1. Khái quát về cây cúc tần

Cây cúc tần có tên khoa học là Pluchea indica, thuộc họ Cúc là một vị thuốc nam quý được ưa chuộng trong y học truyền thống. Cây này có tính mát và vị đắng, thường được sử dụng để chữa chứng nhức đầu cảm sốt, bí tiểu, đau nhức xương khớp và nhiều bệnh lý khác. Ngoài tên gọi chính, cây cúc tần còn có các tên khác như cây từ bị, đại ngải, hoa mai não, cây đại bi, lức ấn, băng phiến ngải.

Cây cúc tần là một loài cây dại, thường có chiều cao từ 1 đến 2 mét. Toàn thân của cây có lông tơ, cành nhỏ và có lông. Lá của cây cúc tần gần như không có cuống, chúng mọc so le nhau và mép lá thường có hình khé răng và màu lục xám. Hoa của cây mọc thành từng cụm ở đầu ngọn và có hình đầu với màu sắc chủ yếu là tím. Quả của cây cúc tần nhỏ và có cạnh.

Cây cúc tần có nguồn gốc từ Ấn Độ và Malaysia và nó thường mọc ở các sườn núi hoặc ven đồi trong hầu hết các tỉnh của Việt Nam. Cây cúc tần phát triển nhiều nhất ở các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, như Thanh Hóa, Nghệ An, và Ninh Bình. Ngoài việc tìm thấy trong tự nhiên, cây cúc tần cũng được người dân trồng làm hàng rào.

Các bộ phận của cây cúc tần được sử dụng bao gồm lá, rễ và ngọn non. Thời gian thu hái thường có thể là quanh năm nhưng thường thu hoạch chủ yếu vào mùa hè và thu để chế biến thuốc. Cây cúc tần có thể sử dụng dưới dạng tươi hoặc khô. Đối với cúc tần khô, sau khi thu hái cúc tần tươi về chúng được rửa sạch và phơi khô. Để bảo quản cúc tần tươi nên được giữ ở nhiệt độ lạnh trong khi cúc tần khô nên được bảo quản ở nơi khô ráo.

Cây cúc tần có thành phần hóa học phong phú bao gồm dầu chưng cất từ lá, chứa nhiều hợp chất như camphor, thujone, borneol cùng với các terpen. Ngoài ra, cây cúc tần cũng chứa flavonoid, tannin, acid hữu cơ và nhiều dược chất khác có tác dụng trong lĩnh vực y học và sức khỏe.

Cây cúc tần là loại cây phổ biến ở Việt Nam

2. Uống nước lá cúc tần có tác dụng gì?

Cúc tần theo đông y, được mô tả có tính vị mát và vị đắng. Theo quan điểm đông y, cây này tác động lên hai kinh Thận và Phế.

Vậy Uống nước lá cúc tần có tác dụng gì?

2.1. Chữa ho

Nguyên liệu:

• Lá chanh: 50g
• Lá cúc tần: 200g
• Rễ thủy xương bồ: một lượng nhỏ
• Rễ cà gai leo: một lượng nhỏ
• Củ sả: một lượng nhỏ
• Trần bì: 50g

Cách làm:

• Rửa sạch tất cả các nguyên liệu để loại bỏ bất kỳ cặn bẩn hoặc bụi bặm nào.
• Đem các nguyên liệu đi phơi khô hoặc sấy khô. Bạn có thể sử dụng mặt trời hoặc một lò sấy để làm khô chúng.
• Sau khi nguyên liệu đã được phơi khô, hãy cắt chúng thành những phần nhỏ, để dễ dàng sao vàng và chế biến.
• Đun nước sôi và đun những nguyên liệu này trong nước nhanh chóng cho đến khi nước có màu vàng và mùi thơm phát ra. Đây là bước sao vàng sắc.
• Lọc bỏ các thảo dược ra để thu được nước cốt.

Cách sử dụng:

Dùng nước cốt thu được 2 lần/ngày.

