Cây xương khỉ là một vị thuốc được sử dụng phổ biến trong Y học cổ truyền giúp điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Nếu bạn cũng đang tìm hiểu cây xương khỉ trị bệnh gì, cây xương khỉ có mấy loại thì dưới đây là lời giải đáp dành cho bạn.

Cây xương khỉ là cây gì?

Cây xương khỉ hay còn được biết đến với tên bìm bịp, có tên khoa học là Clinacanthus, thuộc họ Ô rô. Cây xương khỉ thường mọc thành từng cụm. Thân cây nhỏ, màu xanh và có chiều cao từ 1 - 1,5 mét. Lá cây có màu xanh thuôn dài và dần nhỏ về phần đầu. Mặt lá cây nhẵn và có nhiều gân, trong đó gân chính ở giữa có kích thước lớn hơn, các gân còn lại đối xứng với nhau qua gân giữa.

Cây xương khỉ 

Hoa của cây xương khỉ có màu hồng hoặc đỏ, mọc thành các chùm hoa. Phần trên của hoa thường có màu vàng của bao phấn.  Cuống hoa ngắn, đối ngược với chiều dài của hoa (khoảng 3 - 5cm), được xem là đặc điểm nhận dạng của loại hoa này.

Cây xương khỉ phát triển mạnh mẽ và sinh trưởng tốt nhất trong mùa mưa, thường được tìm thấy ở các vùng đồng bằng và nơi có khí hậu ẩm ướt, đặc biệt là ở các nước thuộc khu vực Đông Nam Á. Ở Việt Nam, loại cây này thường mọc tự nhiên nhiều ở các tỉnh miền Nam, nơi có điều kiện thích hợp cho sự phát triển của cây xương khỉ.

Tất cả các phần của cây xương khỉ đều có thể được tận dụng để làm thuốc.Sau khi thu hái, cây xương khỉ cần được rửa sạch, sau đó có thể sử dụng tươi ngay hoặc cắt thành các khúc ngắn rồi đem phơi hoặc sấy khô. Cây xương khỉ sau khi được phơi hoặc sấy khô, nên bảo quản trong túi nilon ở điều kiện khô ráo và thoáng mát để đảm bảo tính hiệu quả và an toàn khi sử dụng.

Ngoài làm dược liệu chữa bệnh, lá hoặc ngọn của cây xương khỉ có thể được sử dụng để làm bánh hoặc nấu canh. 

Cây xương khỉ có mấy loại?

Hiện nay, trong tự nhiên, chỉ có duy nhất một loại cây xương khỉ. Tuy nhiên, loài cây này thường bị  nhầm lẫn với một loài cây khác có tên là cây hoàn ngọc.

Cả hai loài cây này đều mọc thành bụi nhỏ, tạo nên sự tương đồng trong hình dáng. Tuy nhiên, cây hoàn ngọc có lá lớn hơn và hoa thường có màu trắng pha tím.

Cây xương khỉ và cây hoàn ngọc

Cây xương khỉ trị bệnh gì?

Cây xương khỉ có nhiều công dụng chữa bệnh được công nhận cả trong Y học cổ truyền và Y học hiện đại. Dưới đây là một số tác dụng chữa bệnh của cây xương khỉ:

Theo Y học hiện đại cây xương khỉ có tác dụng:

• Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư giai đoạn đầu: Hoạt chất flavonoid trong xương khỉ có khả năng chống oxy hóa mạnh, giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư và tăng cường lưu thông máu.
• Hỗ trợ cầm máu: Xương khỉ có khả năng giúp ngăn chảy máu và thúc đẩy quá trình làm lành vết thương.
• Làm giảm sẹo và nhanh lành vết thương: Xương khỉ giúp giảm sẹo và tăng tốc quá trình lành vết thương, cũng như hỗ trợ trong việc điều trị các vấn đề về da.

