triển của vi sinh vật trong quá trình xử lý nước thải sinh học.

Photpho giống như nitơ cũng là một nguồn dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của vi khuẩn trong các hệ thống xử lý nước thải. Các dạng photpho thường gặp trong nước thải bao gồm orthophosphate (PO43-, HPO42-, H2PO4–, H3PO4), polyphosphate và phosphate hữu cơ.

Cả nitơ và photpho thường có nguồn gốc từ các loại chất thải như phân bón, nước tiểu, urea và các chất tẩy rửa sinh hoạt hàng ngày. Nếu nồng độ của chúng trong nước thải vượt quá mức cho phép, chúng có thể kích thích sự phát triển của rêu và tảo làm bẩn nguồn nước và gây ra hiện tượng phú dưỡng nguồn nước.

Nitơ và photpho trong nước thải

Nguyên nhân gây ra hiện tượng phú dưỡng

Chúng ta đã hiểu được hiện tượng phú dưỡng là gì và tiếp theo chúng ta sẽ tìm hiểu nguyên nhân gây ra hiện tượng này.

Nguyên nhân gây nên hiện tượng phú dưỡng là một vấn đề phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố ảnh hưởng từ hoạt động con người và các tác động tự nhiên. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Lượng phân bón tích tụ trong nông nghiệp

Phân bón là yếu tố không thể thiếu trong nông nghiệp để thúc đẩy sự phát triển của cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón quá mức có thể dẫn đến sự tích tụ dư lượng trong đất và trôi xuống các nguồn nước như ao, hồ, sông. Điều này gây ra không chỉ sự ảnh hưởng đến chất lượng nước mà còn gây ra sự mất cân bằng sinh thái trong môi trường nước.

Nước thải chưa qua xử lý từ hoạt động sinh hoạt và chăn nuôi

Nước thải từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt và chăn nuôi khi chưa qua xử lý được thải ra môi trường. Điều này không chỉ gây ra ô nhiễm mà còn mang theo các chất độc hại như kim loại nặng, dầu mỡ và các chất hóa học khác.

Các hiện tượng tự nhiên như sạt lở và xói mòn

Sạt lở đất và xói mòn là các hiện tượng tự nhiên cũng đóng góp vào việc gây ra phú dưỡng. Khi xảy ra, chất dinh dưỡng từ đất sẽ bị cuốn trôi vào nguồn nước, gây ra sự tích tụ và ngưng đọng quá mức, tạo điều kiện cho sự phát triển của rêu và tảo.

Nước thải từ các ngành công nghiệp

Nước thải từ các ngành công nghiệp như nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp cũng chứa đựng các chất độc hại và dinh dưỡng, khi xả ra môi trường nước sẽ tác động tiêu cực đến hệ sinh thái nước.

Sử dụng phân bón hóa học quá mức

Việc sử dụng phân bón hóa học quá mức, đặc biệt là các loại phân có chứa Nitơ, Phosphorus và Kali, dẫn đến dư lượng chất dinh dưỡng trong đất và nước, tạo điều kiện cho sự phát triển quá mức của rêu và tảo.

Tóm lại, hiện tượng phú dưỡng là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố do con người và tự nhiên tạo ra, và đòi hỏi sự chú ý và giải pháp hiệu quả từ cộng đồng để giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường nước.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng phú dưỡng

Những tác động của hiện tượng phú dưỡng đến môi trường

Hiện tượng phú dưỡng trong nguồn nước có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đối với môi trường và sinh quyển, bao gồm:

Làm giảm oxy trong nước

Khi các loại tảo và rong phát triển quá mức do sự dư thừa chất dinh dưỡng, họ sẽ tiêu thụ lượng lớn oxy trong quá trình quang hợp. Điều này dẫn đến tình trạng giảm oxy trong nước, ảnh hưởng đến sinh vật sống dưới nước và gây ra cạnh tranh oxi giữa các sinh vật.

Mất cân bằng sinh thái

Sự phát triển quá mức của tảo và rong có thể làm giảm sự đa dạng sinh học trong nguồn nước. Những loài sinh vật khác có thể bị cản trở trong quá trình sinh trưởng và thậm chí là mất đi do thiếu dưỡng chất và sự cạnh tranh với tảo.

Tạo lớp bùn đáy dày

Khi tảo và rong chết đi, sinh khối của chúng sẽ tạo thành lớp bùn đáy dày. Điều này có thể làm giảm mực nước trong ao, hồ, làm mất đi diện tích mặt nước và tạo ra môi trường lầy lội.

Gây mùi hôi làm mất mỹ quan

Sự phân hủy sinh khối của tảo và rong trong điều kiện thiếu oxy tạo ra các hợp chất khí độc như NH3 và H2S, gây ra mùi hôi khó chịu. Điều này làm mất đi cảnh quan và ảnh hưởng đến hoạt động du lịch và sinh hoạt của người dân xung quanh.