2.2. Chữa cảm sốt

Nguyên liệu:

• Đinh lăng: 20g
• Lá cúc tần: 20g
• Rễ cúc tần: 20g
• Rễ bưởi: 20g
• Cam thảo: 20g

Cách làm:

• Rửa sạch tất cả các nguyên liệu để loại bỏ bất kỳ cặn bẩn hoặc bụi bặm nào.
• Đun nước sôi và đun những nguyên liệu này trong nước nhanh chóng cho đến khi nước có màu vàng và mùi thơm phát ra.
• Lọc bỏ các thảo dược ra để thu được nước cốt.

Cách sử dụng:

Dùng nước cốt thu được 1 thang/ngày.

Cây cúc tần có rất nhiều lợi ích cho sức khỏe

2.3. Chữa ghẻ

Phương pháp chữa ghẻ bằng lá cúc tần có thể được sử dụng như một biện pháp tự nhiên để giảm triệu chứng và kháng viêm cho vùng da bị ghẻ. Tuy nhiên, nên lưu ý rằng điều quan trọng là phải duy trì vệ sinh cá nhân và tiếp tục theo dõi tình trạng ghẻ của bạn.

Phương pháp thực hiện:

Rửa sạch lá cúc tần: Làm sạch lá cúc tần bằng nước ấm để loại bỏ bụi bẩn và chất cặn.

Ngâm lá cúc tần với nước muối: Đặt lá cúc tần trong nước muối nhẹ trong khoảng 15-20 phút. Nước muối giúp tăng cường kháng khuẩn và ngăn ngừa nhiễm trùng.

Giã nát lá cúc tần: Sau khi ngâm, giã nát lá cúc tần.

Đắp lên vùng da bị ghẻ: Áp dụng lớp lá cúc tần lên vùng da bị ghẻ, đảm bảo bao phủ kín vùng bị nhiễm. Để lớp này trên da khoảng 20-30 phút, sau đó rửa sạch bằng nước ấm.

Đun lá cúc tần để tắm: Bạn cũng có thể đun lá cúc tần và tạo nước lá cúc tần để tắm hàng ngày. Nước này có thể giúp giảm viêm nhiễm và ngứa.

2.4. Chữa bệnh trĩ nhẹ

Phương pháp xông hơi vùng hậu môn với các loại thảo dược như ngải cứu, lá lốt, cúc tần, lá sung và nghệ vàng có thể được sử dụng như một biện pháp tự nhiên để giảm triệu chứng và cải thiện tình trạng tiêu trĩ. 

Cách thực hiện phương pháp xông hơi tiêu trĩ:

- Chuẩn bị nguyên liệu: Rửa sạch ngải cứu, lá lốt, cúc tần, lá sung và nghệ vàng. Các thành phần này có thể được tìm thấy tại các cửa hàng thảo dược hoặc siêu thị.

- Nấu nước thuốc: Đun 1,5 lít nước và thêm vài lát nghệ vàng để nấu chung với các loại thảo dược đã chuẩn bị. Đun nước này trong một khoảng thời gian để đảm bảo rút được tinh chất từ các loại thảo dược.

- Xông hơi hậu môn: Đổ nước thuốc đã nấu vào một chậu lớn. Đợi đến khi nước đã hơi ấm (nhưng không quá nóng) sau đó bạn có thể xông hơi hậu môn bằng cách ngồi lên trên chậu này khoảng 15 phút.

- Ngâm hậu môn: Sau khi xông hơi, bạn có thể ngâm hậu môn trực tiếp vào nước trong chậu thêm 10 phút nữa.

- Thực hiện thường xuyên: Nên thực hiện quy trình này từ 2 đến 3 lần mỗi tuần để có hiệu quả đối với người bị tiêu trĩ nhẹ.

Cúc tần chứa hoạt chất giúp bảo vệ các tế bào gan

2.5. Có tác dụng chống nọc độc rắn

Cây cúc tần có một số chất có tác dụng kháng độc và có thể giúp giảm biến chứng gây ra bởi nọc độc của loài rắn vipera russelli.

Cây cúc tần chứa một số hợp chất như pyrethrin có khả năng làm co cơ bắp và gây ra các triệu chứng như giảm đau và sưng tấy. Chúng cũng có thể giúp giảm biến chứng như xuất huyết do nọc độc rắn gây ra.

