Có lẽ bạn đang bật cười vì đây là chuyện hài hước, một con mèo mà dạy hải âu cách bay. Vậy chúng ta nên tò mò hay coi đấy là một sự hoang tưởng đáng yêu? 

Bằng cách kể chuyện rất duyên, Luis Sepúlveda đã đưa các cô cậu nhóc nhỏ đến với những dí dỏm về một câu chuyện đơn giản, truyền tải tình yêu thương đến tất cả trẻ em. Nhưng lại hướng người trưởng thành đến một thế giới dám mơ ước trong cuộc sống tựa hồ như một cơn lốc với nhiều gánh nặng này. 

Những nghịch lý từ Chuyện con mèo dạy hải âu bay

Câu chuyện bắt đầu vào một buổi sáng trong lành ngay tại bến cảng Hamburg, chú mèo mun mập ú Zorba đang nằm dài lười biếng để sưởi nắng. Kengah, một cô hải âu xinh đẹp không may bị dính lớp váng dầu do con người thải ra biển. Cố gắng hết sức mình, Kengah bay gần vào bờ và đỗ lại trên ban công nhà Zorba. Với chút sức lực còn lại, cô đã sinh ra một quả trứng và nhờ Zorba hứa với mình ba điều. Trong lúc bối rối và xúc động trước cái chết của Kengah, Zorba đã đồng ý với cô: “sẽ không ăn quả trứng”, sẽ “chăm lo cho quả trứng đến khi chú chim non ra đời”, và điều cuối dường như không tưởng là “dạy nó bay”. 

Điều gì đã khiến Kengah tin rằng sau khi mình qua đời, Zorba sẽ không biến quả trứng ấy thành một món ăn ngon cho một bữa trưa? Dẫu lý trí mách bảo tôi di nguyện ấy hoang đường biết bao, thì trái tim tôi vẫn luôn hy vọng có kỳ tích tồn tại. Bởi má tôi vẫn hay nói:“Kỳ tích chỉ xuất hiện khi bản thân đã nỗ lực cố gắng hết sức mình”. Có lẽ vào lúc cơ thể yếu đuối đến cạn kiệt ấy, trong lòng Kengah vẫn luôn tha thiết lo lắng cho đứa con bé bỏng chưa kịp chào đời của mình. Phải chăng tình mẫu tử thiêng liêng ấy đã bám liều vào trái tim của chú mèo ú kia? 

Cái chết của Kengah được lồng vào hình ảnh một vùng biển đang bị lớp váng dầu bao phủ, như một hồi chuông cảnh báo tình trạng ô nhiễm môi trường do con người gây ra, làm hại biết bao sinh vật. 

Có lẽ quả trứng trong tác phẩm đã thật may mắn vì được Zorba cứu và nuôi nấng. Nhưng thực tế, còn biết bao nhiêu sinh linh khác chưa từng được biết đến thế giới này chỉ vì sự vô tình của con người? 

Tôi là một kẻ không ưa gì văn chương, càng không phải là một kẻ thích lang thang trong một thế giới vốn dĩ:“nghệ thuật là ánh trăng lừa dối”, để rồi tìm tòi những hạt ngọc mà nhà văn nhặt nhạnh cho đời như Nguyễn Minh Châu đã nói:“Nhà văn là người gắng đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người”. Nhưng tôi đã lạc trôi trong hành trình ấy bởi Luis Sepúlveda. Với tôi, Chuyện con mèo dạy hải âu bay đã trở thành một hạt ngọc. Nó khiến lòng tôi rung cảm, trào dâng ngọn lửa hy vọng cho một sự vươn lên mạnh mẽ của lòng can đảm và nhiệt huyết. 

Bài học chấp nhận sự khác biệt của nhau  

Luis Sepúlveda đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của một người cầm bút. Vốn dĩ, đề tài yêu thương đã quá quen thuộc hoặc có khi lại gặp ý tưởng na ná nhau. Nhưng ông đã dùng ngòi bút độc lạ hơn để nói về triết lí sâu sắc của đề tài này, đó là “tình khác loài”. Thật sự không hề đơn giản khi bắt một con mèo ấp trứng. Dẫu cho người ta vẫn nghĩ rằng, hải âu vốn là món ăn khoái khẩu của loài mèo đi chăng nữa. Khoảnh khắc chú chim non chào đời, cũng là lúc Zorba bắt đầu học cách làm cha, làm mẹ. Hành trình nuôi dạy này, khó khăn biết bao khi Zorba phải nuôi dưỡng một đứa trẻ không cùng giống loài với mình, vô số câu hỏi tựa hồ không lời giải đáp: Một nàng chim non phải ăn gì và cần học những gì đây?  

