Cho đến giờ, tôi vẫn chưa rõ tình cảm của mình dành cho Siem Reap (Campuchia) bắt đầu từ khi nào hay ra sao. Chỉ biết rằng nỗi nhớ nơi này cũng vời vợi như khi tôi ngồi lặng yên trong góc của ngôi đền cổ, ngước lên nhìn khoảng trời trong xanh phía trên, hay miên man như khi tôi lạc giữa những bức tường gạch phủ bóng rêu phong, không biết đâu là lối ra và đôi lúc cũng chẳng muốn thoát ra.

Nếu ví Siem Reap như một cơ thể thì Angkor ắt hẳn là trái tim của cơ thể ấy. Người ta nói rằng những điều kỳ vĩ và huy hoàng của đế chế Khmer đều được tái hiện sống động ở nơi đây, trên vách đá của hơn 130 đền đài lớn nhỏ trong diện tích 400 km2. 

 Kiến trúc cân xứng hoàn hảo của Angkor Wat

Có các loại vé một ngày, ba ngày và bảy ngày bán cho khách tham quan Angkor. Bảy ngày có lẽ vẫn chưa đủ để khám phá hết quần thể đền đài đồ sộ này nhưng nếu chỉ có một ngày, bạn nhất định không được bỏ qua Angkor Wat. Đôi khi ngôi đền này còn là lý do duy nhất khiến người ta tìm đến với Siem Reap.

Được bảo tồn tốt nhất trong quần thể nên Angkor Wat vẫn chưa rời xa vẻ huy hoàng vốn có của mình. Kiến trúc đối xứng hoàn hảo là điều gây ấn tượng mạnh với du khách khi viếng thăm ngôi đền. Angkor Wat được xây dựng với nhiều tầng lớp, kiến trúc chính bao gồm một tháp trung tâm và bốn tháp nhỏ xung quanh. Năm ngọn tháp biểu trưng cho năm đỉnh núi Meru, núi thiêng ở trung tâm vũ trụ theo đức tin của đạo Hindu. Tuy nhiên, khi nhìn chính diện, bạn sẽ chỉ nhìn thấy ba tháp do bị chồng khuất. Hình ảnh này cũng xuất hiện trên quốc kỳ của Campuchia, và được mô phỏng trong các cổng làng, xã.

Sự tráng lệ của Angkor Wat còn thể hiện ở kho tàng những bức phù điêu hay chi tiết chạm khắc trên các bức tường đá, tạo hình tiên nữ Apsara, thần thoại Hindu, và chiến tích của vua Suryavarman II. Tất cả đều độc nhất vô nhị và là minh chứng cho tinh hoa nghệ thuật của thời kỳ Angkor. Đi giữa dãy hành lang chạm trổ những đường nét tinh tế, tôi tưởng như vẫn có thể thấy được hình dáng của những tiên nữ uyển chuyển trong điệu múa đầy mê đắm hay nghe thấy tiếng vó ngựa oai hùng, tiếng trống trận giục giã, tiếng hô vang hừng hực khí thế trên chốn sa trường xưa.

Bức phù điêu tiên nữ Apsara sống động như thật

Cách Angkor Wat không xa là Angkor Thom, kinh đô cổ của đế quốc Khmer với sức chứa một triệu dân vào thời bấy giờ. Ngôi đền Bayon nằm ở chính giữa của các trục như là sự kết nối giữa trời và đất.

Ai đã từng đến Bayon hẳn sẽ không quên được cảm giác khi đứng giữa 216 khuôn mặt khắc trên 54 ngọn tháp lớn nhỏ. Môi dày, trán rộng, lỗ mũi hoang dại, nụ cười hiền từ, những khuôn mặt đầy bí ẩn như thể chúng hiện ra từ đá. Có giả thuyết cho rằng các khuôn mặt này đại diện cho thần Lokesvara hay còn gọi là thần Avalokitesvara, với tầm nhìn bao quát khắp bốn hướng. Số khác lại cho rằng đây là hình tượng của Shiva vĩ đại. Còn theo đại đa số người Khmer, đây chính là khuôn mặt của vua Jayavarman VII, người đã đặt nền móng xây dựng nên quần thể Angkor.

