1. Táo bón là gì? Nguyên nhân và Triệu chứng

Táo bón là một vấn đề phổ biến trong hệ tiêu hóa, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, khiến cho quá trình điều trị trở nên quan trọng và khẩn cấp. Hiểu rõ về nguyên nhân và triệu chứng của tình trạng này là bước đầu tiên quan trọng để có những biện pháp đối phó hiệu quả. 

Ngoài ra, khi trẻ sơ sinh bị táo bón và cố gắng đi tiêu, trẻ thường phải rặn nhiều do phân trở nên cứng, hình thành dạng viên nhỏ hoặc có đặc tính như đất sét, khó tiêu thụ. Đồng thời, các biểu hiện khác có thể xuất hiện, bao gồm: mặt đỏ ửng, tăng mồ hôi, bụng căng trước, tình trạng chán ăn, thường xuyên xì hơi, và có thể xuất hiện máu trong phân.

Tình trạng táo bón kéo dài có thể dẫn đến việc trẻ khó hấp thụ chất dinh dưỡng, gây ra tình trạng chậm lớn và suy dinh dưỡng. Đồng thời, khả năng không thể đẩy phân ra ngoài có thể dẫn đến những vấn đề như phình đại tràng, sa trực tràng, và trĩ, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của trẻ.

Triệu chứng của táo bón ở trẻ sơ sinh:

Tần suất đại tiện ít: Trẻ sơ sinh thường cần điều trị đại tiện ít nhất 2 lần mỗi ngày. Đối với trẻ 6 - 12 tháng tuổi, số lần này giảm xuống dưới 3 lần/tuần. Đối với trẻ trên 1 tuổi, mức ít hơn 2 lần/tuần là một dấu hiệu của táo bón.

Chất thải cứng và khó điều tiết: Chất thải trở nên cứng, có vết rạn trên bề mặt thậm chí có thể có dạng xúc xích hoặc hạt.

Bụng cứng, chướng bụng: Trẻ có thể phản ứng bằng cách cảm thấy đau đớn khi điều tiết có thể đau rát ở hậu môn và có thể xuất hiện chảy máu.

Táo bón là tình trạng có thể kéo dài, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của trẻ sơ sinh.

Nguyên nhân thường gây ra táo bón ở trẻ:

Chế độ ăn ít chất xơ: Thiếu chất xơ và giàu đạm động vật trong chế độ ăn có thể góp phần vào tình trạng táo bón.

Thiếu nước: Việc uống nước không đủ có thể làm tăng độ nhớt của thức ăn ở đại tràng làm chất thải trở nên đặc và khó điều tiết.

Sữa công thức không đúng liều lượng: Pha sữa công thức quá đặc cũng có thể tăng nguy cơ táo bón do hàm lượng đạm, sắt, canxi cao.

Bệnh lý và yếu tố tâm lý: Các bệnh lý như phình đại tràng, loạn khuẩn đường ruột, sợ đại tiện và tâm lý sợ điều tiết cũng là nguyên nhân phổ biến của tình trạng táo bón ở trẻ.

Thiếu vận động: Trẻ ít vận động cũng làm tăng nguy cơ táo bón.

Với những kiến thức về nguyên nhân và triệu chứng, cha mẹ có thể hiểu rõ hơn về tình trạng táo bón ở trẻ nhỏ và chuẩn bị cho những biện pháp trị liệu kể cả những mẹo dân gian được truyền đạt từ thế hệ này sang thế hệ khác.

2. Những mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh

2.1. Bồ kết

Trong hàng nghìn năm lịch sử, mẹo dân gian luôn là nguồn lực quý báu của mọi gia đình đặc biệt là trong việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ nhỏ. Một trong những phương pháp truyền thống đặc biệt được mẹ bảo đảm làm giảm tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh là sử dụng bồ kết.

Việc sử dụng bồ kết để trị táo bón ở trẻ sơ sinh từ 1 tháng tuổi là một mẹo hiệu quả mà nhiều bậc phụ huynh đã áp dụng thành công. Dưới đây là cách thực hiện đơn giản:

- Mẹ chỉ cần lấy 3 quả bồ kết, nướng chúng và sau đó đặt vào 500ml nước đun sôi để nước nguội.

