Đối với dân chuyên công nghệ thông tin (CNTT) có lẽ cái tên Ubuntu đã không còn là thuật ngữ quá xa lạ nhưng đối với dân “ngoại đạo” mới bắt đầu tìm hiểu về CNTT và đặc biệt là hệ điều hành máy tính thì Ubuntu là gì vẫn là câu hỏi cần tìm lời đáp cụ thể. Vậy thì trong khuôn khổ bài viết hôm nay chúng ta hãy cùng dành chút thời gian tìm hiểu xem Ubuntu là gì và những bí ẩn làm sâu bên trong giúp nó trở thành một trong những hệ điều hành được yêu thích sử dụng nhất hiện nay nhé!

Ubuntu là gì?

Ubuntu (tiếng Anh) là một hệ điều hành máy tính dựa trên nền tảng Linux mã nguồn mở và miễn phí phổ biến mà bạn có thể sử dụng trên máy tính hoặc máy chủ riêng ảo. Cái tên Ubuntu bắt nguồn từ “ubuntu” trong tiếng Zulu, mang ý nghĩa là “tình người”, một khía cạnh tích cực của cộng đồng và cũng là triết lý của ubuntu “tôi được là chính mình nhờ có những người xung quanh”.

Ubuntu được giới thiệu vào năm 2004 bởi một công ty Canonical của Anh. Nó dựa trên Debian – một bản phân phối phổ biến hồi đó và rất khó cài đặt. Kết quả là Ubuntu được đề xuất như một giải pháp thay thế thân thiện hơn với người dùng. Với tư cách là người quản lý Ubuntu, Canonical chịu trách nhiệm phát hành phiên bản Ubuntu mới sáu tháng một lần. Canonical cũng cung cấp máy chủ lưu trữ cho Cộng đồng Ubuntu, cho phép mọi người trên toàn thế giới đóng góp vào việc kiểm tra lỗi phần mềm, trả lời câu hỏi và hỗ trợ kỹ thuật miễn phí.

Mục đích sáng lập của Ubuntu là mang đến một hệ điều hành ổn định, cập nhật cho người dùng thường, tập trung vào sự tiện dụng và dễ dàng cài đặt. Ubuntu cũng được đánh giá là bản phân phối Linux thông dụng nhất cho máy tính để bàn, chiếm đến khoảng 30% số bản Linux được cài đặt trên máy tính để bàn năm 2007.

 

Ubuntu là phần mềm mã nguồn mở tự do, điều này có nghĩa là người dùng có thể tự do chạy, sao chép, nghiên cứu, phân phối, thay đổi và cải tiến phần mềm theo điều khoản của giấy phép GNU GPL. Hệ điều hành Ubuntu được tài trợ bởi Canonical Ltd với chủ sở hữu là một người Nam Phi Mark Shuttleworth. Thay vì kinh doanh bán như các hiệu điều hành khác, doanh thu Ubuntu lại đến từ việc bán hỗ trợ kỹ thuật. Cụ thể là thông qua việc để Ubuntu tự do và mở mã nguồn, Canonical đã tận dụng tài năng của những nhà phát triển ở bên ngoài trong các thành phần cấu tạo của Ubuntu mà không cần phải tự mình phát triển.

Đến đây chắc hẳn các bạn đã có lời đáp cho câu hỏi Ubuntu là gì rồi phải không nào? Tiếp theo đây chúng ta sẽ đi sâu vào tìm hiểu Ubuntu, cũng như so sánh hệ điều hành Ubuntu và Windows nhé!

Các bản phân phối dựa trên Ubuntu

Các bản phân phối chính thức

• Kubuntu: bản phân phối Ubuntu được sử dụng cho môi trường làm việc KDE
• Lubuntu: bản phân phối gọn nhẹ, được chuyên dùng cho các máy tính cũ, có cấu hình không cao, được sử dụng cho LXDE
• Xubuntu: bản phân phối với giao diện mặc định là Xfce
• Mythbuntu: bản phân phối dành cho hệ thống Myth TV, phù hợp với giải trí gia đình
• Ubuntu Studio: bản phân phối phục vụ cho việc chỉnh sửa video và âm thanh chuyên nghiệp, bao gồm nhiều phần mềm chỉnh sửa đa phương tiện.

