Tết Đoan Ngọ là gì?

Tết Đoan Ngọ hay còn có tên gọi khác là Tết Đoan dương, được tổ chức vào ngày 5/5 âm lịch hàng năm. Năm 2023, Tết Đoan Ngọ rơi vào thứ năm, ngày 22/6 dương lịch.

Trong truyền thống văn hóa của người Việt Nam, vào dịp Tết Đoan Ngọ sẽ chuẩn bị mâm lễ cúng được dâng lên tổ tiên nhằm thể hiện lòng thành và cầu mong cho một vụ mùa bội thu, sức khỏe, may mắn.

Đoan Ngọ tức là bắt đầu từ giữa trưa, bởi vậy lễ cúng diễn ra vào giờ Ngọ, từ 11h đến 13h. Nếu gia chủ không thể sắp xếp thời gian trong khung giờ trên, thì có thể lựa chọn khung giờ 7h - 9h sáng.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ gồm những gì?

Theo truyền thống. mâm cúng tết Đoan Ngọ gồm sẽ có các loại quả như vải, mận và rượu nếp, cơm rượu nếp, bánh gio... Ngoài ra, tùy theo phong tục của từng vùng miền mâm cúng sẽ có thêm những món khác.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Bắc:

1. Hương, hoa, nước, rượu nếp: Những yếu tố này được đặt trên mâm cúng để tạo không khí thần linh và trang trọng.

2. Các loại hoa quả như mận và vải: Hoa quả là biểu tượng cho sự sung túc và may mắn trong năm mới.

3. Xôi và chè: Xôi và chè là những món không thể thiếu trong mâm cúng. Xôi thường được làm từ gạo nếp và có thể ăn kèm với đường hoặc mật. 

4. Bánh tro và bánh ú: Đây là những loại bánh truyền thống làm từ gạo nếp, ngâm trong nước tro và gói bằng lá chuối. Những chiếc bánh này dễ ăn, dễ tiêu và thêm ngon khi kết hợp với đường hoặc mật.

5. Cơm rượu nếp: Món cơm rượu nếp là đặc sản của người miền Bắc, đặc biệt là cơm rượu nếp cái hoa vàng. Nơi này được cho là nơi duy nhất có món này, và món cơm rượu nếp ở đây thật ngon và độc đáo. Một số nơi còn có thêm cơm rượu nếp cẩm.

Cách bày mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Bắc

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung:

1. Hương, hoa, nước, rượu nếp: Những yếu tố này được đặt trên mâm cúng để tạo không khí thần linh và trang trọng.

2. Các loại hoa quả như vải và mận: Hoa quả là biểu tượng cho sự sung túc và may mắn trong năm mới.

3. Bánh tro và bánh ú: Những loại bánh này thường xuất hiện trong mâm cúng. Bánh tro là loại bánh được làm từ gạo nếp, ngâm trong nước tro và gói bằng lá chuối. Bánh ú cũng là một loại bánh truyền thống của miền Trung, được làm từ gạo nếp và có nhân đậu xanh.

4. Chè kê: Đây là một món đặc biệt quen thuộc và thường xuất hiện trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người dân ở tỉnh Quảng Nam.

5. Thịt vịt: Món thịt vịt thường có mặt trên mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung. Theo quan niệm dân gian, thịt vịt có tính mát, khi ăn có khả năng giải nhiệt cho cơ thể, bổ máu và tốt cho hệ tiêu hóa.

6. Cơm rượu: Món cơm rượu miền Trung được làm bằng phương pháp lên men cổ truyền và có hình dạng vuông vức.

Cách bày mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Nam

1. Hương, hoa, nước, rượu nếp: Đây là những yếu tố không thể thiếu trên mâm cúng, mang đến không khí trang trọng và tôn nghiêm.

2. Các loại hoa quả như vải và mận: Hoa quả thể hiện sự sung túc và thịnh vượng trong năm mới.

3. Cơm rượu: Món cơm rượu miền Nam được làm thành những viên tròn trước khi ủ. Khi rượu dậy mùi, thêm nước đường vào. Khi ăn, cảm giác tương tự như ăn xôi chè ở miền Bắc.

4. Bánh ú bá trạng: Loại bánh này tương tự như bánh tro, nhưng kích thước lớn hơn một chút. Bánh được làm từ gạo nếp và nhân với nhiều loại nhân, sau đó gói trong lá và luộc hoặc hấp chín.

5. Chè trôi nước: Đây là những viên chè tròn to được làm từ bột nếp trắng và có nhân đậu xanh thơm bùi. Chè trôi nước thường được ăn kèm với nước đường gừng và nước cốt dừa.

Cách bày mâm cúng tết Đoan Ngọ Miền Nam

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ đặt ở đâu?

Mâm cúng Tết Đoan Ngọc ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch thường được đặt ở bàn thờ gia tiên (nghĩa là bàn thờ cúng trong nhà). Tuy nhiên, một số gia đình muốn cúng đầy đủ thủ tục hơn sẽ chuẩn bị thêm 1 mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở ngoài sân.

Lưu ý: Nên chọn đặt mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở nơi trang nghiêm và linh thiêng trong gia đình.

Trên đây là thông tin về mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở cả 3 miền Bắc, Trung và Nam, tham khảo để chuẩn bị mâm cúng đầy đủ để cầu mong thuận lợi và gặp thật nhiều may mắn.

Mai Hương (Tổng hợp)

Ảnh: Sưu tầm