Nói lắp ở trẻ em là gì?

Trẻ mới biết đi cũng bắt đầu bập bẹ tập nói, khả năng phát âm và nói chuyện của bé lúc đầu sẽ không trôi chảy, rõ ràng nhưng đây là quá trình phát triển bình thường, không đáng lo ngại. 

Trẻ bị nói lắp được phát hiện ở độ tuổi lớn hơn, khi mà những trẻ cùng lứa tuổi có thể nói thành thục nhưng bé của bạn lại gặp trở ngại trong giao tiếp. Đây là tình trạng trẻ lặp lại các âm tiết hoặc từ, cụm từ khiến câu nói bị gián đoạn.

Thông thường, nói lắp được chia thành 3 loại phổ biến:

- Nói lắp phát triển do não bộ phát triển không hoàn chỉnh.

- Nói lắp mắc phải chủ yếu do bệnh tật nào đó gây cản trở khả năng phát âm.

- Nói lắp dai dẳng xảy ra trong quá trình trẻ tập nói và kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Nguyên nhân nào khiến trẻ bị nói lắp?

Trẻ nhỏ hay trưởng thành nếu mắc phải tật nói lắp đều gây ra những trở ngại nhất định trong quá trình giao tiếp, duy trì các mối quan hệ xã hội, thậm chí nó còn có thể tạo thành ảnh hưởng tâm lý và tính cách của trẻ.

Do di truyền

Nguyên nhân trẻ nói lắp cũng có nhiều loại, trong đó có thể là do di truyền nếu có thành viên trong gia đình mắc chứng nói lắp này. Vì vậy, nắm rõ tiền sử bệnh tật của những người thân có thể giúp bạn chủ động hơn để sớm phát hiện và điều chỉnh tật nói lắp ở bé cưng.

Do chấn thương não

Tổn thương ở não bộ hoặc một số bệnh như ung thư, u não, vấn đề về thần kinh… cũng là nguyên nhân tiềm ẩn tạo thành cản trở cho khả năng nói chuyện bình thường ở trẻ. Ngay từ khi mang thai, mẹ cần đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng và hạn chế dị tật thai nhi.

Do sốc cảm xúc

Môi trường sống, yếu tố tâm lý đều có thể trở thành nguyên nhân làm tăng nguy cơ nói lắp ở trẻ nhỏ. Gia đình thường xuyên cãi nhau hoặc thay đổi nơi ở đột ngột có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe lẫn tinh thần của trẻ, bao gồm cả kỹ năng nói chuyện.

Do độ tuổi

Trẻ bị nói lắp trong một số trường hợp là do sự khác nhau ở độ tuổi xuất hiện tật này. Nghiên cứu cho thấy, những trẻ có biểu hiện nói lắp trước 3,5 tuổi càng có nguy cơ kéo dài đến cả khi trưởng thành.

Biểu hiện điển hình giúp bố mẹ phán đoán bé có bị nói lắp hay không

- Bé lặp lại từ, cụm từ ngay cả trong một câu nói rất ngắn.

- Âm thanh mỗi từ có thể bị kéo dài một cách bất thường.

- Trẻ thường tỏ ra lúng túng và dừng lại khi vừa mới nói xong một câu, khó khăn khi phải nói liên tục nhiều câu mặc dù bé rất muốn biểu đạt nhiều hơn.

- Trẻ mới biết đi có thể kèm theo hiện tượng giật môi, chớp mắt nhiều, không thoải mái khi cử động hàm.

- Trẻ cảm thấy bị thất vọng, khó chịu hoặc cáu kỉnh do bản thân không bày tỏ trôi chảy điều mình mong muốn.

- Trẻ có thể sinh ra lo lắng, sợ hãi, thậm chí khó thở khi phải nói chuyện.

Bố mẹ nên làm gì khi phát hiện trẻ nói lắp?

Tốt nhất bạn nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên môn để được chẩn đoán nguyên nhân cụ thể, từ đó có biện pháp giúp trẻ cải thiện kỹ năng nói hoặc điều trị bệnh nếu có. Ngoài ra, các thành viên trong nhà có thể hỗ trợ thêm để tăng hiệu quả trị liệu.

Khi giao tiếp với trẻ dù là ở độ tuổi mới tập đi, tập nói thì bạn cũng nên giữ thái độ nhẹ nhàng, thoải mái và nói thật chậm rãi. Cố gắng nói câu ngắn và có những khoảng dừng hợp lý để trẻ dễ tiếp thu cũng như học hỏi kỹ năng nói chuyện.

Không phải lúc nào cũng nhất thiết dùng lời nói, bạn có thể kết hợp thêm ngôn ngữ cơ thể và biểu hiện từ nét mặt để tương tác với trẻ. Như vậy, dù bé chưa nói rành nhưng vẫn cảm thấy tự tin, ít bị lo sợ và ảnh hưởng đến khả năng nói sau này.

Cuối cùng, hãy kiên nhẫn và đừng tỏ ra bực tức hay chê bai chỉ vì trẻ nói lắp. Sự nhẫn nại nhẹ nhàng của những người thân nhất có thể giúp bé ổn định tâm lý, từ từ học hỏi và điều chỉnh cách phát âm, nói chuyện của mình.

Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn giải tỏa lo lắng khi trẻ bị nói lắp, từ đó có giải pháp giúp trẻ cải thiện khả năng giao tiếp trong tương lai.

Thiên Khuê (Theo Mom)