Theo quan niệm truyền thống, giao thừa là thời khắc mà đất trời giao hòa, âm dương hòa quyện, vạn vật bừng sức sống. Do đó, lễ cúng giao thừa có ý nghĩa sâu sắc đối với mỗi gia đình Việt.

Trước thời khắc giao thừa, các gia đình đều tất bật dọn dẹp, trang hoàng lộng lẫy nhà cửa, ban thờ, bày biện những “của ngon vật lạ”… để chuẩn bị chờ đón khoảnh khắc năm mới.

Theo phong tục tập quán thì lễ cúng giao thừa được cử hành ở 2 nơi: trong nhà và ngoài trời. Lễ cúng ở ngoài trời phải làm trước nhằm “nghênh tân, tiễn cữu” tức là đón quan hành khiển mới, tiễn quan hành khiển cũ, sau đó mới tiến hành làm lễ trong nhà.

Văn khấn giao thừa ngoài trời theo sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin:

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)

Kính lạy:

- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

- Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.

- Con kính lạy Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.

- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.

- Con kính lạy ngài cựu niên Hành khiển, cựu Hành binh chi thần, cựu Phán quan.

- Con kính lạy ngài đương niên Hành khiển, đương niên Hành binh chi thần, đương niên Phán quan.

- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Quý Mão với năm Giáp Thìn.

Chúng con là: … sinh năm: … hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà: ... ấp/khu phố: … xã/phường: … quận/huyện/thành phố: … tỉnh/thành phố: …

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân.

Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật, Thánh, dâng hiến tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.

Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)

Bài cúng giao thừa trong nhà theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin

- Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)

- Nam mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.

- Nam mô Đông Phương Giáo Chủ Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật.

- Nam mô Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.

- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

- Các cụ tổ tiên nội ngoại chư vị tiên linh.

Nay phút giao thừa năm Quý Mão với năm Giáp Thìn.

Chúng con là: … sinh năm: … hành canh: … tuổi, ngụ tại số nhà: … ấp/khu phố: … xã/phường: ... quận/huyện/thành phố: … tỉnh/thành phố: …

Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật- Thánh, dâng hiến Tôn thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ thần, Phúc đức chính thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, các ngài bản gia Táo phủ thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời các cụ tiên linh, cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nội ngoại gia tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.

Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)

Ni Trần (Tổng hợp)