Anh chàng ngồi cạnh bạn trên máy bay trong chuyến bay dài 6 tiếng đồng hồ rõ ràng là không được khỏe – anh ta ho và chạy vào toilet liên tục. Bạn sẽ nghĩ, “Tuyệt thật! Rồi mình sẽ bị lây một loại virus kinh khủng nào đó!”.

Nhưng có lẽ sẽ không đến nỗi tồi tệ như vậy. Mặc dù rất nhiều người cho rằng họ bị cúm là do bị lây trên máy bay, nhưng thực ra các máy bay dân dụng không phải là nơi làm lây lan rộng rãi các loại bệnh lây nhiễm cho hành khách (nhưng vi khuẩn thì lại là chuyện khác!). Theo một điều tra của Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh (CDC) của Mỹ, nếu như một hành khách bị nghi mang mầm bệnh lao có lên máy bay đi chăng nữa, thì khả năng lây bệnh cũng sẽ không vượt quá hai hàng ghế tính từ chỗ ngồi của hành khách đó.

Khả năng nhiễm Ebola trên máy bay không cao

Dịch SARS bùng phát ở Canada năm 2003 khiến 400 người nhiễm bệnh và 44 người thiệt mạng bắt nguồn từ một người duy nhất chính là một hành khách di chuyển bằng đường hàng không. Người này bay từ Hongkong sang Toronto và bắt đầu phát bệnh sau khi về đến nhà. SARS dường như đã “tha” cho tất cả các hành khách bay cùng chuyến với người này.

Cũng tương tự như vậy, khả năng bị lây bệnh Ebola từ một hành khách bay cùng chuyến với bạn không hề cao. Virus này lây lan thông qua tiếp xúc trực tiếp với những dịch tiết từ cơ thể người nhiễm bệnh, chứ không phải từ việc bạn ngồi ở ghế giữa. Tiến sĩ David Shlim, chủ tịch Hiệp hội Y tế Du lịch Quốc tế, nói rằng “Chúng ta có một lợi thế là virus này không lan truyền trong không khí. Có vẻ nó sẽ không bay vào một chiếc máy bay rồi trôi nổi dọc theo lối đi”.


Các cơ quan sân bay và y tế ở Lagos và Monrovia đang theo dõi hành khách qua màn hình để rà soát các triệu chứng bệnh trước khi họ lên máy bay; Bất kỳ ai có các triệu chứng đáng nghi ngờ của bệnh Ebola sẽ không được lên máy bay. Ở Mỹ, nhân viên của CDC kiểm dịch các ga tại những sân bay quốc tế, như sân bay John F. Kennedy ở New York và Newark Liberty ở New Jersey, như một biện pháp bảo vệ ở tuyến đầu trước những vị khách bị nhiễm bệnh.

Virus "siêu vi" vẫn có thể bùng phát

Vấn đề lớn hơn là những loại bệnh rất nguy hiểm khác – như SARS, MERS hoặc có thể là một loại siêu vi nào đó vẫn đang ẩn náu đâu đó để chờ cơ hội bùng phát – có thể lan rộng trên khắp thế giới khá dễ dàng bởi việc đi lại bằng đường hàng không đang tăng lên nhanh chóng. Tiến sĩ Shlim cho biết: “Một số loại bệnh trước đây chỉ âm ỉ bây giờ có thể lan truyền nhanh hơn. Bạn có thể đi bất cứ đâu chỉ sau 24 giờ. Tất cả các quan chức y tế công cộng đều biết và lo ngại về điều này”. Chẳng hạn như chikungunya, một loại virus gây sốt và đau khớp. Theo CDC thì virus này vào Châu Mỹ qua các đảo ở vùng Caribê vào cuối năm 2013, “Loại virus này có nguy cơ lan sang các khu vực khác do những du khách nhiễm bệnh mang nguồn bệnh đi theo”. Quả không sai, một trường hợp nhiễm bệnh đã được phát hiện ở Florida trong năm nay.

WHO khuyên gì?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vẫn chưa đưa ra khuyến cáo cấm đi tới các quốc gia có dịch Ebola, nhưng đó sẽ là chuyện trong tương lai gần nếu như dịch bệnh này không thể được kiềm chế theo chương trình hiện tại mang tên “Kế hoạch Hành động trước Dịch bệnh Ebola”. Trong thời kỳ dịch SARS ở Canada, WHO từng khuyến cáo khách du lịch nên tránh khu vực Toronto. Không rõ khuyến cáo này có giúp ngăn chặn bệnh SARS lan rộng hay không, nhưng rõ ràng là nó đã gây hại nghiêm trọng tới ngành du lịch của Canada và được WHO rút lại vài ngày sau đó, sau khi chính phủ Canada lên tiếng phản đối.

Ngăn cấm sự di chuyển của mọi người là một biện pháp căn bản để kiểm soát một căn bệnh lây nhiễm về mặt địa lý. Nhưng trong một thế giới ngày càng liên kết chặt chẽ như hiện nay thì việc đó sẽ ngày càng khó thực hiện hơn. Và mặc dù Ebola đáng sợ ở chỗ vẫn chưa có thuốc chữa rộng rãi, nhưng vẫn không có lý do gì để bạn phải thay đổi kế hoạch bay của mình, thậm chí là bay tới Châu Phi.

Nhưng điều đó cũng không có nghĩa là mọi người sẽ không hủy chuyến bay. Tiến sĩ Shlim nói, “Tôi không thể nghĩ ra trường hợp nào mà một người lên máy bay và 30 người khác bị nhiễm bệnh”. Mối lo ngại lớn nhất của bạn trong chuyến bay tiếp theo sẽ không phải là Ebola; mà sẽ là những bệnh rất dễ lây nhiễm, như bệnh sởi chẳng hạn. Nguy cơ có thể không đến từ một hành khách da màu đến từ Châu Phi; mà có thể là một cậu bé 7 tuổi người Mỹ, vì vẫn chưa tiêm vắc-xin sởi.