Mặc dù những bản phân phối này đều được Canonical công nhận là các bản phân phối chính thức của Ubuntu, đóng góp quan trọng cho dự án Ubuntu nhưng tất cả các bản phân phối này đều không được hỗ trợ tài chính là Canonical.

Ubuntu và Linux khác nhau như thế nào?

• Linux là một họ hệ điều hành dựa trên nhân Linux - cốt lõi của hệ điều hành. Nó cho phép giao tiếp giữa các thành phần phần cứng và phần mềm.
• Linux dựa trên Unix và được xây dựng xung quanh nhân Linux. Nó được phát hành vào năm 1991 và có sẵn cho các máy chủ web, máy chơi game, hệ thống nhúng, máy tính để bàn và máy tính cá nhân. Nó có nhiều phiên bản khác nhau được gọi là bản phân phối .
• Ubuntu là một bản phân phối Linux dựa trên Debian. Nó phù hợp cho điện toán đám mây, máy chủ, máy tính để bàn và thiết bị Internet vạn vật (IoT) . Sự khác biệt chính giữa Linux và Ubuntu là Ubuntu là một họ hệ điều hành dựa trên Unix, trong khi Ubuntu là một bản phân phối Linux.

Các bản phân phối không chính thức

Với đặc tính thân thiện và dễ sử dụng nên Ubuntu được sử dụng làm cơ sở cho rất nhiều bản phân phối Linux khác nhau. Trong đó, bản được sử dụng rộng rãi nhất là Linux Mint, một bản phân phối hướng đến người dùng mới làm quen với hệ điều hành Linux, sử dụng 2 môi trường làm việc truyền thống mà MATE và Cinnamon trong phiên bản chính. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều bản phân phối với các lựa chọn giao diện đồ họa, phần mềm khác nhau như: Moon OS, Elementary OS, Peppermint OS, Netrunner, Trisquel,…

Đặc điểm của Ubuntu

Ubuntu mang những đặc điểm nổi bật chung của hệ điều hành nhân Linux như khả năng tùy biến cao, tính bảo mật trước mọi virus và malware, tốc độ, hiệu suất làm việc cùng những đặc điểm riêng tiêu biểu của Ubuntu như giao diện bắt mắt, bóng bẩy, cài đặt ứng dụng đơn giản, dễ dàng sao lưu dữ liệu và đặc biệt là sự hỗ trợ của một cộng đồng người dùng khổng lồ.

Cài đặt Ubuntu

Mỗi phiên phản Ubuntu phát hành đều có một đĩa chạy trực tiếp, cho phép người dùng xem xét liệu phần cứng của họ có tương thích với hệ điều hành hay không trước khi cài đặt lên đĩa cứng bằng phần mềm Ubiquity. Người dùng có thể tải tập tin ảnh đĩa từ trang chủ Ubuntu, ngoài ra các đĩa cài đặt này cũng có thể được cung cấp bởi bên thứ ba. Tuy nhiên, từ phiên bản Ubuntu 12.10, tập tin ảnh đĩa chỉ có thể được ghi lên đĩa DVD, USB hoặc đĩa cứng, bởi dung lượng của nó đã vượt quá giới hạn tối đa của đĩa CD.

Thông thường, đĩa cài đặt Ubuntu yêu cầu máy tính có dụng lượng từ 256 MB RAM trở lên. Quá trình cài đặt Ubuntu sử dụng giao diện đồ họa trung bình từ 20- 30 phút, tốc độ cài đặt cụ thể phụ thuộc vào cấu hình máy tính. Ngoài ra, người dùng cũng có thể cài đặt Ubuntu lên một đĩa ảo bên trong Windows bằng bộ cài đặt Wubi. Tuy tốc độ xử lý có thể bị giảm sút so với cài đặt đầy đủ nhưng bù lại, việc cài đặt này không yêu cầu người dùng phải phân vùng lại đĩa cứng đồng thời có thể gỡ bỏ dễ dàng từ ngay trong Windows.