- Khi nước bồ kết đã nguội mẹ sử dụng 1 chiếc xilanh sạch để bơm nước bồ kết vào vùng hậu môn của bé.

- Nước bồ kết sẽ kích thích cơ hậu môn mở rộ và trơn tru hơn giúp bé trải qua quá trình đi phân một cách dễ dàng mà không gây đau rát.

Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh - Bồ kết.

2.2. Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh bằng rau mồng tơi

Rau mồng tơi, với tính mát được đánh giá cao trong việc điều trị táo bón ở trẻ sơ sinh.

Không chỉ là một nguồn cung cấp chất xơ hiệu quả khi đối mặt với tình trạng táo bón mà còn có thể sử dụng cọng mồng tơi để kích thích quá trình đi ngoài một cách thuận lợi hơn.

Để thực hiện quy trình này, mẹ nên chọn cọng mồng tơi tươi xanh có cuống cứng và đủ lớn. Sau đó, rửa sạch và tước bỏ vỏ ngoài của cọng mồng tơi. Tiếp theo, ngoáy nhẹ hậu môn của bé khoảng 3 - 4 lần.

Chỉ sau 5 - 10 phút, bé sẽ có thể thực hiện quá trình đi đại tiện một cách dễ dàng.

2.3. Kem vaseline

Kem Vaseline được coi là một sản phẩm nhẹ nhàng, do đó, nó được ưa chuộng để sử dụng cho trẻ sơ sinh từ 1 tháng tuổi nhằm giảm tình trạng táo bón.

Mẹ chỉ cần áp dụng một ít kem Vaseline lên vùng hậu môn của bé. Sau đó, thực hiện mát-xa nhẹ để kem Vaseline thẩm thấu vào da giúp làm mềm và kích thích quá trình đi phân một cách dễ dàng.

2.4. Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh bằng nước mận

Nước mận cũng có tác dụng trong việc điều trị táo bón ở trẻ sơ sinh và người lớn mang lại hiệu quả đáng kể.

Để thực hiện phương pháp này:

• Mẹ cần pha hỗn hợp với tỉ lệ 3/4 nước và 1/4 nước ép mận.
• Sau đó, lắc đều và cho bé uống.

Lưu ý: Nước mận này không thay thế sữa hoặc nước cho bé. Mẹ vẫn nên tiếp tục cho bé bú sữa và uống nước như thông thường.

2.5. Vừng đen

Vừng đen là một phương tiện được sử dụng để giúp trị táo bón ở trẻ sơ sinh từ khoảng 6 tháng tuổi trở lên, khi bé đã bắt đầu thức ăn dặm. Mẹ có thể sử dụng vừng đen bằng cách rang thơm, xay nhuyễn và sau đó trộn vào bột hoặc cháo cho bé ăn.

Với thành phần dinh dưỡng đặc biệt, đặc biệt là chất xơ có trong vừng đen giúp kích thích quá trình tiêu hóa một cách hiệu quả. Điều này giúp cải thiện tình trạng táo bón ở trẻ và hỗ trợ quá trình phát triển và ăn uống của bé.

Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh bằng vừng đen.

2.6. Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh bằng nước nho khô

Nho khô là một lựa chọn thích hợp để giúp trị táo bón ở trẻ sơ sinh từ 8 tháng tuổi trở lên. Mẹ có thể sử dụng nước cốt nho khô và cho bé uống vào buổi sáng để giảm tình trạng táo bón.

Để chuẩn bị nước cốt nho khô cho bé:

- Mẹ cần ngâm 4 - 5 quả nho khô trong 1 cốc nước lọc và để qua đêm.

- Vào sáng hôm sau, mẹ lấy nho ra, ép lấy nước cốt và sau đó cho bé uống.

Những chất dinh dưỡng trong nho khô kèm theo tính chất lỏng của nước cốt có thể giúp kích thích quá trình tiêu hóa và làm dịu nhẹ tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh.

2.7. Nước ép mơ

Quả mơ chứa nhiều chất xơ, vitamin A, C, K và nhiều chất dinh dưỡng khác cùng với hoạt tính axit giúp tăng cường quá trình tiêu hóa thức ăn cho bé.