2.6. Chữa bí tiểu

Lá cúc tần có thể được sử dụng như một biện pháp tự nhiên để hỗ trợ tăng cường chức năng thận và thúc đẩy tiểu tiện. 

Cách thực hiện phương pháp này:

- Sử dụng lá cúc tần tươi hoặc lá khô: Bạn có thể sử dụng 100g lá cúc tần tươi hoặc 40g lá cúc tần khô. Nếu bạn sử dụng lá khô hãy đảm bảo đã được rửa sạch trước khi sử dụng.

- Đun nước uống: Đem lá cúc tần và nước nấu chung trong một nồi. Khi nước đã sôi đun tiếp trong một thời gian để đảm bảo rút được tinh chất từ lá cúc tần.

- Uống thay nước lọc: Hãy uống nước thuốc này thay thế cho nước lọc hàng ngày. Nước lá cúc tần có thể giúp thúc đẩy tiểu tiện và hỗ trợ chức năng thận.

2.7. Có tác dụng khi bị viêm khí quản

Cây cúc tần và gừng đều có tiềm năng để giúp làm dịu triệu chứng viêm khí quản. Cách thực hiện phương pháp này:

- Chuẩn bị nguyên liệu: Lá cúc tần (20g) và gừng (3g) cần được sơ chế sạch sẽ. Thịt lợn cũng cần được băm nhuyễn.

- Nấu cháo: Đem lá cúc tần, gừng, và thịt lợn đã sơ chế cho vào nồi để nấu cháo. Bạn có thể thêm một lượng nước thích hợp để đảm bảo cháo không quá sệt.

- Chia thành 3 phần: Cháo sau khi nấu xong, hãy chia thành 3 phần để ăn hết trong ngày.

Phương pháp này có thể giúp cung cấp dưỡng chất và các chất chống viêm cho cơ thể.

2.8. Kháng khuẩn

Cúc tần có một số hợp chất có tiềm năng trong việc kiểm soát một số triệu chứng bệnh lao.

Cúc tần cũng được sử dụng trong một số phương pháp thảo dược truyền thống và có thể có tiềm năng trong việc kiểm soát nhiễm trùng đường tiết niệu.

Về tinh dầu cúc tần, nó có thể có khả năng kháng khuẩn và tiêu diệt một số loại nấm và vi khuẩn. Tinh dầu từ cây cúc tần thường được sử dụng trong aromatherapy và sản phẩm chăm sóc da

Cây cúc tần có đặc tính giúp chống loét, chống viêm, chống khuẩn

2.9. Bảo vệ gan

Cúc tần có thể chứa một số hoạt chất có tiềm năng trong việc bảo vệ gan khỏi các tổn thương do carbon tetracloride (CCl4) gây ra. CCl4 là một hợp chất hữu cơ có thể gây hại cho gan khi tiếp xúc dài hạn hoặc trong số lượng lớn. Nó có khả năng gây ra viêm gan, thoái hóa gan và các vấn đề khác liên quan đến gan.

Các hoạt chất có trong rễ cúc tần có khả năng kháng oxy hóa và chống viêm nhiễm, có thể giúp giảm tổn thương gan gây ra bởi CCl4 và các tác nhân gây hại khác.

2.10. Chống oxy hoá

Cúc tần thực sự chứa nhiều hoạt chất chống oxy hóa và chống viêm và được sử dụng trong nhiều phương pháp thảo dược truyền thống và trong ngành công nghiệp thực phẩm và dược phẩm với mục tiêu chống oxy hóa. Hoạt chất chống oxy hóa trong cúc tần giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương gây ra bởi các gốc tự do và quá trình oxy hóa trong cơ thể.

Một số hoạt chất quan trọng trong cúc tần bao gồm flavonoids, quercetin và các polyphenols khác. Những chất này có khả năng ngăn chặn sự oxi hóa của các phân tử gốc tự do và giúp giảm viêm nhiễm. Chất chống oxy hóa cũng có thể giúp duy trì sức kháng cho cơ thể và giảm nguy cơ các bệnh liên quan đến viêm nhiễm và oxi hóa.