Zorba còn là một bà mẹ sẵn sàng xù lông, nhe răng trợn mắt với hai gã mèo hoang để bảo vệ đứa con gái bé bỏng của mình. Nhưng cũng chính Zorba dữ dằn ấy, lại xúc động nghẹn ngào khi chú chim non chiêm chiếp gọi mình là “Má”. Khoảnh khắc ấy, đã tạo nên sợi dây mẫu tử vô hình thiêng liêng gắn chặt mèo ú  Zorba với bé hải âu Lucky lại với nhau. Đúng là “công sinh không bằng công dưỡng”.  

Tình yêu ban đầu vốn là một sự thỏa thuận và tôn trọng. Sự thỏa thuận giữa bạn và đối phương là hai cá thể ngang bằng nhau – bình đẳng. Còn tôn trọng trước hết là tôn trọng chính bản thân mình, phải biết yêu lấy nó đã. Để duy trì cả sự bình đẳng và yêu thương chính mình trong một mối quan hệ, chúng ta còn cần có sự đồng cảm và tình thương. Và chữ “thương” này rất quan trọng.  

Tuy nhiên, chỉ có tình thương được sinh ra từ tình yêu mới là bền vững nhất. Nếu không nó rất dễ trở thành sự thương hại hay là một sự ngộ nhận mà thôi. Tình cảm có thể phai nhạt theo năm tháng hay là một sự “vỡ mộng”. Còn tình thương luôn là ngọn đèn soi sáng vào nội tâm của người chúng ta yêu, để hiểu rằng bất kì ai cũng có khiếm khuyết và học cách chấp nhận nó. Suy cho cùng tình thương chính là mỏ neo để giữ tình cảm qua bao biến cố, sóng gió trong cuộc đời, cũng là cách chúng ta nhìn nhận và đối xử với chính mình. 

Phải chăng bởi một chữ thương ấy mà chú mèo Zorba đã kiên định có thể dạy được hải âu bay? Trong khi chú còn chẳng biết cách bay như thế nào. Phải chăng cũng vì sự  đồng cảm yêu thương lo lắng cho đứa con đến hơi thở cuối cùng của người mẹ, mà Zorba quyết giữ tròn lời hứa với cô hải âu đã khuất?   

Nhưng lý do lớn nhất khiến Zorba kiên trì muốn dạy Lucky bay, chính vì: cô bé là một nàng hải âu. Một hải câu không thể sống cuộc sống của loài mèo. Một hải âu, phải sống cuộc đời tung cánh trên bầu trời cao rộng. Zorba yêu thương Lucky, Zorba là một người cha, và chẳng có người cha nào, lại không mong mỏi đem đến cho con mình một cuộc sống ý nghĩa nhất.  

Tinh thần đồng đội và hỗ trợ lẫn nhau 

Câu chuyện còn cho chúng ta thấy một tình bạn đẹp giữa những con mèo. Việc của một con mèo cũng là việc của tất cả những con mèo vùng cảng. Zorba bắt đầu thực hiện lời hứa bằng việc tìm đến những người bạn của mình trong cộng đồng mèo ở Hamburg: hai con mèo Đại Tá và Secretario của người phục vụ bàn một nhà hàng Ý; con mèo Einstein và đười ươi Matthew của ông Harry chủ tiệm hiệu tạp hoá Bến cảng Harry; con mèo Bốn Biển là con vật may mắn của Hannes Đệ Nhị; con mèo Angelina, của một thi sĩ tuyệt vời. Tất cả những chú mèo ấy đã đánh thức Lucky tìm lại chính mình.  

Sau nhiều lần thất bại khi cố gắng dạy hải âu bay, những chú mèo quyết định nhờ đến sự giúp sức của con người. Chúng tìm đến thi sĩ Angelina. Ngay chính đêm đó, Lucky đã dũng cảm cất cánh bay trong cơn mưa lớn trước tòa tháp chuông nhà thờ thánh Michael. Nó đắm mình vào một thứ khiến nó hạnh phúc. Đó chính là nước! Đúng như bài thơ của Atxaga đã nói, nó mang trái tim của thần bay lượn. Cũng không biết tự khi nào, những giọt mưa hay nước mắt đã phủ mờ đôi mắt màu vàng của con mèo mun to đùng, mập ú ấy…

Trong sâu thẳm của chúng ta đều có những nỗi sợ riêng: sợ cô độc, sợ đau khổ, sợ thất bại, cuối cùng là sợ chết. Với nỗi sợ, bạn phải nhận ra rằng: đừng cố gắng đi đường vòng, cách dứt khoát nhất là hãy đối mặt với nó và triệt hạ nó. Để rồi sau đấy, mỗi người chỉ việc lao vào đời bằng một niềm tin của dũng khí, dám ước mơ, sống tự tại, tử tế trong từng khoảnh khắc mà bản thân may mắn được trải qua. 

Và khi lựa chọn điều đó, bạn hạnh phúc, ngay cả khi bạn chết đi.

Đông Miên

Ảnh: Sưu tầm