Joyce - con trai lớn của Jay Quân, Chúng Huyền Thanh - hiện đã 5 tuổi. Jay Quân cho biết từ nhỏ con đã bỏ học bò, đến năm 2 tuổi mới biết nói, giao tiếp không nhìn vào mắt cha mẹ, rất ít khi nói trừ khi cần thiết trừ khi có nhu cầu ăn, ngủ, đi vệ sinh… Joyce dễ khóc và dễ nổi nóng vì không biết nói ra suy nghĩ của mình. Bé cũng khóc rất nhiều, đòi xem TV không ngừng và thích xem quạt trần, bánh xe và những thứ quay tròn khác.

Nhận thấy biểu hiện lạ của con rõ rệt hơn khi được 2,5 tuổi, vợ chồng Chúng Huyền Thanh đưa con đi khám. Các bác sĩ chẩn đoán Joyce bị chậm nói do mắc chứng tự kỷ nhẹ, cần được can thiệp sớm và phù hợp, nếu không bé sẽ gặp khó khăn trong giao tiếp và thực hiện các hoạt động hàng ngày. Jay Quân chia sẻ: "Trước khi gặp bác sĩ, chúng tôi nghĩ con chậm nói là điều tự nhiên và sau này bé sẽ ổn. Đến khi nghe kết quả chẩn đoán, vợ chồng tôi rất bất ngờ, không dám tin".

Sau khi thăm khám, 2 vợ chồng tự kiểm tra lối sống, sinh hoạt hàng ngày của con để tìm ra nguyên nhân khiến con chậm nói. Cả 2 đều tự trách mình đã nghe theo ý thích của con cái và cho chúng xem TV nhiều, nhất là trong 2 năm đại dịch. "Sau này tìm hiểu, chúng tôi được biết, khi con dành thời gian xem TV, con sẽ chỉ giao tiếp một chiều với thiết bị", Jay Quân cho biết.

Để giúp con chậm nói do mắc các triệu chứng tự kỷ nhẹ, 2 vợ chồng đã nghe theo lời khuyên của bác sĩ và gửi con đến trường can thiệp. Ở trường có những phương pháp dạy đặc biệt dành cho trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, tăng động giảm chú ý, tự kỷ và các vấn đề khác… Tùy theo vấn đề của từng trẻ mà giáo viên sẽ có những phương pháp dạy khác nhau.

Theo các chuyên gia, cặp đôi kể từ đó đã thay đổi cách nuôi dạy con cái, làm việc ít hơn, dành nhiều thời gian tương tác với con cái và hạn chế tối đa việc xem TV của chúng. Khi bé ngồi trước TV, cha mẹ luôn ở bên để dạy bé nói thay vì để bé xem một mình.

Sau khoảng 6 tháng can thiệp và hỗ trợ của cha mẹ, tình trạng của Joyce đã được cải thiện. Đã 2 năm kể từ ngày bé được bố mẹ chuyển đến trường mầm non quốc tế song ngữ. Jay Quân cho biết mặc dù Joyce không thông thạo như hầu hết các bạn đồng trang lứa nhưng giờ đây cô có thể giao tiếp bình thường, sống tự lập và thể hiện năng khiếu hội họa và âm nhạc.

Rút kinh nghiệm từ việc nuôi dạy Joyce, Jay Quân - Chúng Huyền Thanh cũng dành nhiều thời gian để ý con trai út Jason. Cặp đôi nhận thấy con phát triển tốt ở các mốc tuổi quan trọng, không gặp vấn đề gì về sức khỏe, tinh thần.

"Tôi nhận ra chỉ có dành nhiều thời gian bên con, bố mẹ mới có thể sớm phát hiện con gặp những vấn đề gì để kịp thời can thiệp, tránh để lại hậu quả nặng nề tới tương lai của con. Từ câu chuyện bản thân, tôi nghĩ bố mẹ trẻ nên giảm bớt công việc, ít sử dụng điện thoại mà thực sự dành thời gian cho con, giúp con lớn khôn khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần", anh nói.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị chậm nói

So với tiêu chuẩn phát triển ngôn ngữ bình thường tại từng giai đoạn và từng độ tuổi, trẻ bị chậm nói sẽ phát triển chậm hơn về mặt ngôn ngữ. Dưới đây là liệt kê các phản ứng về việc chậm ngôn ngữ của trẻ theo từng độ tuổi:

Từ 2 tháng đến 6 tháng tuổi

Ở giai đoạn 2 tháng tuổi, trẻ vẫn chưa có phản ứng nhiều với tiếng cười đùa của những người xung quanh.

Tới 4 tháng tuổi, khi nghe thấy các âm thanh lạ trẻ vẫn không chú ý.

Giai đoạn 6 tháng, trẻ vẫn chưa biết cười khi được làm trò.

Từ 6 tháng đến 12 tháng tuổi

Tới 8 tháng, trẻ vẫn chưa phát âm bập bõm được kể cả các âm đơn giản như “ê”, “a”.

Khi có các âm thanh, trẻ vẫn không phản ứng lại.

Trẻ không hiểu các câu đơn giản thường nghe như “Có”, “không”, “tạm biệt”, “xin chào”.

Từ 12 tháng đến 24 tháng tuổi

Khoảng 15 tháng, bé chưa thể nói những từ đơn giản. Trẻ không thể tìm cách giao tiếp với cha mẹ hoặc những người xung quanh khi muốn điều gì đó hoặc cảm thấy không thoải mái.

Đến 18 tháng, trẻ không nói được câu dài khoảng 6 từ.

Từ 19 tháng đến 24 tháng, trẻ không học thêm hay bắt chước thêm các từ khi nghe bố mẹ nói.2

Từ 24 tháng đến 25 tháng tuổi

Ở giai đoạn này, trẻ chưa thể làm theo những chỉ dẫn đơn giản của cha mẹ và những người xung quanh, ghép từ kém

Trẻ không thể nói những câu có hơn 4 từ và không thể học những từ mới đơn giản.

Để có thể nhận biết trẻ có chậm nói hay không, ở giai đoạn 3 - 4 tháng tuổi, nếu cha mẹ nhận thấy bé có những dấu hiệu trên thì nên đưa trẻ đi khám. Việc tầm soát này được thực hiện ở cơ sở y tế lớn với đầy đủ các chuyên khoa.

Cha mẹ của trẻ nhỏ cần lưu ý, trong khoảng thời gian từ 5 tháng đến 12 tháng, nếu trẻ có rất ít hoặc không có phản ứng với âm thanh hoặc giao tiếp với môi trường thì cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức và có kế hoạch hỗ trợ, điều trị.

Từ 15 tháng đến 18 tháng tuổi, khi trẻ được gọi mà không đáp lại, hoặc trẻ không diễn đạt được điều mình muốn, không thể giao tiếp với cha mẹ quá 6 từ,… thì cha mẹ cũng nên đưa trẻ gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.

Loan Mạc (Tổng hợp)