Ứng dụng Ubuntu

Ubuntu bao gồm nhiều phần mềm mã nguồn mở trong đĩa cài đặt giúp người dùng có thể sử dụng trực tiếp. Gồm bộ ứng dụng văn phòng Libreoffice (từ phiên bản Ubuntu 10.04), trình quản lý thư điện tử Evolution, trình duyệt internet Firefox, trình gửi tin nhắn tức thời Empathy, trình biên tập đồ họa GIMP và trình tải file torrent Transmission. Xét trên khía cạnh truyền thông đa phương tiện, Ubuntu tích hợp trình phát, trình quản lý thư viện nhạc Banshee, rip CD Sound Juicer, trình ghi âm Sound Recorder và trình xem phim Totem Movie Player. Bên cạnh đó còn có một số ứng dụng nhỏ như máy tính toán, chụp màn hình, các trò chơi bài và trò chơi giải đố.

Việc cài đặt ứng dụng trong Ubuntu có nhiều phương tiện và phổ biến nhất là Ubuntu Software Center. Ngoài ra, người dùng cũng có thể sử dụng Synaptic Package Manager công dụng nâng cao để cài đặt từng gói con của ứng dụng hoặc sử dụng những công cụ dòng lệnh như aptitude, apt- get,…

Đánh giá ưu nhược điểm của Ubuntu là gì?

Ưu điểm của Ubuntu

• Người dùng thân thiện: Ubuntu có giao diện đơn giản và trực quan.
  Miễn phí: Ubuntu là bản phân phối Linux mã nguồn mở miễn phí.
• Ubuntu toàn toàn miễn phí: với đặc trưng là một mã nguồn mở nên Ubuntu hoàn toàn miễn phí, người dùng có thể thoải mái tải về, sử dụng và chia sẻ mà không cần tốn bất cứ chi phí nào.
• Hệ điều hành không có virus: không hề có 1 con virus hay bất cứ phần mềm gây hại gì có thể chạy trên Ubuntu.
• Mọi phần mềm đều được auto update 100%: các phần mềm của Ubuntu đều được cập nhật tự động 6 tháng 1 lần, mang đến cho người dùng những chương trình mới nhất cùng những tính năng ưu việt nhất.
• Cung cấp đủ chương trình cần thiết cho văn phòng: Ubuntu tích hợp đa dạng các chương trình, phần mềm soạn thảo, phần mềm máy chủ web và lập trình, nhận/gửi thư.
• Đa ngôn ngữ: với triết lý hướng đến cộng đồng, Ubuntu được bản địa hóa ngôn ngữ với từng địa phương (gồm có cả tiếng Việt).
• Tương thích tốt với phần cứng: Nếu bạn sử dụng máy tính cũ hoặc máy tính xách tay, Ubuntu có thể tương thích tốt hơn với phần cứng của bạn.
• Hiệu suất nhẹ: giao diện Ubuntu mặc định chỉ sử dụng ít hơn 1 GB RAM. Do đó, hệ điều hành hoạt động trên các thiết bị cấp thấp.
• Quyền riêng tư nâng cao:Ubuntu đảm bảo chính sách bảo mật dữ liệu nghiêm ngặt và cho phép người dùng tùy chỉnh cài đặt quyền riêng tư.
  Người dùng thân thiện: Ubuntu có giao diện đơn giản và trực quan.
• Nhiều tùy chọn phần mềm hơn: Ubuntu có số lượng lớn ứng dụng bạn có thể cài đặt, nhiều ứng dụng trong số đó chỉ dành riêng cho hệ điều hành.
• Bảo mật mạnh mẽ: Ubuntu được thiết kế bảo mật. Ubuntu sử dụng AppArmor và các biện pháp bảo mật nâng cao để ngăn chặn vi phạm, người dùng hoàn toàn có thể tải các bản cập nhật về bảo mật tối thiểu 18 tháng trên máy bàn và máy chủ.

