Sau đợt nắng nóng gay gắt những ngày cuối tháng 4, Hà Nội cũng như các tỉnh, thành miền Bắc trải qua thời kỳ đầu Hè với liên tiếp các ngày mưa dông, có nơi mưa to đến rất to. Nhiều ngày, nhiệt độ cao nhất không quá 32 độ C, thời tiết dễ chịu, mát mẻ như cuối Xuân. Về đêm, nhiệt độ thấp nhất có nơi giảm xuống chỉ 23 độ C.

Hình thái thời tiết này khiến nhiều người bất ngờ bởi trước đó, cơ quan khí tượng dự báo trong tháng 5, áp thấp nóng phía Tây hoạt động mạnh nên ở khu vực Bắc Bộ và các tỉnh từ Thanh Hóa đến Phú Yên xuất hiện nhiều ngày nắng nóng và nắng nóng gay gắt, có nơi đặc biệt gay gắt.

PGS.TS Phan Văn Tân, Khoa Khí tượng thuỷ văn và hải dương học, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, những đợt mưa trong thời gian qua là do sự kết hợp của nhiều hình thế thời tiết, trong đó chủ yếu là sự xâm nhập của các đợt không khí lạnh từ phía Bắc, hoạt động của dải mây front Meiyu ở phía Bắc và dải hội tụ nhiệt đới đang trong quá trình đi lên phía Bắc ở khu vực miền Trung.

Thời tiết tháng 5 năm nay gần giống với những ngày đầu Hè năm 2022. Các đợt mưa được cho là một trong những nguyên nhân khiến thời tiết Hà Nội và các tỉnh Bắc Bộ duy trì được trạng thái mát mẻ trong nhiều ngày. Hiện tại đang là giai đoạn chuyển mùa, vẫn có các sóng lạnh tác động, gây mưa nên trời mát mẻ.

TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tại cho biết, sự bất thường của thời tiết đầu năm 2024 ở Việt Nam là do ảnh hưởng bởi giai đoạn chuyển đổi từ pha nóng El Nino sang pha ENSO (pha trung tính có khí hậu ôn hòa) và sắp tới sẽ chuyển sang pha lạnh La Nina.

Như vậy, chỉ trong 1 năm, chúng ta phải trải qua 3 pha của thời tiết gây ra sự biến động bất thường. Điển hình của chuyển pha trong giai đoạn giao mùa là đang ngày nóng lại bất ngờ xảy ra mưa phùn, ẩm ở miền Bắc, trong khi miền Nam thì đang ghi nhận tháng 2-3 và tháng 4 nắng nóng hơn so với những năm trước, trung bình nhiệt độ cao hơn so với trung bình cùng thời kỳ.

Chu kỳ lặp lại của La Nina và El Nino ở mấy thập kỷ trước thường 7-8 năm, có khi 10 năm và ít cực đoan. Nhưng giai đoạn gần đây, dưới tác động của biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu làm cho các pha của El Nino và La Nina ngắn hơn. Giai đoạn cuối năm 2020 đến giữa năm 2023 là giai đoạn La Nina thịnh hành. Dự báo, El Nino sẽ chấm dứt vào tháng 5 năm nay sau đó chuyển sang pha trung tính từ tháng 6 đến tháng 7.

Đến tháng 8/2024, La Nina được dự báo sẽ quay trở lại. Như vậy việc chuyển pha rất thường xuyên và không có giai đoạn trung tính, hoặc có trung tính nhưng chỉ trong một quãng ngắn. Hiện tượng nóng lên của toàn cầu làm cho quy luật thời tiết bị xáo trộn, gây ra nhiều nắng nóng cực đoan hơn và mưa thất thường hơn. Sự thay đổi này có sự tác động rõ ràng của con người, chủ yếu nằm ở quá trình phát thải khí nhà kính làm Trái đất nóng lên, tác động đến quy luật của thời tiết. TS Nguyễn Ngọc Huy nhận định thiên tai trong năm 2024 sẽ rất cực đoan.

"Tôi nhìn vào các kịch bản dự báo xu hướng thì thấy lượng mưa cao hơn so với trung bình rất nhiều và không loại trừ khả năng sẽ có lụt lớn và mưa sau hoàn lưu bão. Năm nay sẽ có hơn 10 cơn bão, áp thấp nhiệt đới đổ vào khu vực biển Đông và đất liền của Việt Nam", TS Nguyễn Ngọc Huy nhận định.

Ni Trần (Tổng hợp)