2.11. Chống các vết loét

Cúc tần có thể chứa các hoạt chất có tiềm năng trong việc bảo vệ và hỗ trợ vùng da bị tổn thương hoặc bị loét. Những hoạt chất này có khả năng kháng viêm và chống oxi hóa giúp giảm viêm nhiễm và tổn thương da, đồng thời thúc đẩy quá trình phục hồi và tái tạo tế bào da.

2.12. Chống viêm

Cây cúc tần có khả năng giúp tăng khả năng chống viêm thông qua các chất chống viêm tự nhiên có trong rễ. Viêm là một phản ứng tự nhiên của cơ thể trước các tác nhân gây kích thích hoặc tổn thương.

Các chất có khả năng ức chế các tác nhân gây sưng bàn chân và phù khớp có thể giúp giảm triệu chứng viêm và đau cũng như cải thiện sự thoải mái cho người bị viêm khớp và các vấn đề viêm nhiễm khác.

2.13. Có tác dụng phòng, chống ung thư

Có một số nghiên cứu khoa học đã ghi nhận sự có tiềm năng của cây cúc tần trong việc ngăn cản sự phát triển và tạo tế bào ung thư, đặc biệt là trong trường hợp ung thư cổ tử cung ở phụ nữ. Các chất chống oxy hóa và chống viêm có trong cây cúc tần có thể giúp ngăn chặn một số quá trình gây ra bệnh ung thư, như sự tổng hợp của tế bào ung thư và các liên kết vận chuyển trong tế bào.

Cúc tần thường được sử dụng để chữa ho, cảm sốt, đau nhức xương khớp 

3. Một số câu hỏi liên quan 

3.1. Rễ cây cúc tần ngâm rượu có tác dụng gì? 

Rễ cây cúc tần ngâm rượu thường được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc và một số hệ thống y học truyền thống khác để chữa bệnh và có nhiều tác dụng tiềm năng. Dưới đây là một số tác dụng mà rễ cúc tần ngâm rượu:

Giảm đau và giảm viêm: Rượu cúc tần có thể có tác dụng giảm đau và giảm viêm nhiễm, nên nó thường được sử dụng để điều trị các vấn đề liên quan đến viêm nhiễm như viêm khớp, viêm da, và viêm mũi dị ứng.

Thúc đẩy tiêu hóa: Rượu cúc tần cũng được cho là có tác dụng kích thích tiêu hóa, giúp cải thiện quá trình tiêu hóa thức phẩm và giảm triệu chứng như buồn nôn và nôn mửa.

Chữa sốt và cảm lạnh: Cúc tần thường được sử dụng để điều trị các triệu chứng liên quan đến sốt và cảm lạnh, như sốt cao và nhiệt độ cơ thể tăng lên do bệnh.

Tăng cường hệ miễn dịch: Có tin đồn rằng cúc tần cũng có khả năng tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng.

3.2. Lá cúc tần có ăn được không

Lá cúc tần không nên được ăn. Cây cúc tần thường được sử dụng trong y học cổ truyền và như một loại thảo dược để điều trị các vấn đề về sức khỏe, nhưng nó không phải là một thực phẩm thông thường và không được coi là an toàn để ăn.

Uống nước lá cúc tần có tác dụng gì? Uống nước lá cúc tần có thể mang lại nhiều tác dụng khác nhau cho sức khỏe bao gồm khả năng chống oxi hóa, chống viêm, bảo vệ gan và có tiềm năng ngăn cản một số bệnh nhiễm trùng và sưng bàn chân. Tuy nhiên, việc sử dụng cúc tần hoặc bất kỳ loại thảo dược nào khác nên được thực hiện cùng với sự tư vấn của một chuyên gia y tế. Việc duy trì một lối sống lành mạnh bao gồm ăn uống cân đối và thực hành vận động vẫn là cách tốt nhất để bảo vệ và cải thiện sức khỏe của chúng ta.

Linh Linh(tổng hợp)