Lễ hội Ná Nhèm diễn ra vào ngày 15 tháng giêng (âm lịch) nhưng các công việc chuẩn bị đã được tiến hành triển khai thực hiện từ trước đó khoảng 2 tuần.

Đặc biệt, trong lễ hội này có màn rước sinh thực khí nam (hay còn gọi là tàng thinh). 

Tàng thinh được làm bằng gỗ nặng khoảng 1 tạ, sau lễ sẽ được hoá. Ná Nhèm (theo tiếng Tày nghĩa là mặt nhọ) là lễ hội đặc biệt của hai dòng họ Hoàng và Bế vốn gốc họ Mạc nhưng phải thay tên đổi họ để tránh họa tru di, truy sát của vua Lê chúa Trịnh. Về bản chất đây chỉ là việc con cháu gốc họ Mạc mượn tín ngưỡng phồn thực để biểu đạt mong ước đức Vua phù trợ cho dòng họ tái sinh lớn mạnh.

Ảnh Lê Hồng Quang.

Lễ tế được tổ chức tại đình làng Mỏ (Trấn Yên, Bắc Sơn). Truyện truyền miệng trong dân gian làng xã,.. thì ngày xưa ở khu vực cửa đình Làng Mỏ có ít nhất 03 địa điểm thờ tự của cộng đồng (điểm thờ các vị Thần linh) là thờ thần Nước (Long Vương) và đức vua Miêu Tĩnh tại mỏ nước Bó Vằn. Thờ giặc Tài Ngàn (Quỷ thần) tại miếu Xa Vùn và thờ Đức thánh Cao Sơn - Quý Minh(Thần núi Tản Viên) tại đình làng Mỏ.

Thu Trang