Suy giảm chất lượng nước

Quá trình phân hủy sinh khối của tảo và rong có thể tạo ra các hợp chất khác, thay đổi thành phần hóa học của nguồn nước và làm suy giảm chất lượng nước, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả con người và động vật sống trong nước.

Gây đột biến sinh vật trong nước

Sự phát triển không cân đối của các loài sinh vật trong nguồn nước có thể dẫn đến sự suy giảm của các loài yếu hơn và tăng cường sự phát triển của vi khuẩn và sinh vật gây bệnh, ảnh hưởng đến hệ gen của chúng và cân bằng sinh thái nước. Những tác động này cần được quan tâm và giải quyết để bảo vệ môi trường nước và sức khỏe của cộng đồng.

Những tác động của hiện tượng phú dưỡng đến môi trường

Các biện pháp kiểm soát, ngăn chặn, xử lý phú dưỡng hoá

Chúng ta đã nắm được định nghĩa của hiện tượng phú dưỡng là gì  và bây giờ sẽ tìm hiểu các biện pháp kiểm soát ngăn chặn hiện tượng đó. Để ngăn chặn hiện tượng phú dưỡng trong sông, hồ, chúng ta cần thực hiện một loạt các biện pháp quản lý và kiểm soát chất dinh dưỡng để đảm bảo sự cân bằng trong hệ sinh thái nước. Dưới đây là một số cách chi tiết để đạt được mục tiêu này:

Hạn chế sử dụng phân bón hoá học

Thay vì áp dụng phân bón hóa học mà có thể gây ra tình trạng phú dưỡng, chúng ta nên tối ưu hóa việc sử dụng chúng. Điều này bao gồm sử dụng phân bón theo nhu cầu cụ thể của cây trồng, ưu tiên sử dụng phân hữu cơ và tuân thủ việc áp dụng chúng theo mùa vụ để giảm thiểu nguy cơ rò rỉ vào nguồn nước.

Xử lý nước thải đạt chuẩn

Việc xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường là một biện pháp quan trọng để giảm tác động tiêu cực lên hệ sinh thái nước. Sử dụng các sản phẩm vi sinh học như Microbe-Lift có thể giúp phân hủy chất hữu cơ và cải thiện chất lượng nước thải.

Kiểm soát nguồn nước thải

Thiết lập các trạm xử lý nước thải và đảm bảo rằng nguồn nước thải được kiểm soát và xử lý trước khi xả ra môi trường. Các công trình xử lý nước thải cần tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường để đảm bảo an toàn cho hệ sinh thái nước.

Sử dụng thực vật thủy sinh

Áp dụng công nghệ thực vật thủy sinh là một phương pháp hiệu quả để loại bỏ chất dinh dưỡng từ nước. Các loại thực vật này không chỉ loại bỏ chất dinh dưỡng mà còn giúp cải thiện chất lượng nước và tạo ra một môi trường sống cho động vật nước.

Quản lý sản xuất và sử dụng

Để giảm lượng chất dinh dưỡng thải ra môi trường từ các nguồn khác nhau, chúng ta cần tăng cường việc sử dụng phân hữu cơ, quản lý hiệu quả nguồn thải từ sản xuất và tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường.

Bảo vệ đất đai

Trồng cây phủ xanh đồi trọc và thực hiện các biện pháp bảo vệ đất đai là một cách hiệu quả để ngăn chặn sạt lở đất và giảm thiểu thất thoát chất dinh dưỡng vào nguồn nước.

Bằng cách kết hợp các biện pháp này một cách hiệu quả và bền vững, chúng ta có thể đảm bảo rằng sông, hồ không bị phú dưỡng và bảo vệ môi trường nước một cách toàn diện.

Qua bài viết đã làm rõ và cho chúng ta hiểu hơn về hiện tượng phú dưỡng là gì? Nguyên nhân và các giải pháp để ngăn chặn hiện tượng phú dưỡng. Hy vọng các bạn có thêm thông tin tham khảo hữu ích.

Linh Linh(tổng hợp)

Nhanh tay nhận ngay quà tặng 300k!

Gói quà 300k dành riêng cho bạn khi đăng ký tích điểm MyPoint. Tích điểm cho mọi hoạt động nạp thẻ, mua sắm và nhận tin về đọc báo tích điểm sớm nhất

Bằng việc đăng ký bạn đồng ý Chính sách Bảo mật và Xử lý dữ liệu đối với khách hàng MyPoint, Chính sách bảo mật của Emdep

Đăng ký ngay

Liên tục tranh ngôi, sao Việt nào hiện sở hữu vòng eo nhỏ nhất showbiz Việt