Nhược điểm của Ubuntu

• Khó làm quen, khó sử dụng: do là hệ điều hành mã nguồn mở nên để sử dụng Ubuntu, người dùng phải nhớ tương đối nhiều câu lệnh, điều này gây khó khăn cho những ai đã quen với những click chuột trên windows.
• Một số phần mềm không được hỗ trợ: một số phần mềm không thể cài đặt trên Ubuntu như Microsoft office, phần mềm chụp ảnh, quay video màn hình, IE. Ngoài ra, một số ứng dụng như webcam, skype, nghe nhạc, xem phim, đồ họa cũng rất hạn chế.
• Khó khăn trong việc cài đặt, nâng cấp và quản lý các ứng dụng: mặc dù trải qua nhiều lần nâng cấp, đến nay Ubuntu đã có chương trình hỗ trợ giúp người dùng dễ dàng hơn trong việc cài đặt và nâng cấp phần mềm nhưng đa số các phần mềm đều cần cài đặt bằng câu lệnh command khó nhớ, đặc biệt gây khó khăn cho người dùng mới.
• Ứng dụng phần mềm: Một số ứng dụng phổ biến không có phiên bản chính thức cho Ubuntu.

So sánh hệ điều hành Ubuntu và Windown

Thông tin	Ubuntu	Windows
Tương thích phần cứng	Tương thích phần cứng kém hơn Window. Một số ứng dụng phổ biến không có phiên bản chính thức cho Ubuntu. Ubuntu tuân thủ nguyên tắc tương thích không bao giờ bị phá vỡ. Nếu một thiết bị đã hoạt động trên hệ điều hành dựa trên Linux, nó sẽ hoạt động mãi mãi.	Tương thích phần cứng rộng hơn: Windows có khả năng tương thích phần cứng rộng hơn do có nhiều người dùng hơn.
Thân thiện người dùng	Khó sử dụng hơn Window: Nếu bạn chưa quen với Linux, việc học hỏi và thích nghi có thể mất thời gian.	Dễ sử dụng hơn: Giao diện Windows thân thiện và quen thuộc với nhiều người dùng.
Chi phí	Miễn phí: Ubuntu là một hệ điều hành mã nguồn mở, bạn có thể lấy mã nguồn miễn phí và thậm chí tham gia đóng góp vào phát triển nó.	Trả phí: Windows là hệ điều hành đóng nguồn và không miễn phí. Nếu bạn tự xây dựng máy tính hoặc muốn nâng cấp lên Windows 10, bạn cần trả phí
Bảo mật:	Bảo mật cao: Ubuntu thường được coi là an toàn hơn Windows vì cách xử lý bảo mật của nó.	Bảo mật không cao: Tài khoản người dùng trong Ubuntu có ít quyền hơn so với Windows.
Khả năng vá sửa lỗi	Khả năng sửa và lỗi về bảo mật nhanh vì có cộng đồng hỗ trợ lớn.	Thường mất nhiều thời gian hơn để đưa bản vá.
Khả năng tùy biến	Độ tùy biến cao nhờ nhiều môi trường GUI (Giao diện đồ họa người dùng).	Độ tùy biến ít hơn
Ứng dụng	Sử dụng nhiều ứng dụng đa dạng và miễn phí	Nhiều ứng dụng, nhưng ít ứng dụng miễn phí.
Đối tượng sử dụng	Ít người sử dụng hơn Window, đa số người dùng là các lập trình viên.	Nhiều người sử dùng ở nhiều trình độ khác nhau nhưng đa số là người dùng thông thường.

