Theo Phong tục Việt Nam - Đất lề quê thói của Nhất Thanh, Tết Đoan ngọ hay còn gọi là Tết Đoan dương diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch. Đây là ngày Tết có ý nghĩa quan trọng, không thể bỏ qua với người Việt xưa, chỉ sau Tết Nguyên đán và ngang hàng rằm tháng bảy. Vào ngày này các gia đình sắm lễ dâng hương, cầu mong vạn sự may mắn, bình an và lòng hướng đến một tiết mới trong sáng, quang đãng. Theo quan niệm dân gian, các gia đình nên cúng Tết Đoan ngọ đúng vào giờ ngọ tức là từ 11-13 giờ. Ngoài ra, nếu không sắp xếp được thời gian, các gia đình có thể dâng lễ cúng vào 7-9 giờ sáng. Hai khung giờ được coi là khung giờ hoàng đạo, thích hợp để tiến hành những nghi lễ cúng bái tâm linh.

Theo truyền thống, mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ gồm các lễ vật:

- Hương, hoa, vàng mã

- Nước, rượu nếp

- Các loại hoa quả

- Bánh tro, bánh ú, cơm rượu nếp

- Xôi, chè

Tùy theo quan niệm của từng vùng mà lựa chọn các món sản vật dâng cúng ông bà, tổ tiên ngày Tết Đoan Ngọ khác nhau. Tuy nhiên phải đảm bảo đủ các lễ vật chính như: Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp.

Trên mâm cúng của người miền Bắc thường có trái dưa hấu đỏ, miền Trung từ Thanh Hóa vào đến Thừa Thiên Huế thì không thể thiếu chè kê và thịt vịt. Vốn dĩ, người dân chọn thịt vịt mà không phải thịt heo, bò, gà là vì người Việt xưa tin rằng thịt vịt mát, ăn vào sẽ làm mát cơ thể cả năm.

Từ Đà Nẵng vào đến Quảng Ngãi, một số gia đình nấu xôi chè cúng lễ, nhà nào có trồng cây thì cho trẻ nhỏ vào tận vườn hái trái ăn.

Mâm cúng của người miền Nam thì không thể thiếu bánh ú tro, chè trôi nước, xôi gấc… Sau khi cúng xong, cả nhà sẽ cùng quây quần bên mâm để ăn những món ăn này.

Tết Đoan Ngọ cúng trong nhà hay ngoài sân?

Thông thường Tết Đoan Ngọ 5/5 các gia đình chỉ sắm mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ trên ban thờ gia tiên. Tuy nhiên để chuẩn phong tục cần chuẩn bị cỗ cúng Tết Đoan Ngọ ngoài sân nữa.

Mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ ngoài trời các gia đình cũng cần chuẩn bị đủ như mâm cỗ cúng gia tiên gồm: Hương, hoa, tiền vàng, cơm rượu nếp cái, bánh tro, chè kho....

Việc cúng Tết Đoan Ngọ ở cả trong nhà và ngoài sân trong ngày 5/5 âm lịch nhằm để cảm tạ trời đất, thần Phật, tổ tiên phù hộ cho mùa màng bội thu, cầu mong sức khỏe, tránh xa mọi bệnh tật.

AM (tổng hợp)