Để hiểu "Cầm kỳ thi họa là gì?", ta cần tìm hiểu về các yếu tố từ riêng biệt: "cầm" và "kỳ", "thi" và "họa" là gì nhé! 

Cầm là gì?

Cầm trong Cầm kỳ thi họa（琴）có nghĩa là giỏi đánh đàn.

Âm nhạc giúp tâm hồn ta trở nên tươi đẹp hơn, sống lạc quan và yêu đời hơn. Và để làm được điều đó cần phải có người nghệ sĩ tài ba hay những mỹ nữ đánh lên những mỹ nữ đánh lên những tiếng đàn, những giai điệu làm cho tâm hồn ta bay bổng. Vào thời cổ đại có một khúc nhạc tên “hoa tư dẫn” vô cùng nổi tiếng được bắt nguồn từ một vị hoàng đế. Ông đã vô cùng lo lắng cho bách tính thiên hạ không được yên bình nên đã buồn bã không thôi. Một đêm ông đã nằm mơ thấy một giấc mộng trong giấc mộng ấy ông thấy một nơi là Hoa Tư Quốc nơi đây bách tính sống an nhàn, thoải mái không phải chạy theo những dục vọng, không có thiện và ác, không có đấu đá tranh giành. Khi tỉnh dậy ông đã hội ngộ ra được và thay đổi thiên hạ. Người dân ở Hoa Tư Quốc không tham lam không có những tranh đấu, đó chính là cảnh giới của người tu đạo nên văn hóa cổ cầm cũng được coi là một loại tu luyện. Những nhà nho thích chơi đàn được coi là một đấng quân tử bởi cổ cầm có thể đem đến đạo, có thể minh sáng cho trí tuệ, giúp tu tâm dưỡng tính.

 

Kỳ là gì?

Kỳ trong cầm kỳ thi họa （棋） có nghĩa là chơi cờ giỏi.

Kỳ là gì? Trong một trận đấu cờ lúc này bộ não sẽ được đặt trong tình trạng làm việc tư duy để đưa ra nước cờ sắc sảo thú vị. Từ đó kích thích sự hưng phấn chống lại sự trì trệ của não bộ và tăng khả năng tư duy. Quy tắc chơi cờ vây mặc dù đơn giản nhưng lại biến hóa vô cùng, quân cờ trắng đen đại diện cho sự thay đổi đêm và ngày, bốn góc bàn cờ tượng trưng cho bốn mùa trong năm. Điểm ở giữa của bàn cờ tượng trưng cho vũ trụ, ba trăm sáu mươi điểm tượng trưng cho 360 ngày.

 

Từ một bàn cờ nhỏ mà tượng trưng cho cả một vũ trụ, từ trong bàn cờ có thể tiến vào không gian vô hạn. Đã có những vị thánh hiền có thể nhìn thấy những biến hoá của thiên tượng vạn vật chỉ trong một ván cờ. Như Gia Cát Lượng thời Tam Quốc đã viết bầu trời giống như một cái vòng tròn, lục địa tựa như một ván cờ. Khoảng thời gian chơi cờ tướng là lúc trí não của con người ở trong tình trạng thanh thản không bị các mối quan hệ chi phối. Bởi vậy người chơi cờ giỏi sẽ biết cách suy nghĩ thông minh hơn trong mọi công việc. Giúp họ được thư thái và bình tĩnh hơn trong cuộc sống thường ngày.

Thi là gì? Hoạ là gì? Thi hoạ là gì?

Thi (詩) là thể loại thơ ca. Ở mọi thời đại và quốc gia, nghệ thuật luôn phải cân bằng giữa "hình thể và tinh thần" nếu hình thể mà thiếu tinh thần thì nghệ thuật sẽ mất đi linh hồn và tinh thần của nó; còn nếu có tinh thần mà thiếu hình thể, nghệ thuật sẽ mất đi sự hiện thực và bản chất của nó. Trong thời cổ đại, khi chữ viết mới ra đời, nó đã thể hiện được tinh thần và linh hồn của văn tự. Sau đó, nghệ thuật thư pháp đã được phát triển để thể hiện văn tự một cách tinh tế hơn. Thư pháp đòi hỏi người viết có sự rèn luyện và tu dưỡng bên trong để có thể truyền đạt được tinh thần của văn tự.

Họa (畫) có nghĩa là vẽ, là ngôn ngữ để truyền đạt ý tưởng của người nghệ sĩ qua các tác phẩm hội hoạ. Công cụ hội hoạ truyền thống bao gồm bút lông, mực, thuốc màu, giấy lớn, v.v. Đề tài hội hoạ có thể chia thành người, vật, phong cảnh, hoa cỏ, v.v. Kỹ thuật hội hoạ bao gồm sử dụng ngòi bút và kỹ thuật viết ý. Các bức họa thường đi kèm với thư pháp, với các đường vẽ có thể là nét thẳng, mềm mại, sắc nét hoặc thanh lịch nhẹ nhàng, tùy thuộc vào ý vị và tư thái của nghệ sĩ.

