Theo một báo cáo mới của tạp chí Khoa học & Công nghệ Môi trường, con người trên toàn cầu đang sử dụng và vứt bỏ khoảng 129 tỷ khẩu trang và 65 tỷ găng tay nhựa mỗi tháng khi đối phó với COVID-19. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với BBC Doug Cress - Phó Chủ tịch Bảo tồn của tổ chức bảo vệ đại dương Ocean Conservancy cho biết: “Điều quan trọng là phải hiểu rằng chúng ta đã trải qua một cuộc khủng hoảng cực kỳ nghiêm trọng trước khi đại dịch bắt đầu về rác thải nhựa trong đại dương. Và bây giờ bạn có thể gánh chịu đại dịch toàn cầu. Với tốc độ hiện tại, chúng ta đang đưa 129 tỷ khẩu trang và 65 tỷ găng tay nhựa thải ra môi trường mỗi tháng. Một phần đáng kể trong số đó sẽ được xử lý không đúng cách và trôi dạt vào đại dương. Chiếc găng tay hoặc khẩu trang mà bạn tháo ra và bỏ qua vì nghĩ rằng nó an toàn cho ngày hôm đó có thể dễ dàng trở thành găng tay hoặc khẩu trang giết chết một con cá voi. Hãy hiểu rằng hành động thờ ơ hoặc vì sự an toàn đơn giản của con người có thể có tác động cực kỳ nguy hiểm đến động vật”.

Gary Stokes - người đồng sáng lập OceansAsia đã chỉ ra vấn đề này vào tháng 2 khi anh ấy đăng những bức ảnh đeo khẩu trang trên bãi biển ở Hồng Kông trong một cuộc phỏng vấn: “Cách tôi nhìn thấy những chiếc mặt nạ này trong môi trường chỉ là một sự bổ sung khác cho cuộc khủng hoảng mảnh vụn biển ngày càng gia tăng mà các đại dương của chúng ta đang phải đối mặt”.

Hồng Kông không phải là quốc gia duy nhất nhìn thấy xu hướng có hại này. Theo The Guardian, Éric Pauget - chính trị gia người Pháp và là người đại diện cho Côte d'Azur đang thực hiện một số hành động chống lại sự lãng phí này. Éric Pauget đã gửi thư cho Tổng thống Emmanuel Macron, thúc giục ông hiểu mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng rác thải mà COVID-19 đã gây ra. Ông lo ngại: “Sự hiện diện của một loại virus có khả năng gây ô nhiễm trên bề mặt của những chiếc khẩu trang bị ném xuống đất này là mối đe dọa sức khỏe nghiêm trọng đối với những người lao công và trẻ em có thể vô tình chạm vào chúng”.

Vấn đề này cũng đang xảy ra ở Canada. Nhiều blogger đã ghi lại xu hướng đáng lo ngại này. “Rác thải COVID” là rác thải, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là những vật dụng nhẹ, phổ biến, sử dụng một lần này được làm từ vật liệu tổng hợp, không thể phân hủy sinh học, tốn hàng trăm nhiều năm để phân hủy trong môi trường.

Bạn hãy vứt bỏ khẩu trang một cách thích hợp và vệ sinh tay ngay sau đó. Nếu đeo khẩu trang y tế, việc sử dụng và thải bỏ thích hợp là điều cần thiết để đảm bảo chúng có hiệu quả và tránh mọi nguy cơ lây truyền gia tăng liên quan đến việc sử dụng và vứt bỏ khẩu trang không đúng cách.

WHO cũng khuyến nghị những người không được chăm sóc sức khỏe nên đeo khẩu trang vải có thể tái sử dụng chứ không phải N95. Khẩu trang vải có thể được đeo đi đeo lại nhiều lần giúp giảm tỷ lệ khẩu trang dùng một lần.

Tiến sĩ Theresa Tam - Giám đốc y tế công cộng của Canada đã lên tiếng tán thành việc ngày càng nhiều người Canada đeo khẩu trang. Bà kêu gọi mọi người vứt bỏ khẩu trang đúng cách cũng như bày tỏ lo ngại về rác thải từ khẩu trang và găng tay dùng một lần. Bà nói: “Bạn nên thay khẩu trang dùng một lần ngay khi chúng bị ẩm, bẩn hoặc nhàu nát và vứt bỏ đúng cách vào thùng rác có lót. Không để khẩu trang bị vứt bỏ trong xe đẩy hàng hoặc trên mặt đất nơi người khác có thể tiếp xúc. Để khẩu trang xung quanh vừa làm xả rác vừa có nguy cơ lây nhiễm cho người khác”.

