Chiến tranh không chỉ cướp đi tuổi trẻ, hạnh phúc, mà còn khắc sâu trong tâm khảm người Việt những nỗi đau và đức hy sinh không thể nào quên. Trong những thước phim về chiến tranh, hình ảnh người mẹ Việt Nam hiện lên như một biểu tượng bất diệt của tình yêu thương vô điều kiện, của sự chịu đựng âm thầm nhưng mãnh liệt. Tình mẫu tử trong phim chiến tranh không chỉ là cảm xúc nền cho câu chuyện, mà còn trở thành trục tâm lý sâu sắc, lay động tâm hồn bao thế hệ khán giả. Qua những tác phẩm điện ảnh tiêu biểu như “Mùi cỏ cháy”, “Ngã ba Đồng Lộc” và “Người trở về”, hình tượng người mẹ hiện lên với nhiều sắc thái, làm sáng bừng những câu chuyện về lòng yêu nước, đức hy sinh và sự niềm tin giải phóng không bao giờ vụt tắt.

Tình mẹ thầm lặng trong “Mùi cỏ cháy”

“Mùi cỏ cháy” không phải là câu chuyện tập trung hoàn toàn vào các bà mẹ, nhưng xuyên suốt bộ phim, tình mẫu tử hiện lên như một dòng chảy âm thầm, bền bỉ. Hình ảnh người mẹ ở hậu phương – tiễn con ra trận với nỗi niềm lặng lẽ – trở thành sợi dây níu giữ tâm hồn những người lính trẻ. Họ ra đi chiến đấu vì tổ quốc nhưng luôn mang nỗi khát khao trở về đoàn tụ với mái ấm gia đình, nơi có người mẹ chờ đợi trong hy vọng và nước mắt.

Hình ảnh người mẹ trong bộ phim Mùi Cỏ Cháy

Điều xúc động ở “Mùi cỏ cháy” là sự hiện diện của người mẹ - không cần phô trương, không lời lẽ bi ai, mà chỉ cần một ánh mắt dõi theo, một lần gói ghém thức ăn tiễn con đi chiến trường cũng đủ để khắc sâu vào lòng người. Giữa tiếng bom rền vang, những chàng trai trẻ vẫn mang theo ký ức về mẹ như một nguồn sức mạnh tinh thần, như một chốn bình yên để hướng về giữa hiểm nguy cận kề. “Mùi cỏ cháy” đã khéo léo để tình mẫu tử không lấn át chủ đề chiến tranh, nhưng lại bồi đắp cho nó chiều sâu nhân văn mạnh mẽ.

Bức thư báo tử nhuộm đỏ màu máu gửi về hậu phương

"Khi nước nhà thống nhất, mẹ đón con về nhé...

Con nằm cách chân tường Thành Cổ góc Đông Nam chỉ 10 mét thôi mẹ ạ!

Con đi, mẹ ở lại trăm tuổi bạc đầu..."

Bức thư cuối cùng của Thành gửi mẹ trước thời khắc sinh tử tại Thành cổ Quảng Trị.

Sự hy sinh thiêng liêng trong “Ngã ba Đồng Lộc”

“Ngã ba Đồng Lộc” là một trong những bộ phim xúc động nhất về chiến tranh Việt Nam, nơi hình ảnh người mẹ được khắc họa vừa cụ thể vừa tượng trưng. Mười cô gái thanh niên xung phong ngã xuống tại ngã ba lịch sử, để lại sau lưng những người mẹ già đau đớn nhưng đầy tự hào.

Trong phim, hình ảnh người mẹ không chỉ hiện diện qua các nhân vật mẹ của mười cô gái, mà còn ẩn hiện trong từng nỗi đau chung của cả dân tộc. Người mẹ ở “Ngã ba Đồng Lộc “ không khóc lóc vật vã, mà đứng lặng, đôi mắt chất chứa nỗi buồn nghìn trùng nhưng cũng ánh lên niềm kiêu hãnh: con mình đã hiến dâng tuổi xuân cho đất nước.

Điều khiến “Ngã ba Đồng Lộc” khác biệt chính là cách bộ phim để người mẹ không đơn thuần là nạn nhân của chiến tranh, mà là những người chủ động dâng hiến, gánh chịu, hóa thân thành một phần của sức mạnh dân tộc. Sự hy sinh của những người mẹ như một lớp nền thầm lặng, làm nổi bật giá trị nhân văn sâu sắc và tinh thần bất khuất trong cuộc chiến vệ quốc.

10 chiến sĩ ngã xuống để lại nỗi đau vô bờ cho 10 người mẹ mất con

Nỗi đau hậu chiến trong “Người trở về”

Nếu như ở ba bộ phim trước, tình mẫu tử hiện lên giữa chiến tranh, thì “Người trở về” lại khai thác tình mẹ trong bối cảnh hậu chiến – một lát cắt khác nhưng không kém phần ám ảnh. Khi bom đạn đã im tiếng, những vết thương lòng mới thực sự hiện rõ.

Nhân vật người mẹ trong “Người trở về” mang dáng dấp tiêu biểu cho những người mẹ Việt Nam sau chiến tranh: chịu đựng, hy sinh cả tuổi thanh xuân và cuối cùng, tiếp tục đối mặt với nỗi cô đơn, sự hoài niệm và mất mát không thể khỏa lấp. Đứa con trở về sau chiến tranh mang theo những tổn thương tâm lý, còn người mẹ thì già nua, kiệt sức nhưng vẫn giang tay đón nhận con bằng tất cả tình yêu thương nguyên vẹn.

Trong “Người trở về”, tình mẫu tử không còn là nguồn động viên đi tới chiến trường, mà trở thành điểm tựa để các nhân vật tìm lại chính mình sau những tan hoang của cuộc chiến. Tình mẹ ở đây mang màu sắc chữa lành, dù chậm rãi, đau đớn nhưng bền bỉ. Bộ phim không bi lụy, không cường điệu, mà chọn cách khắc họa nỗi đau bằng những khoảnh khắc lặng im, khiến người xem chạm đến tận cùng của cảm xúc.

'Người trở về' là bộ phim hậu chiến lấy nước mắt người xem

Bằng những lối thể hiện tinh tế, không ồn ào nhưng thấm sâu, điện ảnh Việt Nam đã dựng nên hình tượng người mẹ trong chiến tranh như một biểu tượng bất tử của tình yêu thương, lòng hy sinh và sức chịu đựng phi thường. Từ “Mùi cỏ cháy” đến “Người trở về”, mỗi bộ phim là một nốt trầm, một khúc ca về mẫu tử thiêng liêng, làm giàu thêm cho ký ức dân tộc về một thời kỳ đầy máu, nước mắt và cả tình yêu vĩ đại.

Những thước phim kể trên sẽ là điểm nhấn đặc biệt trong chương trình chiếu phim chọn lọc "Nửa thế kỷ phim Việt Nam về chiến tranh" – một phần trọng tâm của Liên hoan phim Châu Á Đà Nẵng lần thứ ba (DANAFF III), diễn ra từ ngày 29/6 đến 5/7/2025 tại thành phố Đà Nẵng. Đất nước kỷ niệm 50 năm thống nhất, cũng là dịp nhìn lại 50 năm phát triển của nền điện ảnh cách mạng Việt Nam sau ngày non sông thu về một mối.

PV