Mẹ có thể sử dụng nước ép mơ, pha loãng với nước và cho bé uống. Mặc dù nước mơ có chút chua nhưng tốt nhất là không thêm đường vào vì đường có thể tăng cường tình trạng táo bón và nên tránh khi bé đang gặp vấn đề này. Việc cho bé uống nước ép mơ có thể giúp cung cấp chất xơ và các dưỡng chất khác giúp hỗ trợ quá trình tiêu hóa của bé.

2.8. Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh bằng mật ong

Việc sử dụng mật ong để trị táo bón ở trẻ sơ sinh là một phương pháp phổ biến được nhiều người áp dụng.

Bôi mật ong lên vùng hậu môn của bé giúp kích thích các cơ vòng hậu môn giúp bé thực hiện quá trình đi phân một cách dễ dàng hơn nhờ tính nóng của mật ong.

Đây là cách làm phù hợp cho bé từ 1 tháng tuổi trở lên:

• Mẹ sử dụng tăm bông sạch.
• Lấy một lượng nhỏ mật ong và ngoáy vào lỗ hậu môn của bé.
• Nên ngoáy sâu khoảng 1cm là tốt nhất.
• Trong khoảng 5 - 10 phút sau, bé sẽ có thể thực hiện quá trình đi phân một cách dễ dàng.

Sử dụng mật ong là mẹo dân gian chữa táo bón cho trẻ sơ sinh.

2.9. Trà bạc hà

Trà bạc hà pha loãng được áp dụng để giảm tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh đã bắt đầu ăn dặm. Sau mỗi bữa ăn, mẹ có thể pha trà bạc hà ấm và cho bé uống.

Nước ấm từ trà bạc hà sẽ kích thích quá trình đại tiện là một phương pháp hiệu quả trong việc giảm táo bón. Bạc hà cũng có tác dụng làm dịu dạ dày, hỗ trợ tiêu hóa và đại tiện.

Nếu không có trà bạc hà, mẹ có thể thay thế bằng trà Cúc La Mã cũng có tác dụng làm dịu các mô và hệ thần kinh, giúp bé thư giãn và ngăn chặn tình trạng táo bón.

2.10. Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh bằng diếp cá

Phương pháp trị táo bón cho trẻ sơ sinh theo lời dân gian sử dụng lá diếp cá được nhiều bà mẹ áp dụng và chia sẻ nhau như sau: Lá diếp cá được cho là có đặc tính mát, chứa nhiều chất xơ hỗ trợ việc nhuận tràng, tăng cường đề kháng và giảm tình trạng nóng trong cơ thể - một trong những nguyên nhân gây táo bón ở trẻ sơ sinh.

Để thực hiện phương pháp này, bạn cần chuẩn bị 15 lá diếp cá tươi, sau đó rửa sạch bằng nước muối pha loãng. Tiếp theo, xay nhuyễn lá diếp cá với nửa cốc nước và đun sôi hỗn hợp. Cho hỗn hợp nguội và cho bé uống hai lần mỗi ngày có thể giúp cải thiện triệu chứng táo bón.

Lưu ý quan trọng: Đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi đang được bú mẹ, mẹ cũng nên uống nước diếp cá để làm cho sữa mát hơn và hỗ trợ quá trình chăm sóc cho bé.

Trị táo bón bằng diếp cá là mẹo được nhiều mẹ áp dụng.

2.11. Khoai lang 

Để cải thiện chất lượng tiêu hóa của trẻ, việc thêm khoai lang vào chế độ dinh dưỡng là một lựa chọn có hiệu quả. Khoai lang, với hàm lượng chất xơ cao, đóng vai trò quan trọng trong việc làm mềm phân và gia tăng trọng lượng phân, giúp kích thích quá trình tiêu hóa và giảm tình trạng táo bón. Bố mẹ có thể thực hiện việc nấu cháo khoai lang để bổ sung vào chế độ ăn của bé từ 4-5 lần mỗi tuần. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng phương pháp này chỉ phù hợp cho trẻ sơ sinh đã bắt đầu thực hiện chế độ ăn dặm.

2.12. Hạt hẹ 

Một biện pháp dân gian hiệu quả trong việc giải quyết tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh là sử dụng hạt hẹ. Hạt hẹ chứa nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa, giúp nhuận tràng và hỗ trợ quá trình đi ngoài của trẻ.