Theo Y học cổ truyền cây xương khỉ có tác dụng:

• Tăng cường sức khỏe và cung cấp dinh dưỡng: Xương khỉ giúp tăng cường sức khỏe, cung cấp dinh dưỡng và nâng cao hệ thống miễn dịch của cơ thể.
• Điều trị viêm dạ dày, viêm họng và các bệnh lý ngoài da: Cây xương khỉ được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh như viêm dạ dày, viêm họng, vàng mắt, vàng da...
• Hỗ trợ giảm đường máu và cholesterol: Xương khỉ có khả năng hỗ trợ giảm đường máu và cholesterol xấu trong máu.
• Điều trị viêm gan, lợi mật và cải thiện huyết áp: Xương khỉ được sử dụng để điều trị viêm gan, lợi mật, mát gan, cải thiện lưu thông máu và huyết áp.
• Điều trị bệnh lý xương khớp: Xương khỉ hỗ trợ trong việc điều trị các vấn đề xương khớp như phong tê thấp, đau nhức xương khớp và cả gãy xương.
• Hỗ trợ điều trị ung thư: Xương khỉ được sử dụng để hỗ trợ trong điều trị một số loại ung thư như u hạch, phổi, gan...
• Giảm men gan và phục hồi chức năng gan: Xương khỉ có khả năng giúp giảm men gan và phục hồi chức năng gan bị tổn thương do các chất độc hại, bia rượu.

Cây xương khỉ hỗ trợ điều trị bệnh ung thư giai đoạn đầu, bệnh lý xương khớp,...

Một số bài thuốc trị bệnh bằng cây xương khỉ

Sở hữu nhiều tác dụng chữa bệnh được công nhận cả trong Y học hiện đại và Y học cổ truyền, hiện nay, cây xương khỉ đang được ứng dụng trong nhiều bài thuốc trị bệnh khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh bằng cây xương khỉ mà bạn có thể tham khảo:

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư giai đoạn đầu

• Bài thuốc 1: Rửa sạch 10 lá cây xương khỉ, nhai kỹ và nuốt. Thực hiện mỗi ngày 5 lần, liên tục trong 3 tháng để giảm cơn đau. Trường hợp tình trạng bệnh kéo dài, có thể tăng liều lên 15 lá mỗi lần, 6 lần mỗi ngày.
• Bài thuốc 2: Sắc hỗn hợp gồm 20g hoa đu đủ đực, 30g cây xạ đen và 30g cây xương khỉ với 1,5 lít nước cho đến còn 1 lít. Chia thành nhiều lần uống trong ngày để ngăn tế bào ung thư tái phát và di căn.

Bài thuốc trị viêm gan, xơ gan, vàng da

• Bài thuốc 1: Sắc hỗn hợp gồm 30g cây xương khỉ, 15g trần bì, 15g lá vọng cách, 20g râu ngô, 10g sâm đại hành với 1,5 lít nước cho đến còn 800ml. Chia thành nhiều lần uống trong ngày.
• Bài thuốc 2: Sắc hỗn hợp gồm 30g cây xương khỉ, 15g sâm đại hành, 20g râu ngô, 12g lá vọng cách, 12g lá quao, 10g trần bì với 1,5 lít nước sôi trong 30 phút. Chia thành 3 lần uống mỗi ngày.

Bài thuốc trị ho

Rửa sạch 8 lá cây xương khỉ, nhai 3 lần/ngày (mỗi lần cách nhau khoảng 1 giờ) để giảm triệu chứng ho khan, ngứa cổ, mệt mỏi, đau đầu

Bài thuốc trị đau dạ dày

Dùng lá cây xương khỉ tươi, rửa sạch, thêm hạt muối hột, nhai và nuốt. Mỗi ngày nhai khoảng 3-8 lá, chia thành 2 lần trước bữa ăn.

Bài thuốc trị tiểu buốt, tiểu rắt và ra máu

Dùng 9 lá cây xương khỉ tươi, rửa sạch, nhai sống 3 lần/ngày, liên tục trong 1 tháng để giảm triệu chứng.

