Theo BS. Đỗ Tất Cường - Khoa Xạ trị, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội, điều trị ung thư vú là sự phối hợp của nhiều phương pháp điều trị và tùy theo từng giai đoạn, từng thể mô học mà các biện pháp áp dụng là khác nhau: phẫu thuật, hóa chất, xạ trị, điều trị nội tiết, điều trị đích…

Trong các phương pháp điều trị ung thư vú thì xạ trị thường được chỉ định khá nhiều, áp dụng cho: các khối u kích thước lớn, khối u có xâm lấn da, khối u di căn hạch vùng và áp dụng ngay cả cho những trường hợp giai đoạn sớm bệnh nhân được phẫu thuật bảo tồn tuyến vú. Lợi ích của xạ trị nhằm hạn chế tối đa sự tái phát tại chỗ, tại vùng của bệnh. Đi cùng với những tác dụng chính thì những tác dụng phụ có thể gặp ở các bệnh nhân khi bắt đầu được tiến hành điều trị xạ.

Bác sĩ Cường cho hay: "Mệt mỏi  là tác dụng phụ thường gặp đối với các bệnh nhân điều trị ung thư, nguyên nhân của mệt mỏi chưa được xác định một cách chính xác. Tuy nhiên, các triệu chứng này có thể kết hợp với các nguyên nhân được xác định như: thiếu máu, suy dinh dưỡng, đau, các thuốc uống kết hợp quá trình xạ trị…  Bệnh nhân tập thể dục từ nhẹ đến vừa kèm với giai đoạn nghỉ ngơi thường xuyên có thể là một phần trong chương trình làm giảm mệt mỏi. Thời gian nghỉ để hồi phục sức khỏe sẽ không ảnh hưởng quá nhiều đến chất lượng điều trị xạ trị".

Theo bác sĩ này, nôn và buồn nôn xảy ra khi bệnh nhân  mới tiếp xúc với tia xạ có thể cảm thấy chếnh choáng, cảm giác buồn nôn, có thể nôn. Các triệu chứng này thường gặp ở các bệnh nhân mẫn cảm với tia xạ. Triệu chứng này thường sẽ hết sau khoảng 3-5 ngày (hoặc có thể lâu hơn). Khi xuất hiện triệu chứng, bệnh nhân nên báo với bác sỹ để có được lời tư vấn và điều chỉnh hợp lý trong quá trình xạ trị. Nên uống nhiều nước trong ngày. Khi triệu chứng xuất hiện nhiều hơn, không cải thiện bệnh nhân cần gặp bác sỹ ngay để loại trừ các nguyên nhân khác.

Hiện nay, bằng các kỹ thuật xạ trị hiện đại thì da có thể ít bị tổn thương do hầu hết liều xạ trị được đưa vào dưới bề mặt da. Nhưng đối với điều trị xạ trị trong ung thư vú, việc xảy ra các tác dụng phụ trên da hầu như không thể tránh khỏi. Vị trí da thường bị viêm do xạ trị là da diện thành ngực, da vùng trên đòn, da vùng nách.

Đặc biệt, da vùng nách hay gặp tổn thương nặng hơn những vị trí khác là do sự ẩm ướt và sự cọ xát tại vùng này. Trong vòng 2 tuần đầu điều trị, bạn có thể cảm thấy  da đỏ nhẹ, ccó thể trở nên mềm và nhạy cảm. Triệu chứng khô da và lột da có thể xuất hiện trong 3, 4 tuần sau; màu sắc đã thay đổi trở nên sẫm hơn. 

 Những tác dụng phụ về lâu dài tại vùng da xạ trị có thể là làm mỏng da, màu sắc da thay đổi không hồi phục, da trở nên cứng, thiểu dưỡng da do các mạch máu nuôi bị xơ hóa, chậm lành các vết thương ở những vùng tiếp xúc với tia xạ. Những tác dụng phụ này thường xảy ra sau 1-2 năm sau điều trị và kéo dài hơn. Các kỹ thuật xạ trị hiện đại ngày nay sẽ là chìa khóa giúp giảm bớt các tác dụng phụ này.

"Ở những bệnh nhân điều trị ung thư vú có phẫu thuật tại vùng ngực và vét hạch nách thì hệ bạch huyết tại đây đã bị ảnh hương. Đặc biệt, cho những trường hợp có hạch nách di căn, việc áp dụng các biện pháp điều trị nhằm hạn chế tái phát sẽ cần làm triệt để và rộng rãi. Xạ trị thường được áp dụng cho các trường hợp này. Cũng vì lẽ đó mà hệ bạch huyết bị ảnh hưởng cộng gộp trở nên xơ hóa, dẫn lưu bạch huyết của cánh tay.  Việc phòng tránh biến chứng này bệnh nhân cần có các bài tập thích hợp cho vùng tay và ngực đã can thiệp phẫu thuật và xạ trị, các bài massage nhằm mục đích làm giảm ứ trệ bạch huyết vùng cánh tay nên được áp dụng sớm. Cần nhất vẫn là sự tư vấn và điều trị cụ thể từ bác sỹ của bạn", bác sĩ Cường chia sẻ.

Theo BS. Đỗ Tất Cường ngoài những tác dụng phụ trên, những  bệnh nhân điều trị ung thư vú có thể gặp tác dụng phụ hiếm gặp khác như: gãy xương do xương sườn suy yếu, chức năng tim suy giảm do xạ trị vùng ngực trái, xơ hóa khớp vai - cánh tay…. khi gặp những tác dụng phụ trên, nên đi khám ngay chuyên khoa ung bướu để có sự hỗ trợ.

Phúc Linh