Có nên sử dụng hệ điều hành Ubuntu?

Ubuntu là một hệ điều hành Linux phổ biến và được nhiều người sử dụng. Ubuntu có nhiều ưu điểm so với các hệ điều hành khác, nhưng cũng có một số nhược điểm. Bạn có thể tham khảo một số lý do nên sử dụng Ubuntu sau đây:

• Ubuntu là hoàn toàn miễn phí: Bạn không phải trả bất kỳ phí bản quyền nào khi sử dụng nó. Bạn cũng có thể tùy chỉnh giao diện và tính năng của Ubuntu theo ý muốn.
• Ubuntu sử dụng ít tài nguyên phần cứng: Ubuntu có giao diện đồ họa đơn giản và hiệu quả, giúp tiết kiệm bộ nhớ và CPU. Bạn cũng có thể chạy được nhiều ứng dụng trên Windows hoặc Mac OS bằng cách chuyển đổi sang Linux.
• Ubuntu có tính bảo mật cao: Ubuntu được xây dựng trên mã nguồn mở, cho phép người dùng kiểm tra và sửa lỗi một cách dễ dàng.
• Khắc phục lỗ hổng bảo mật: Ubuntu cũng được cập nhật thường xuyên để khắc phục các lỗ hổng bảo mật.
• Ubuntu có khả năng tương thích cao: Ubuntu có kho ứng dụng miễn phí khổng lồ, bao gồm các ứng dụng văn phòng, giáo dục, giải trí, thiết kế web, lập trình… Bạn có thể tìm thấy hầu hết các ứng dụng bạn cần trên Ubuntu.
• Học cách tương tác với máy tính bằng lệnh nhiều hơn: Nếu bạn là người mới sử dụng hệ điều hành Ubuntu thì bạn cần học cách làm quen thực hiện các câu lệnh trên Terminal của hệ điều hành. 

Tuy nhiên, bạn cũng nên biết rằng không phải tất cả các ứng dụng đều hoạt động tốt trên Ubuntu. Một số ứng dụng chỉ được thiết kế cho Windows hoặc Mac OS, và bạn sẽ không thể chạy được chúng trên Linux. Ví dụ như Adobe Photoshop, Microsoft Office, iTunes… Bạn có thể sử dụng các phiên bản mã nguồn mở của các ứng dụng này hoặc tìm kiếm các phiên bản Linux tương thích.

Ngoài ra, bạn cũng nên biết rằng việc sử dụng Ubuntu không đảm bảo rằng máy tính của bạn luôn hoạt động liền mạch và ổn định. Một số máy tính có thể gặp khó khăn khi chuyển sang Linux do thiếu các driver hoặc firmware cho các thiết bị của họ. Bạn có thể gặp phải các vấn đề về âm thanh, video, chuột… khi sử dụng Ubuntu.

Tóm lại: Ubuntu là một lựa chọn tốt, đặc biệt nếu bạn quan tâm đến mã nguồn mở và an toàn hơn. Tuy nhiên, việc chọn hệ điều hành phụ thuộc vào nhu cầu và sở thích cá nhân của bạn. Nếu bạn quan tâm đến mã nguồn mở và an toàn hơn, Ubuntu là một lựa chọn tốt. Nếu bạn cần tương thích phần cứng rộng hơn và dễ sử dụng, Windows có thể phù hợp hơn

 Đến đây mình xin được tạm dừng những chia sẻ về Ubuntu, mong rằng những thông tin cung cấp trong bài viết có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn Ubuntu là gì cũng như những ưu nhược điểm của Ubuntu mang đến cho người dùng. Theo cảm nhận cá nhân của mình, Ubuntu rất thuận lợi với Dev nhưng đối với QA và comtor thì hệ điều hành windows vẫn là lựa chọn được đánh giá cao hơn. Tùy theo vị trí và nhu cầu sử dụng, các bạn có thể cân nhắc lựa chọn hệ điều hành phù hợp nhất với mình nhé!