 Tầng tầng lớp lớp những khuôn mặt trên các ngọn tháp của đền Bayon

Dù cho giả thuyết nào là đúng, có một điều chắc chắn rằng không ai đến đây mà lại không suy tư về ý nghĩa của những nụ cười ấy. Phải chăng đó là sự bao dung từ những đấng tâm linh, muốn cứu rỗi nhân gian đang trầm luân trong bể khổ hay chính là sự giác ngộ trong bản thân mỗi con người chúng ta? Có ai đó đã nói rằng, nếu che bớt đôi mắt thoáng buồn trên những khuôn mặt ấy, bạn sẽ chỉ thấy những nụ cười thanh thản đến lạ kỳ. Và ngược lại, khi che đi nụ cười huyền bí, ánh nhìn hiền từ và bao dung sẽ soi rọi mọi ngóc ngách trong tâm hồn bạn.

Nụ cười bí ẩn khơi gợi biết bao suy tưởng

Nếu như Bayon là minh chứng cho sự tài hoa sáng tạo của con người thì Ta Prohm lại là nơi mà bạn có thể hình dung về sức mạnh vô song của thiên nhiên. Được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ 12 đến đầu thế kỷ 13, ngôi đền là món quà mà vua Jayavarman VII dành tặng cho mẹ mình. Ta Prohm ngày nay đã phần nào hoang tàn và bị bao phủ bởi cây rừng. Nhưng chính cảnh tượng này lại tạo nên sức hấp dẫn riêng cho ngôi đền. Những rễ cây hàng trăm năm tuổi cắm sâu và bao trùm lấy những khoảng tường, phiến đá hay những bức phù điêu phủ đầy rêu phong.

Những rễ cây cổ thụ bao trùm đền Ta Prohm

Điều thú vị là những rễ cây này không mọc từ dưới đất lên mà được thả từ trên không xuống. Chim chóc đã tha hạt cây tới ngôi đền rồi đánh rơi. Những hạt giống gặp môi trường thuận lợi thì bén rễ và phát triển thành những cây đại thụ. Sự điêu tàn của kiến trúc và sức sinh sôi mãnh liệt của cây rừng tạo nên sự kết hợp đáng kinh ngạc, khiến du khách mê mải chiêm ngưỡng, chẳng nỡ rời bước.

Nằm cách xa trung tâm thành phố nhưng Banteay Srey là một trong những nơi yêu thích của tôi ở Siem Reap. Banteay Srey có nghĩa là “ngôi đền của phụ nữ” hoặc cũng có thể tên gọi này chỉ đơn giản ca ngợi vẻ đẹp tinh tế của ngôi đền. Được xây dựng vào thời kỳ cực thịnh của đế chế, Banteay Srey mang đầy đủ những nét đặc trưng điển hình của nghệ thuật Khmer cổ điển. Ngày mưa ảm đạm chỉ ngăn bước chân của đám du khách láo nháo chứ không thể làm lu mờ vẻ đẹp của ngôi đền. Tôi đi chầm chậm giữa những bức phù điêu, ngắm nhìn đường nét chạm trổ mềm mại trên đá sa thạch hồng, và đắm chìm trong suy tưởng về một thời vàng son của nơi này.

Đền Banteay Srey với những đường nét chạm khắc tinh tế

Còn nhiều lắm những ngôi đền ở Siem Reap mà trong một chuyến đi ngắn ngủi tôi chưa kịp ghé thăm. Thi thoảng giữa dòng suy nghĩ, tôi vẫn thấy mình quay trở lại nơi ấy, băng qua cánh rừng đầy gió đến những ngôi đền cổ, chạm tay vào những phiến đá rêu phong, và nghe chúng thì thầm kể câu chuyện từ ngàn xưa.

Minh Phạm