Quả la hán

Quả la hán hay còn được gọi là la hán quả hay giả khổ qua có tên khoa học là Momordica grosvenori Swingle thuộc họ Bí. Cây la hán là loại cây đặc sản của vùng Quảng Tây, Quế Lâm, Trung Quốc. Đây là một cây mọc leo được trồng lấy quả và sử dụng chế biến thành các loại nước giải khát rất tốt. Quả la hán có vỏ cứng nhỏ với đường kính khoảng 4-6 cm, có hình cầu hoặc hình hơi trái xoan.

Bên trong quả có thịt, nhiều hạt. Lớp vỏ già bên ngoài khá giòn, dùng tay bóp nhẹ có thể vỡ ra để lộ ra lớp thịt màu trắng ngà, chất xốp nhẹ. Bên trong lớp vỏ có 10 vân sợi chạy xuống theo chiều dọc. Hạt hình tròn, bẹt, ở giữa hơi trũng xuống tạo thành một cái rãnh nhỏ.

 

Quả la hán thường được thu hoạch vào tháng 7 -9 hàng năm. Những quả già, to, cứng chắc và không nghe tiếng động khi lắc sẽ được hái về phơi hoặc sấy khô làm dược liệu.

Trước đây, cây la hán mọc hoang quanh hàng rào, sau đó dượcđem về trồng vì mang lại giá trị kinh tế. Mùa thu hoạch thường là vào tháng 7 đến tháng 9 hàng năm.  

Ở Việt Nam, la hán được gieo trồng nhiều nhất ở các tỉnh thuộc vùng núi Tây Bắc như Lào Cai, Sơn La,… Nếu như từng đi qua các tỉnh này du lịch, có lẽ bạn sẽ bắt gặp cảnh quả la hán sau khi sấy khô được bày bán rộng khắp như đặc sản của vùng. 

Quả la hán ngọt, mát, có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Nếu trước đây thứ quả dại này không được ai để ý tới thì giờ đây được người dân thành phố "săn lùng" để mua. Chị Hoài Thương - người bán quả la hán khô ở Hà Nội cho biết: "Quả này có vị ngọt tự nhiên, có thể nấu nước uống giải nhiệt hiệu quả hoặc nấu canh la hán. La hán thái thành từng lát và cho vào nồi, đổ nước đun kỹ, cho thịt nạc vào nấu canh, có thể cho thêm bột gia vị sao cho phù hợp với khẩu vị. 

Trên thị trường, la hán được bán là quả khô, có giá từ 300.000-350.000 đồng/kg nhưng không phải khi nào cũng mua được. Nên chọn những quả to, tròn, cứng, khi lắc không nghe tiếng động bên trong. Dùng dao tách vỏ, chỉ lấy phần bên trong cho vào bình. Đổ nước đun sôi vào, hãm khoảng 15 phút là đã có thể bắt đầu sử dụng. Nước la hán có vị ngọt thanh, vô cùng dễ uống". 

Quả chanh dây

Chanh dây còn có tên gọi khác là chanh leo, một loài trong chi lạc tiên (Passiflora), tuy tên gọi có chữ chanh nhưng chúng không có quan hệ họ hàng gì với các loài chanh trong chi cam chanh. Cây chanh leo là loài dây leo, sống lâu năm, hoa của chúng có kích thước lớn với các nhụy và nhị hoa to. Thân cây trơn nhẵn hoặc có lông, có nhiều tua cuốn. 

Chúng được được trồng ở khắp thế giới, đặc biệt là Ấn Độ, Sri Lanka, New Zealand, vùng Caribe, Brazil, Nam Phi... Ở Việt Nam, chanh dây có ở cả 3 miền, trước đây loại cây này mọc hoang dại ở ven đường - những nơi có nhiều nắng, được người dân mang về trồng leo hàng rào để làm giàn tạo bóng mát và lấy quả để ăn. Hồi đó, quả chanh leo chưa có giá trị, ít ai để ý tới, thậm chí còn không ai mang ra mua bán ở chợ.  

Khoảng chục năm gần đây, chanh leo là thứ quả giải nhiệt được ưa chuộng, được bày bán từ ngoài chợ đến siêu thị. Cứ đến mùa hè, thứ quả giải nhiệt này lại được người dân thành phố tìm mua. Ngoài quả tươi, nhiều người còn làm siro chanh dây để bán trên chợ mạng và rất đắt khách.  

Theo khảo sát, chanh dây tươi đầu mua có giá lên tới 45.000 đồng/kg, còn vào giữa mùa thì giá mềm hơn, từ 25.000-35.000 đồng/kg. Siro chanh dây có giá 70.000 đồng/chai khoảng một lít.

Bán siro chanh dây trên trang cá nhân, bạn Nhật Anh (ở Hà Nội) chia sẻ: "Đến mùa, tôi nhập chanh dây của người quen ở Lai Châu, sau đó về chế biến thành nước siro chanh dây, vừa thơm ngon vừa bổ dưỡng. Mùa hè, trung bình mỗi ngày tôi bán vài chục chai siro chanh dây cho cả khách quen và khách lạ. Nếu bảo quản trong tủ lạnh, siro chanh dây có thể để được vài tháng mà không sợ hỏng".

Mới đây, trên thị trường còn xuất hiện loại chanh dây sấy dẻo nguyên vị, là thứ quà vặt phù hợp với những người giảm cân, healthy lành mạnh, giá lên tới 320.000 đồng/kg.