Hôm trước có người bạn kêu thèm xôi xéo, khiến bản thân cũng thấy háo hức theo. Không biết bao lâu rồi chưa ăn lại món xôi xéo nữa, ngày xưa suốt những tháng ngày cấp 1, cấp 2 cứ sáng sớm là được ăn xôi xéo của bà già gốc bàng, bát xôi lúc nào cũng đầy ắp, ăn mãi mới hết được. Nhưng xôi rất ngon nên chẳng có lần nào bỏ phí. Cũng chính từ đó học được thói quen ăn đâu hết đó, để khỏi phụ công người làm.

Xôi xéo tôi hay ăn mỗi sáng hồi còn nhỏ thì phần xôi thường là xôi đỗ. Xôi được thổi chín rồi đảo đều với phần đỗ xanh cũng được đồ chín và đánh tơi. Xôi ngon là được đồ từ loại gạo nếp Mèo, hạt tròn vo, khi ăn có mùi rất thơm như lúa mới gặt, nhìn hạt gạo nếp thường bóng bẩy. Đỗ được đãi bỏ vỏ, đem đồ chín, khi xôi và đỗ xanh chín thì nhanh tay trộn đều xôi và đỗ đến khi thật tơi là được. Xôi có màu vàng tươi của đậu xanh sau khi trộn đều bám vào, khi ăn có cảm giác bùi và ngậy của đậu xanh. Nhưng dạo gần đây mỗi khi thèm xôi xéo, đi ăn cũng không kiếm được quán nào làm theo cách đó nữa, người bán bây giờ thường làm phần xôi riêng và phần đậu đỗ riêng. Xôi vẫn có màu vàng do khi trộn gạo nếp trước khi đem đồ thường thêm chút bột nghệ nhìn xôi có màu vàng nghệ rất đẹp; hạt gạo chín tròn vo hấp dẫn. Còn về đậu thì thay vì đồ chín rồi đánh tơi cùng với xôi, đậu được các cô bán hàng đóng thành từng tảng rất to, mỗi khi có người ăn thì sẽ dùng một con dao nhỏ, cắt đậu thành những lát mỏng, khi ăn chỉ cần dùng thìa gõ nhẹ vào từng lát đậu sẽ vỡ tung ra ăn rất ngon.

Cho dù là người không thích ăn đậu cũng sẽ thích thú, tôi được mọi người trêu là “mèo ham ăn” nên lũ bạn mỗi lần mua xôi xéo cho tôi không bao giờ quên ới cô bán hàng cho hai lớp đậu, một lớp phủ mặt trên của xôi, một lớp ở dưới đế, thực ra tôi thích cái cảm giác ăn nhiều đậu như vậy, vì khi đưa một miếng xôi vào miệng sẽ có cảm giác đậu béo ngậy, rồi mềm mềm, tan mịn trên đầu lưỡi.

Mọi người khi ăn thường quên đi cái chi tiết nhỏ của món xôi xéo đó chính là hành khô và nước mỡ. Chính hành khô và nước mỡ mới là nhân tố “gây mùi hương” đặc biệt cho xôi xéo mà không loại xôi nào có được. Đảm bảo dù chưa mở gói xôi ra, nhưng chỉ cần cách xa đám bạn một mét thôi ai cũng đoán được đấy là xôi xéo vì mùi của nó rất đặc trưng. Hành khô được bóc vỏ rồi thái mỏng đem phi với mỡ. Đến khi hành chín vàng, giòn là vớt ra để ráo mỡ. Công đoạn làm hành tưởng dễ mà khó, vì lúc thái hành đã cay xè khóc thành sông, mẹ hay dặn con gái mẹo nhỏ là nhúng dao vào nước, rồi mới thái sẽ đỡ cay hơn. Rồi lúc phi hành khô, nếu không cẩn thận đảo đều và vớt ra kịp thời thì chỉ cần chậm vài giây thôi hành cũng cháy đen, ăn rất đắng phải bỏ đi tất. Nước mỡ thường là mỡ sau khi phi hành khô, sẽ cho vào một chai nhỏ, khi ăn thì rưới một chút mỡ lên xôi sẽ làm cho xôi hấp dẫn hơn và khi ăn không có cảm giác xôi bị khô.

Nếu có ai hỏi thức quà sáng gì rẻ nhất, thì câu trả lời chính là xôi và đặc biệt là xôi xéo, chỉ vài nghìn là được một gói xôi nhỏ no đến quá trưa luôn. Nghe thì có vẻ lằng nhằng nhiều đồ, nhiều nguyên liệu, gia vị nhưng thật ra tất cả chỉ gói gọn vào trong một cái thúng của bà bán xôi hay bán ở cổng trường mà thôi. Trong cái thúng bằng nan nhỏ ấy có xôi được ủ nóng bằng lớp vải bông dày, có một gói đựng đậu, một hộp nhựa đựng hành khô, một chai nhỏ đựng mỡ và cái túi đựng chà bông (ruốc heo) hay là chả giò. Bà bán hàng tay nhanh thoăn thoắt, tay cầm một mẩu lá chuối nhỏ hay là chiếc hộp nhựa dùng đảo xôi, rồi xới vào trong chiếc lá, phủ những lát đậu phía bên trên, bốc chút hành khô, thêm tí ruốc và một miếng chả rồi nhanh tay rưới ít mỡ lên, gói kín, buộc lạt. Khi ăn sẽ cảm nhận được mùi lá chuối thoang thoảng quyện lẫn với xôi, lớp đậu ngậy, hành khô thơm lừng, chà bông tơi thơm mùi thịt và miếng chả giò giòn giòn.

Một thúng xôi xéo nhỏ, cứ thế theo cùng năm tháng, hè qua thu lại tới, theo những mùa tựu trường…

Summer Ice

Ảnh: TH

(Theo Congluan)