Bà nội trợ đặt bánh chưng từ sớm

Có sẵn tay nghề nấu ăn, biết gói bánh chưng, vợ chồng cô Đỗ Thị Hằng, sống tại khu chợ đồ cổ tại đất làng nghề Vạn Phúc, Q. Hà Đông, Hà Nội đã bàn nhau mở dịch vụ gói bánh chưng “chuẩn vị nhà làm” được 5 năm nay. Dù một tháng nữa mới đến Tết nhưng thời điểm hiện tại, đến thăm gia đình cô ai cũng có cảm giác Tết đang gõ cửa rất gần.

Lá dong rửa sạch từ chiều hôm trước, cắt sống lá, tước lá, để ráo nước.

Lá dong rửa sạch, cắt sống lá, tước lá, để ráo nước từ chiều hôm trước. Sáng hôm sau, vợ chồng cô dậy từ sớm đi chợ mua thịt lợn ba chỉ, rồi về vo, đãi gạo nếp, đậu xanh để chuẩn bị cho công cuộc gói bánh chưng.

Nguyên liệu làm bánh chưng bao gồm đậu xanh, gạo nếp, thịt ba chỉ ngon. 

Phục vụ nhu cầu cúng ngày mùng 1 âm lịch tháng chạp sắp tới, cô Hằng gói khoảng 100 chiếc bánh chưng. Giá 80.000 đồng/ cặp bánh.

Từng lớp đậu xanh, gạo nếp, thịt ba chỉ được gói ghém trong một chiếc bánh. 

Tuy nhiên, trong dịp Tết nguyên đán, số lượng bánh chưng gia đình cô Hằng làm có thể gấp 10 lần, lên tới 1000 chiếc bánh chỉ trong bốn ngày từ 26 đến chiều 30 Tết.

Gói bánh chưng vuông vức không cần khuôn. 

Mặc dù thực phẩm ngày Tết thường đắt đỏ nhưng cô Hằng chỉ lấy chênh thêm 10.000 đồng/ chiếc bánh. Như thế, một cặp bánh chưng Tết “chuẩn vị nhà làm”, rất đầy đặn thịt lợn, đậu xanh, gạo nếp chỉ có giá 100.000 đồng/ cặp.

"Ý tưởng bán bánh chưng nhà làm xuất phát từ công việc bán cháo đậu xanh, bánh chưng ăn sáng của gia đình. Nhiều người ăn thấy ngon đã đặt bánh chưng Tết. Từ đó đến nay đã năm năm, cứ ngày mùng 1 âm lịch hàng tháng, dịp Tết là cả gia đình cũng bận rộn, quây quần gói bánh. Đây là thời gian cao điểm nhất trong năm, đến tận chiều 30 Tết vớt mẻ bánh cuối cùng”, cô Hằng kể.

Thấy bánh chưng xanh là thấy Tết!

Theo kinh nghiệm của cô Hằng, để bánh chưng ngon và đẹp mắt thì phải “chuẩn” từ khâu chọn lá dong. Lá dong nên chọn lá bánh tẻ (không quá già, không quá non) có kích cỡ vừa phải gói vừa đủ chiếc bánh, không nên chọn lá dong quá to vì sẽ khiến chiếc bánh có cảm giác dày cộm lên. Lá dong rửa sạch, để ráo nước vì nếu lá không sạch, bánh sẽ nhanh hỏng.

Gạo nếp cái hoa vàng, hạt gạo to đều, thơm mới. Đỗ xanh ngâm nở trong vòng 2 tiếng, đãi sạch, nhặt bỏ những hạt xấu. Thịt ba chỉ có phần nạc, mỡ, bì mỏng, ướp hạt tiêu, bột canh.

“Bí quyết để bánh ngon hay không chính là ở khâu ướp gia vị, tính toán làm sao để bánh bị nhạt hoặc mặn quá. Khi gói bánh chưng, xếp 4 lá vuông góc, 2 lá dưới úp mặt phải xuống để khi bọc bánh lại, phần mặt phải sẽ nằm bên ngoài làm cho bánh đẹp hơn), 2 lá trên ngửa mặt phải lên để khi bóc bánh, bánh không bị dính.

Luộc bánh từ 8 - 10 tiếng, vớt ra để ráo. Nếu thời tiết lạnh có thể để được cả chục ngày bên ngoài. Nhưng nếu trời nồm ẩm, tốt nhất nên bảo quản bánh ở ngăn mát”, cô Hằng cho hay.

Vợ chồng cô Hằng cùng nhau gói "siêu tốc" được 100 chiếc bánh chưng chỉ trong một buổi sáng. 

Năm đầu tiên gói bánh chưng Tết, chưa có kinh nghiệm nên cô Hằng khá lúng túng trong cách sắp xếp các đầu việc, tính toán lượng thực phẩm. Từ những năm sau trở đi, khi mọi thứ đã vào guồng, trong một buổi, vợ chồng cô Hằng có thể gói được 100 chiếc bánh chưng. Để không bị bỏ sót đơn hàng, cô Hằng thường lên danh sách ngay khi có người đặt bánh.

Thấy gói bánh chưng xanh là thấy Tết đang đến rất gần!

Theo cảm nhận của cô Hằng, cuộc sống hiện đại mang theo nhiều bộn bề, lo toan nên tập tục gói bánh chưng đã gần như bị mai một trong ngày lễ Tết.

Không có thời gian gói bánh, cộng với nỗi lo vệ sinh an toàn thực phẩm cho nên gia đình nào cũng muốn đặt vài ba cái bánh chưng “chuẩn vị nhà làm” để có mâm cơm cúng lễ tổ tiên trong ngày đầu xuân.

“Chiều 28 – 30 Tết, cả dân làng rủ nhau đến lấy bánh chưng. Có năm “cháy bánh chưng”, đành phải lấy bánh gói nhà ăn bán cho khách vì khách nằng nặc đòi mua”, cô Hằng chia sẻ.

Điều khiến vợ chồng cô cảm thấy vui khi làm công việc này chính là cảm giác quây quần cả gia đình. Sau bao công đoạn vất vả, cảm giác khoan khoái khi hít hà mùi thơm bốc ra từ nồi bánh chưng đang sôi ùng ục.

Với những người đã trải qua cái Tết thời xưa như vợ chồng cô Hằng thì đây là một thứ mùi thơm khó diễn tả bằng lời, chỉ biết nó mang lại không khí “rất Tết”. Ai đi qua nhìn thấy nồi bánh chưng cũng phải thốt lên “Tết đến thật rồi!”. 

Bài và ảnh: Thu Hà