Bên cạnh những vấn đề về việc khẩu trang ảnh hưởng đến sinh vật biển như thế nào, nhiều khẩu trang bị trôi xuống cống thoát nước mưa, có khả năng chảy ở các vùng nước địa phương (đại dương, sông, hồ,…) mà không được lọc trước. 

Cách tháo bỏ khẩu trang đúng cách

Có hai lý do tại sao bạn không nên tái chế khẩu trang và găng tay. Đầu tiên, vì găng tay sử dụng một lần được làm bằng một lớp màng mỏng nên chúng có thể bị mắc vào máy tái chế và làm mọi thứ chậm lại. Dây thun trên khẩu trang cũng có thể bị vướng vào các chất thải khác. 

Hầu hết các thành phố ở Canada đang yêu cầu mọi người vứt bỏ những vật dụng này giống như rác thải sinh hoạt nguy hiểm vì tầm quan trọng của sự an toàn đối với công nhân vệ sinh khi họ phải chạm vào những vật dụng này trong quá trình phân loại để tái chế. Bỏ khẩu trang và găng tay ra khỏi thùng tái chế cũng giúp chúng an toàn.

Nhưng khẩu trang và găng tay sử dụng một lần có thể được tái chế không? Đó là một thách thức, đặc biệt là khi nhựa nguyên chất có sẵn rất rẻ. 

Stephen Clarke - người đứng đầu bộ phận truyền thông của TerraCycle Europe nhận xét: “PPE - thiết bị bảo vệ cá nhân được làm từ hỗn hợp vật liệu phức tạp đòi hỏi phải có máy móc và kỹ thuật cụ thể để tái chế. Việc thu gom, phân loại và tái chế PPE tốn nhiều chi phí hơn so với giá trị của vật liệu tái chế thu được. Nếu không hiệu quả, chính quyền sẽ không thu thập và tái chế PPE”.

Khẩu trang vải có thể tái sử dụng và nên giặt ở nhiệt độ 60 độ C để tiêu diệt bất kỳ hạt vi rút nào. Khẩu trang vải cũng  có thể ngăn chặn sự lây lan của Covid-19 trong các cơ sở phi y tế. Tiến sĩ Jane Greatorex - nhà virus học tại Đại học Cambridge cho biết: “Đối với người đi đường, khẩu trang vải là hoàn toàn phù hợp. Khẩu trang vải có thể ngăn những giọt nước bọt bắn vào mặt bạn”.

Các nhà khoa học cũng đang xem xét các lựa chọn thay thế thân thiện với môi trường hơn thay cho các loại khẩu trang y tế hiện có trên thị trường. Các nhà nghiên cứu tại Đại học British Columbia hiện đang phát triển một loại khẩu trang có thể phân hủy sinh học làm từ sợi gỗ. Nhà nghiên cứu Daniela Vargas Figueroa cho biết: “Khẩu trang làm từ gỗ này có thể phân hủy sinh học hoàn toàn”.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bạn nên vứt bỏ khẩu trang ngay khi nó bị ẩm. Để tháo khẩu trang, trước tiên bạn hãy rửa sạch tay, tháo khẩu trang từ phía sau bằng dây đeo tai hoặc đầu (không chạm vào mặt trước của khẩu trang). Sau đó, bạn kéo khẩu trang ra khỏi mặt, bỏ ngay vào thùng kín rồi rửa tay bằng dung dịch rửa tay có cồn hoặc xà phòng và nước. Và nếu bạn không khỏe và có triệu chứng mắc COVID-19, bạn nên cất giữ chất thải của mình một cách an toàn trong 72 giờ trước khi bỏ vào thùng rác chung hoặc thùng rác bên ngoài.

Quỹ Động vật Hoang dã Toàn cầu (WWF) cũng đã báo cáo những lo ngại về việc vứt bỏ khẩu trang không đúng cách. Ho cho rằng: “Nếu chỉ 1% số khẩu trang bị vứt bỏ không đúng cách thì điều này sẽ khiến 10 triệu chiếc khẩu trang mỗi tháng bị phân tán trong môi trường. Xét rằng trọng lượng của mỗi chiếc khẩu trang là khoảng 4 gram, từ đó kéo theo sự phân tán của hơn 40 nghìn kg nhựa trong tự nhiên”.

Theo các chuyên gia môi trường, ngay cả khi chúng ta bỏ khẩu trang vào thùng rác, cuối cùng khẩu trang vẫn có thể tìm đường đến sông, đại dương, vào môi trường hoặc sẽ lấp đầy các bãi rác. Vì vậy, chúng ta nên tránh đeo khẩu trang nhựa sử dụng một lần nếu có thể. Bạn có thể mua khẩu trang tái sử dụng như khẩu trang vải. Đừng để khẩu trang dùng một lần trở thành kẻ thù tiếp theo của môi trường!

Ngọc Huyền – Theo theecohub