Thi và họa có cùng một mục đích đều chú trọng đến vẻ ngoài và tư chất của chúng. Một họa sĩ giỏi có thể vẽ ra những hình ảnh sống động nhất của con người và vật thể. Câu "Trong thơ có họa, trong họa có thơ" thường được dùng để tán dương một bức tranh đẹp, đồng thời cũng là cách để nhấn mạnh sự liên kết giữa thơ và hội hoạ. Thi và họa đều thể hiện hơi thở của cuộc sống hàng ngày và làm cho chúng ta hiểu được văn hóa và những ý nghĩa sâu xa của nó.

Cầm kỳ thi họa là gì?

Cầm kì thi họa là chỉ bốn tài năng cần thiết cho con người trong xã hội cổ đại, đặc biệt là phụ nữ, cần phải có (cầm-kỳ-thi-họa, tức giỏi đàn, đánh cờ, làm thơ, và vẽ giỏi).

 Cầm kỳ thi hoạ là gì? Thi có nghĩa là thơ, bất kể thời đại nào và ở quốc gia nào thì tinh hoa và nghệ thuật luôn phải hài hoà giữa hình thế và tinh thần. Nếu như hữu hình vô thần thì nghệ thuật sẽ mất đi linh khí cùng với đó là tinh thần. Có thần vô hình thì nghệ thuật mới mất đi vật tải thể và mất đi đồ chứa đựng của nó. 

Vào thời cổ đại khi mà chữ viết được sáng tạo ra bởi Thương Hiệt ông đã cho mọi người thấy được linh hồn của văn tự. Trải qua bao nhiêu đời người ta mới phát minh ra cái gọi là nghệ thuật thư pháp đem tới cho văn tự một hình dáng thực thể tuyệt vời hơn. Một thư pháp tốt đòi hỏi phải có một thời gian dài rèn luyện bên trong cần có nội hàm và tu dưỡng.

Hoạ tức là vẽ là ngôn ngữ truyền đạt ý tưởng của một người nghệ sĩ qua các tác phẩm hội hoạ. Công cụ hội hoạ gồm có bút lông, giấy, màu… Có đa dạng đề tài khác nhau như người vật, phong cảnh, sử dụng kỹ thuật ngòi bút và kỹ thuật viết ý. Các bức họa xưa thường được vẽ đi kèm với thư pháp những nét vẽ thẳng hoặc theo kiểu mềm mại. Hoặc những nét vẽ thanh lịch nhẹ nhàng, có thể biểu hiện qua những bất đồng và ý vị khác nhau của con người nghệ sĩ. 

Thi và hoạ suy cho cùng đều hướng về cùng mục đích, cả hai đều chú trọng tới vẻ bề ngoài. Người xưa đã có câu “trong thơ thì có họa trong họa thì có thơ” để tán thưởng một bức tranh. Có thể nói thi hay hoạ thì cũng cho ta thấy hơi thở nhịp nhàng của cuộc sống đời thường, 

Nguồn gốc câu thành ngữ Cầm kỳ thi họa

 Cầm kỳ thi hoạ được Tôn Quang Hiến thời nhà Tống ghi trong cuốn Bắc mộng tỏa ngôn. Nguyên văn câu thành ngữ đó là:

“唐高测，彭州人。聪明博识，文翰纵横。至于天文历数，琴棋书画，长笛胡琴，率梁朝朱异之流。”

Tạm dịch: Đường Cao Trắc, Bàng Châu Nhân, là thông minh, học nhiều sẽ biết rộng, nét bút lông tung hoành ngang dọc. Còn nếu liệt kê theo từng điều thiên văn, cầm kỳ thi họa, sáo ống, hồ cầm, thì sánh ngang Chu Dị triều Lương.

Dần dần bốn câu chữ cầm kỳ thi hoạ ở trong tác phẩm này đã trở thành một thành ngữ cố định để chỉ những con người tài hoa. Những người có kiến thức sâu rộng ở mọi lĩnh vực, đa tài và được vận dụng cho đến tận ngày nay. 

 

Thành ngữ tương tự

 

• 琴棋诗画

Qín qí shī huà

Cầm kỳ thi họa: chơi đàn, chơi cờ, làm thơ, vẽ tranh

• 文房四艺

Wén fáng sì yì

Văn phòng tứ nghệ: cũng dùng để chỉ đàn, cờ, thư pháp và vẽ tranh.

Cách vận dụng câu thành ngữ

• 她们姐妹从小就聪明伶俐，琴棋书画，无所不通。

Tāmen jiěmèi cóngxiǎo jiù cōngmíng línglì, qín qí shū huà, wúsuǒ bùtōng.

Chị em cô ấy từ nhỏ đã thông minh và lanh lợi, thành thạo cả trong cầm kỳ thi họa, không có điều gì họ không hiểu.

• 琴棋书画不会，洗衣做饭嫌累。 (周立波)

Qín qí shū huà bù huì, xǐ yī zuò fàn xián lèi. (Zhōu Lì Bó)

Không biết cầm kỳ thi họa, giặt đồ và nấu ăn lại thấy mệt. (Châu Lập Ba)

Mong rằng qua những thông tin mà chúng tôi chia sẻ bên trên sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn thế nào là cầm kỳ thi hoạ là gì? Cảm ơn các bạn chúc các bạn luôn luôn thành công. 

Linh Linh ( tổng hợp )