Tết Đoan Ngọ 2024 sẽ rơi vào thứ hai, ngày 10/6 dương lịch. Chữ "Đoan" có nghĩa là bắt đầu, "Ngọ" là khoảng thời gian từ 11 giờ đến 13 giờ, ăn Tết Đoan Ngọ nghĩa là ăn vào buổi trưa. Đoan Ngọ là thời điểm mặt trời gần đỉnh nhất trong ngày, ở gần trời đất nhất. Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được gọi một cách dân dã là "Tết giết sâu bọ". Đây là ngày mọi người phát động chiến dịch bắt sâu bọ và tiêu diệt các loài gây hại cho cây trồng.

Các món ăn truyền thống trong ngày Tết Đoan Ngọ

1. Cơm rượu nếp

Cơm rượu nếp là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ của cả ba miền. Theo quan niệm dân gian, vị nồng của cơm nếp kết hợp với men rượu giúp loại bỏ những ký sinh có hại trong cơ thể.

Vào sáng ngày 5/5 Âm lịch, mỗi người trong gia đình thường ăn một ít cơm rượu với hy vọng đẩy lùi bệnh tật. Cơm rượu nếp có thể được làm từ nhiều loại nếp khác nhau như nếp cẩm, nếp lứt hoặc nếp cái hoa vàng, tùy vào sở thích của từng gia đình. Mỗi miền có cách chế biến riêng: miền Bắc để cơm rượu rời từng hạt, miền Trung ép thành khối và miền Nam viên thành từng viên tròn.

2. Bánh ú nước tro (bánh ú)

Bánh ú nước tro là món truyền thống trong ngày Tết Đoan Ngọ của người miền Nam, và cũng là phiên bản khác của bánh gio ở miền Bắc. Bánh có hình chóp, được gói bằng lá chuối hoặc lá dong, bên trong là gạo nếp và nhân đậu xanh.

Bánh ú được làm rất tỉ mỉ, tạo ra những gói bánh thơm ngon để mọi người thưởng thức. Trong ngày 5/5, món bánh thanh ngọt, mát mẻ này là một phần không thể thiếu trong mâm cúng.

3. Chè trôi nước

Chè trôi nước là món ăn nổi tiếng ở miền Nam và cũng rất phổ biến trong ngày Tết Đoan Ngọ. Chè được làm từ bột nếp và nhân đậu xanh, bột được nhồi mềm dẻo, vo tròn nhân đậu xanh bên trong. Khi nấu, thêm chút gừng để tạo hương thơm và vị nồng ấm, ăn kèm nước cốt dừa.

Vị béo của nước cốt dừa, ngọt bùi của đậu xanh, cay ấm của gừng và thơm nồng của mè, đậu phộng hòa quyện tạo nên một món ăn hấp dẫn.

4. Thịt vịt

Các món ăn từ vịt như vịt nấu chao, bún măng vịt, gỏi vịt… là những món ăn truyền thống trong ngày Tết Đoan Ngọ của người miền Trung. Theo quan niệm xưa, tháng 5 Âm lịch thời tiết nóng nực, thịt vịt có tính mát, bổ dưỡng rất phù hợp. Thời gian này cũng là lúc vịt béo ngon và không có mùi hôi, nên thịt vịt trở thành món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ.

5. Chè kê

Chè kê là món đặc trưng của người Huế trong ngày Tết Đoan Ngọ. Chè được ăn kèm với bánh tráng mè, dùng bánh tráng để múc chè. Vị giòn của bánh tráng hòa quyện với vị ngọt của đường, dẻo thơm của kê và thoang thoảng mùi gừng, tạo nên món ăn hấp dẫn. Chè kê có tác dụng bổ khí huyết, thanh mát, giải nhiệt rất thích hợp trong thời tiết nắng nóng.

7. Bánh gio chấm mật

Bánh gio chấm mật là món truyền thống ở miền Bắc trong ngày Tết Đoan Ngọ. Bánh có vị ngai ngái của nước tro, thanh mát, màu nâu trong, chấm cùng mật mía ngọt ngào. Món bánh này được cho là có tác dụng xua tan bệnh tật, vì vậy rất phổ biến vào ngày này ở miền Bắc.

8. Trái cây

Mâm trái cây dâng lên bàn thờ tổ tiên là thứ không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ. Các loại trái cây như vải thiều, mận, xoài, dưa hấu... không chỉ thể hiện mong muốn tiêu trừ mầm bệnh mà còn mong muốn nhà cửa đầy hoa trái, sinh sôi nảy nở.

Trên đây là một số món ăn phổ biến trong ngày Tết Đoan Ngọ. Mỗi món ăn đều mang ý nghĩa riêng và được gia đình dùng vào ngày Tết này để tỏ lòng thành kính và mong ước sức khỏe, may mắn cho cả nhà.

Chúc bạn thực hiện thành công!

Mai Hương (Tổng hợp)

Ảnh: Sưu tầm