Vào những ngày đầu tháng 9, chị em công sở Hà thành thường truyền tay nhau những hũ chứa đầy trái cà na xanh đập dập muối ớt hay những gói cà na ngào đường ngọt ngọt, chua chua. Đây là món ăn vặt nức tiếng miền Tây sông nước vào mỗi độ Thu về.

Thứ đặc sản dân dã này khi "Bắc tiến" đã khiến nhiều người bị "đốn gục" ngay lập tức vì hương vị chua ngọt lạ miệng. Vì thế, ngay cả khi giá của loại trái cây này lên đến gần 200.000 đồng/kg, đắt gấp nhiều lần so với những loại hoa quả khác cũng không ngăn nổi các chị em móc hầu bao mua về thưởng thức cho bõ thèm.

Cà na vốn là giống cây mọc hoang dại ở vùng sông nước, trái cà na còn được người miền Bắc gọi là trám xanh. Vẻ ngoài của trái cà na không khác nhiều so với trái muỗng, chỉ nhỏ bằng độ 2 ngón tay chụm lại, nhìn thoáng qua rất giống với quả xoài non. Nhưng loại trái cây này có vị chua chát khá khác biệt so với xoài hay muỗng. Nếu muốn ăn thì sẽ phải trải qua nhiều công đoạn chế biến hơn.

Chị Cẩm Tú - một người đổ buôn trái cà na tại Hà Nội cho biết, loại trái cây này chỉ xuất hiện khi đã vào mùa Thu. Vào khoảng tháng 5, những hàng cây cà na sẽ trổ hoa. Đến tháng 7 Âm lịch, mỗi cây cà na sẽ cho hàng trăm trái, từng chùm cà na lủng lẳng sẽ được người dân hái xuống để bán.

Vì cây cà na thường mọc quanh sông nên phương pháp thu hái chủ yếu của người dân là dùng thuyền di chuyển trên mặt nước để vớt quả rụng xuống mặt nước. 

"Cà na khi còn non thì vỏ màu xanh. Khi chín thì chuyển sang màu vàng, vị ăn chua chua rất hợp với muối ớt. Những ai háo chua thì không nên bỏ qua thứ quả này.

Cà na có thể được chế biến thành nhiều món khác nhau, nhưng món được yêu thích nhất vẫn là na xanh đập dập muối ớt. Giá của cà na muối ớt bán ở Hà Nội khá đắt, 1 bịch nặng 0,5kg đã có giá khoảng 70.000 - 90.000 đồng rồi nhưng vẫn có rất nhiều người hỏi mua" - chị Tú chia sẻ.

Chị thường nhập 1 - 2 tạ cà na xanh về chế biến theo nhu cầu của khách. Nếu khách mua cà na sống thì giá chỉ khoảng 65.000 đồng/nửa kg. 

Theo chị Tú, ở các tỉnh thành miền Nam như Hồ Chí Minh, Đồng Nai hay Cần Thơ, Biên Hòa thì trái cà na được xem như món ăn vặt đường phố như cóc, ổi dầm nên giá của chúng khá rẻ, chỉ bằng một nửa so với ngoài Bắc.

"Cà na ở miền Nam mọc nhiều như trái cây dại, vì những năm gần đây, loại hoa quả này được giới trẻ yêu thích và tìm mua làm đồ ăn vặt nhiều nên người dân quyết định trồng cà na và thu hái quả để tăng thu nhập. Giá cà na tươi ở miền Nam đến tay người tiêu dùng chỉ ở khoảng 60.000 đồng/kg, cà na muối ớt hay ngào đường chỉ khoảng 70.000 - 80.000 đồng/kg".

Mỗi ngày, chị Tú bán ra khoảng 10kg cà na các loại. Nếu tính theo giá chênh lệch thì chị Tú thu lãi khoảng 50.000 đồng cho 1kg.

Lý giải cho sự đắt đỏ của trái cây dân dã này, chị Tú cho hay, muốn chế biến cà na thành món ăn vặt ngon miệng thì sẽ phải mất nhiều công sức như ngâm muối, xả nước, luộc, ngâm đường...

Chia sẻ thêm về thu nhập từ việc kinh doanh món ăn vặt làm từ trái cà na ở Hà Nội, bạn Hồ Thanh Tâm (sinh viên trường Bách khoa Hà Nội) cho biết việc buôn bán loại quả này thu về rất nhiều lãi.

Tâm chia sẻ do có người thân đang sinh sống tại Đồng Nai nên có mối rẻ lấy cà na từ miền Nam ra Hà Nội. Cô sinh viên bật mí: "Giá thu mua cà na ở người dân thật ra rất rẻ, chỉ khoảng 10.000 - 20.000 đồng/kg cà na sống, nhưng khi đến tay người mua thì giá cao gấp 4 - 5 lần. Loại cà na được thu mua chủ yếu là trái xanh vì dễ vận chuyển, những trái chín khi đưa xe đường dài ra miền Bắc sẽ rất dễ bị dập hỏng, số lượng thải loại nhiều nên dễ lỗ vốn". 

Hiện Tâm đang bán 1 hũ cà na muối ớt giá 90.000 đồng/nửa kg, cà na ngào đường muối ớt giá 80.000 đồng/nửa kg. 

Mỗi ngày Tâm bán được khoảng 5 - 10kg cà na đập dập muối ớt, rất ít khách hỏi mua cà na sống. "Khách chủ yếu lấy cà na đã chế biến về ăn, mua cà na sống tuy rẻ hơn nhiều nhưng lại rất tốn sức để sơ chế. Khách hàng mua chủ yếu là sinh viên và dân công sở, những người này không có nhiều thời gian nên thường mua loại làm sẵn về thưởng thức cho tiện".

Cà na không giống với xoài non hay muỗng, chúng thường có vị chát nên nếu ăn trực tiếp thì sẽ khiến nhiều người lè lưỡi lắc đầu. Muốn cà na hết chát thì chỉ còn cách ngâm trái cà na đã đập dập hoặc khía cạnh vào nước muối, ngâm khoảng 3 - 6 tiếng. Sau đó xả nước lạnh nhiều lần thì vị chát sẽ ra hết, khi đó cho vào nước luộc khoảng 10 phút rồi mang trộn muối ớt là được.

Nếu người ăn muốn thưởng thức món cà na dầm đường thì sẽ phải làm cầu kỳ hơn một chút. Sau khi xả nước thì phải luộc vào nước sôi chừng 10 phút, bóp thấy thịt quả tách khỏi hạt thì vớt ra, ngào với đường hoặc cho vào hũ cùng nước đường, để khoảng vài tiếng thì ăn được.

Lương Chi