Để áp dụng phương pháp này:

• Rang vàng hạt hẹ, sau đó tán thành bột mịn.
• Hòa tan 5g bột hạt hẹ trong nước ấm và cho bé uống 3 lần mỗi ngày.
• Áp dụng cách này liên tục trong khoảng 10 ngày để đạt được kết quả tốt nhất trong việc điều trị táo bón cho trẻ sơ sinh.

Đây là một giải pháp tự nhiên và an toàn, nhưng nên tuân thủ đúng liều lượng và tư vấn với bác sĩ nếu tình trạng táo bón không cải thiện.

Mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh - Hạt hẹ.

3. Cách giảm nguy cơ táo bón ở trẻ hiệu quả

• Đảm bảo trẻ uống đủ nước: Đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi, hãy tăng cường việc cho bé bú mẹ để đảm bảo cung cấp đủ nước, vì sữa mẹ chứa khoảng 80% nước, giúp hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp nước cho cơ thể. Đối với trẻ từ 6 - 12 tháng tuổi, bố mẹ nên bắt đầu với một số thìa nhỏ nước và dần tăng lượng lên khoảng 125 - 250 ml/ngày.

• Điều chỉnh chế độ ăn của mẹ khi đang cho con bú: Mẹ nên tăng cường chất xơ trong chế độ ăn với các thực phẩm như rau mồng tơi, rau dền, rau chân vịt, đậu, mận, sữa chua, và đu đủ chín. Chế độ ăn giàu chất xơ này không chỉ làm cho sữa mẹ "mát" mà còn giúp trẻ tiêu hóa tốt và phát triển khỏe mạnh.

• Bổ sung chất xơ trong chế độ ăn dặm của trẻ: Trong các bữa ăn dặm, ngoài sữa, cha mẹ cần bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như bột yến mạch, cà rốt, đu đủ, chuối, bí đỏ, quả mận khô, súp lơ xanh, và ngũ cốc nguyên hạt để hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giữ cho phân trẻ mềm mại và dễ xử lý.

• Khuyến khích trẻ tập thể dục hàng ngày: Đặt trẻ nằm ngửa trên giường, sau đó nắm nhẹ cổ chân và di chuyển chúng lên xuống như khi đạp xe đạp. Thực hiện động tác này hai lần mỗi ngày có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón ở trẻ.

Các cách giảm nguy cơ táo bón ở trẻ sơ sinh.

4. Lưu ý khi trị táo bón cho trẻ theo mẹo dân gian

Hiện nay, các lời khuyên về cách xử lý tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh thường được truyền đạt qua lời nói hoặc chia sẻ trực tuyến, nhưng chúng chưa được kiểm chứng bởi nghiên cứu khoa học về tính hiệu quả và an toàn. Nhiều phụ huynh đã tham khảo và thực hiện những phương pháp này tại nhà, tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu quả của các biện pháp dân gian này chưa được chứng minh khoa học. Ngoài ra, việc sử dụng cách thụt rửa cũng cần được hạn chế để tránh gây tổn thương cho hậu môn của bé.

Đối với bố mẹ, việc tìm kiếm ý kiến chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp trị táo bón theo cách dân gian nào là quan trọng nhất.

Khi nào nên đưa trẻ đi thăm khám bác sĩ?

Khi trẻ phải đối mặt với vấn đề táo bón và xuất hiện các dấu hiệu không bình thường như nôn mửa, suy nhược cơ thể, giảm ham ăn hoặc hút sữa, có dấu hiệu máu trong phân, bụng căng lên hoặc thường xuyên quấy khóc, cha mẹ nên ngay lập tức đưa trẻ đến thăm bác sĩ. Việc này giúp tránh tình trạng chủ quan và đảm bảo rằng sức khỏe của bé được theo dõi và đối phó đúng cách.

Những mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ sơ sinh đã được chia sẻ không chỉ là những phương pháp tự nhiên mà còn là những biện pháp an toàn và hiệu quả, đặc biệt khi mẹ đang tìm kiếm giải pháp cho vấn đề này.

Linh Linh(tổng hợp)