Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả là một trong những thứ quan trọng để chưng bày trên bàn thờ gia tiên trong những ngày Tết của người Việt. Nó mang một ý nghĩa chung sâu sắc là dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành trong gia chủ và luôn là một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc ta.

Theo thuyết duy vật cổ đại xưa thì tất cả mọi vật chất đều được tạo nên bởi 5 yếu tố ban đầu, đó chính là: kim loại (kim), nước (thủy), gỗ (mộc), lửa (hỏa) và thổ (đất) được gọi là ngũ hành. Và chính cái tư tưởng ấy đã xâm nhập sâu sắc vào đời sống văn hóa các dân tộc phương Đông, trong đó có người Việt, được thể hiện ngay trên mâm ngũ quả ngày Tết.

Theo quan niệm của nhân gian thì “ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Bởi con số 5 – “ngũ hành” là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy, thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ.

Chính vì vậy, mâm ngũ quả ngày Tết nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển. Và cũng bởi thế, cho nên ông cha ta đã chọn 5 loại trái cây để cúng vào đêm giao thừa với ngụ ý rằng: những sản vật này được đúc kết từ biết bao công sức, mồ hôi và nước mắt của người lao động, kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vạn vật sinh tồn.

Từ đó, có thể thấy ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết vô cùng quan trọng và lớn lao biết nhường nào.

Một số loại trái cây thường dùng trong mâm ngũ quả ngày tết gồm có:

Chuối: Hình dáng nải chuối rất đặc trưng, giống với bàn tay nằm ngửa, biểu tượng cho sự bao bọc chở che. Theo phong thủy, chuối tượng trưng cho sự may mắn, đủ đầy. Do đó, cúng chuối trên ban thờ thần tài sẽ thu hút tiền tài, sự may mắn về mọi mặt trong cuộc sống.

Phật thủ: Hình dáng bên ngoài của trái phật thủ được ví với bàn tay của Đức Phật. Do đó, loại quả này được nhiều người sử dụng để cúng thần tài, với mong muốn luôn được các vị thần linh chở che và bình an vượt qua mọi sóng gió cuộc đời.

Nho: Nho là biểu tượng của sự sinh sôi, nảy nở và đại diện cho sự thành công. Theo phong thủy, chùm nho là biểu tượng giải hóa các vấn đề liên quan đến sinh nở. Người ta dùng nho trong mâm ngũ quả ban thờ thần tài với hy vọng gia đình, con cái hòa thuận, khỏe mạnh.

Dứa: Dứa là loại trái cây mang mùi thơm cực kỳ đặc trưng. Hơn nữa, loại quả này mang ý nghĩa may mắn, thành công và thịnh vượng vững bền mãi về sau.

Đu đủ: Quả đu đủ là biểu tượng của sự sung túc, đủ đầy, thịnh vượng.

Dưa hấu: Trái dưa hấu căng tròn, mát lành hứa hẹn sẽ đem tới sự ngọt ngào và may mắn.

Ớt: Trái ớt với màu đỏ rực rỡ, sẽ đem đến nhiều may mắn, suôn sẻ trong làm ăn, trong cuộc sống.

Ni Trần (Tổng hợp)