Từ xa xưa, các bà, các mẹ đã sử dụng bồ kết như một loại thảo dược chăm sóc và phục hồi tóc hư tổn hiệu quả. Tuy nhiên, ít người biết đến khả năng chữa bệnh của loại quả này. Theo Đông y, bồ kết có vị cay mặn, tính hơi ôn, có độc tính và độc tính này mạnh nhất khi không sao hoặc nướng vàng. Bồ kết có tác dụng tiêu đờm, sát trùng, thông khiếu, sáng mắt, thông đại tiện...

Cụ thể, bồ kết có thể chữa rất nhiều bệnh dưới đây:

- Bệnh trĩ: Lấy 15 quả bồ kết cho vào nồi đun sôi kỹ rồi đổ ra chậu. Khi nước bớt nóng, có thể sờ tay vào thì để người bệnh ngồi vào chậu để ngâm. Khi nước nguội thì lấy tay đẩy trĩ cho thụt vào và băng lại để giữ. Đồng thời lấy 5 quả bồ kết tẩm sữa nướng giòn, tán nhỏ mịn, hòa với đường, mật cho dẻo rồi viên thành từng hạt cỡ hạt đậu. Mỗi ngày uống 20 viên cho đến khi hết thuốc.

- Bí đại tiện: Tách 200 hạt bồ kết không bị sâu, mọt, tẩm sữa rang vàng rồi tán nhỏ. Lấy bột này hòa với mật, viên thành hạt cỡ hạt đậu. Cứ sau bữa ăn khoảng 30 phút thì uống 30 viên thuốc này.

- Ghẻ lở: Cho 10 quả bồ kết vào dạ dày lợn đã rửa sạch rồi buộc kín, cho vào nồi nấu chín. Sau đó vứt bỏ bồ kết và ăn hết dạ dày lợn. Uống thuốc này có thể khiến người bệnh bị đi ngoài lỏng nhưng hoàn toàn không đáng ngại.

- Chữa người bị chết đuối: Người bị đuối nước khi vớt lên mà mỏ ác vẫn còn ấm thì hãy lấy bồ kết bọc trong tờ giấy bản hoặc vải mỏng, nhét vào hậu môn. Một lúc sau nếu thấy hậu môn có nước chảy ra thì có thể cứu được nạn nhân.

- Trị trẻ nhỏ bị chốc đầu: Bồ kết đốt ra than, tán nhỏ. Rửa sạch vết chốc rồi lấy bột bồ kết tán nhỏ đắp lên.

- Trị sâu răng, nhức răng:  Bồ kết nướng cháy đen, bẻ vụn rồi cho vào ngâm rượu trắng với tỷ lệ 1 phần bồ kết, 4 phần rượu. Để qua một ngày, một đêm rồi mang thuốc ra ngậm, nhổ đi rồi lại ngậm. Làm liên tục vài ngày sẽ thấy khỏi.

- Trị nghẹt mũi, viêm xoang: Quả bồ kết đem đốt rồi xông khói vào mũi sẽ thấy mũi thông và dễ thở hơn.

- Phụ nữ bị sưng vú: gai bồ kết thiêu tồn tính 40g, bạng phấn 4g, đem tán nhỏ, trộn đều với nhau. Mỗi lần uống 4g.

- Trẻ bị đầy bụng: Lấy quả bồ kết đốt trên bếp than, hứng khói vào lá trầu hoặc bàn tay rồi ép vào bụng trẻ sẽ thấy tình trạng được cải thiện rõ rệt.

Một số lưu ý khi sử dụng bồ kết:

- Trong hạt, lá, quả và cây bồ kết đều có độc tính và tính độc này nguy hiểm nhất khi dùng làm thuốc mà không sao, nướng vàng, hoặc đốt thành than. Vì vậy khi sử dụng các phương thuốc chữa bệnh bằng bồ kết cần tuân thủ chặt chẽ mọi quy trình sơ chế.

- Biểu hiện của ngộ độc bồ kết là người bệnh cảm thấy nóng rát ở cổ, tức ngực, nôn ói, tiêu chảy, đau nhức cơ thể.

- Phụ nữ mang thai tuyệt đối không nên sử dụng bồ kết, dù là quả, lá hay gai. Trong bồ kết có chất mang tính tẩy rửa gây hưng phấn ở cổ tử cung, dễ dẫn tới sảy thai, sinh non hoặc ảnh hưởng xấu tới thai nhi, thậm chí có thể gây ra tình trạng ngộ độc.

- Người có tì vị yếu không nên dùng bồ kết vì sẽ gây chướng bụng, rối loạn tiêu hóa, mất ngủ.

- Người bị bệnh dạ dày, tá tràng cũng nên tránh xa bồ kết vì có thể khiến bệnh nặng hơn.

- Người già, người có sức đề kháng kém, người đang đói không được dùng bồ kết vì có thể dẫn tới tình trạng say, ngộ độc.

Dương Thùy