Bài thuốc trị phong thấp

Sắc hỗn hợp gồm 30g cây bìm bịp, 20g mỗi cây gối hạc, tầm gửi dâu và cây cổ trâu với 1,5 lít nước cho đến khi còn 800ml. Chia thành 2 - 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc trị bệnh bằng cây xương khỉ

Bài thuốc trị cột sống đau nhức xương, thoái hóa cột sống

Giã nhuyễn hỗn hợp 80g cây xương khỉ tươi, 50g đại hành tươi và 50g ngải cứu. Sau đó đem xào nóng với giấm rồi đắp lên vùng đau. Thực hiện liên tục trong 5 - 10 ngày.

Bài thuốc trị bong gân, đau nhức do gãy xương

Đun nóng hỗn hợp 80g cây bìm bịp, 50g ngải cứu và 50g sâm đại hành với giấm và đắp lên vết thương. Thực hiện liên tục trong 5 - 10 ngày.

Bài thuốc trị trĩ

Dùng 7 - 10g lá cây xương khỉ tươi, giã nát và đắp vào vùng hậu môn 2 lần/ngày.

Bài thuốc trị cảm cúm

Lấy 1 nắm lá cây xương khỉ, ăn sống, cách 1 giờ ăn 8 lá để hạ sốt, giảm đau. Ngoài ra, bạn cũng có thể nấu cháo lá cây xương khỉ với gừng và hạt tiêu để giải cảm.

Bài thuốc cầm máu

• Bài thuốc 1: Dùng một ít lá cây xương khỉ đã rửa sạch, thêm hạt muối, nhai sống.
• Bài thuốc 2: Sắc 7 - 10 lá cây xương khỉ đã phơi khô, uống 2 - 3 lần trong ngày, trước bữa sáng. Dùng liên tục 1 tuần.

Bài thuốc trị lở loét, sẹo lồi và hạn chế mụn

Rửa sạch khoảng 1 nắm lá cây bìm bịp, giã nát và bôi lên vùng da bị sẹo mụn, lở loét. Thực hiện 2 lần/tuần trong 2 tháng.

Lưu ý khi dùng cây xương khỉ trị bệnh

• Tuân thủ liều lượng được khuyến cáo. Đối với dạng khô, không nên sử dụng quá 40g mỗi lần, và khi pha trà chỉ nên dùng 10g cây xương khỉ khô.
• Mặc dù là dược liệu tự nhiên, nhưng việc sử dụng cây xương khỉ trị bệnh cẩn trọng với những người có huyết áp thấp, triệu chứng chân tay lạnh hoặc hiện tượng hàn khí xâm nhập. Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cũng cần thận trọng khi sử dụng cây xương khỉ. Tốt nhất nên tham khảo tư vấn của bác sĩ để có hướng dẫn sử dụng phù hợp.
• Nếu bạn đang sử dụng bất cứ loại thuốc điều trị bệnh nào khác, hãy thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng cây xương khỉ để có hướng dẫn sử dụng phù hợp, tránh tương tác thuốc có thể xảy ra. Thông thường, việc sử dụng thuốc Tây và thuốc trị bệnh từ cây xương khỉ nên được thực hiện cách nhau ít nhất 1-2 tiếng. 
• Trong quá trình sử dụng cây xương khỉ trị bệnh, nên kiêng ăn măng. Đối với trường hợp sử dụng cây xương khỉ để điều trị ung thư, cần tránh kết hợp với một số thực phẩm như thịt đỏ, sữa, tôm và các loại thức uống có cồn.

Sử sử dụng cây xương khỉ trị bệnh đúng liều lượng hướng dẫn 

Trên đây là một số thông tin về tác dụng trị bệnh của cây xương khỉ mà Emdep.vn đã tổng hợp và chia sẻ. Mong rằng với những chia sẻ trong bài viết, các bạn đã có lời đáp cho câu hỏi cây xương khỉ trị bệnh gì, cây xương khỉ có mấy loại đồng thời có thêm bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ cây xương khỉ, từ đó ứng dụng trong đời sống hàng ngày. Chúc các bạn thành công!

Minh LT (Tổng hợp)