1. Uốn ván là gì?

Uốn ván là một căn bệnh nguy hiểm do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra. Vi khuẩn này tồn tại trong đất, bụi, nước bọt và phân và có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua vết thương hoặc cắt. Khi vi khuẩn vào cơ thể, chúng tạo ra độc tố tác động đến cơ bắp và dây thần kinh gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như cứng khớp, co thắt cơ bắp, khó thở và co giật.

Nguyên nhân chính khiến người ta mắc uốn ván là do vết thương chạm vào bào tử của vi khuẩn như là giẫm lên móng tay bẩn, mảnh thủy tinh hoặc gỗ sắc nhọn. Các yếu tố như kim tiêm bị nhiễm vi khuẩn, vết thương với mô chết và vết thương không được làm sạch cũng tăng nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh uốn ván không lây truyền từ người sang người và triệu chứng thường xuất hiện sau khoảng vài ngày đến vài tháng sau khi tiếp xúc với vi khuẩn. Các triệu chứng bao gồm đau đầu, cứng khớp, khó thở và co giật. Không có phương pháp chữa trị cụ thể cho bệnh uốn ván nhưng có thể kiểm soát các triệu chứng bằng thuốc an thần.

Để ngăn ngừa uốn ván, việc tiêm vắc-xin là biện pháp hiệu quả. Vắc-xin giúp tạo ra sự miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn Clostridium tetani và là cách tốt nhất để tránh bệnh nghiêm trọng này.

Uốn ván là do một chất độc gây ra bởi Clostridium tetani trong các vết thương bị ô nhiễm.

2. Vắc xin uốn ván là gì?

Vắc-xin uốn ván là một sản phẩm sinh học chứa kháng nguyên xuất phát từ trực khuẩn uốn ván hoặc từ vi sinh vật có cấu trúc kháng nguyên tương tự trực khuẩn uốn ván. Mục tiêu chính của vắc-xin uốn ván là kích thích hệ miễn dịch trong cơ thể để tạo ra kháng thể chống lại trực khuẩn uốn ván. Quá trình này giúp cơ thể phản ứng nhanh và hiệu quả hơn khi tiếp xúc với trực khuẩn, từ đó ngăn chặn sự lây nhiễm và bảo vệ sức khỏe của người được tiêm.

Trực khuẩn uốn ván Clostridium tetani sản xuất ngoại độc tố Tetanus exotoxin và bệnh uốn ván thường xuyên xuất hiện khi vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể thông qua các vết thương hoặc tổn thương ở da. Vắc-xin uốn ván giúp cung cấp một phương tiện hiệu quả để ngăn chặn sự phát triển và lây lan của trực khuẩn giảm nguy cơ mắc bệnh và cung cấp một lớp bảo vệ đáng kể cho cộng đồng.

3. Nguyên nhân gây bệnh uốn ván

Nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh uốn ván là do ngoại độc tố Tetanus Exotoxin, được sản xuất bởi vi khuẩn Clostridium Tetani, phát triển trong điều kiện thiếu oxy tại vết thương. Vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani có thể tồn tại trong nhiều môi trường khác nhau, bao gồm đất, phân ngựa và đất bón phân.

Khi bào tử của vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương hoặc tổn thương ngoài da, độc tố mà Clostridium tetani tiết ra sẽ ngăn chặn quá trình giải phóng các chất ức chế thụ động, gây ảnh hưởng đặc biệt đối với chức năng truyền tin thần kinh. Kết quả là, hệ thần kinh trung ương bị ảnh hưởng, tạo nên các triệu chứng như cứng cơ, co thắt cơ, đau, mất khả năng tự chủ của cơ thể, và rối loạn về hô hấp. Khả năng tử vong khi mắc bệnh uốn ván là rất cao do tính nguy hiểm và nhanh chóng của sự ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh.

Nguyên nhân gây ra bệnh uốn ván là do ngoại độc tố Tetanus Exotoxin

4. Có cần thiết tiêm phòng uốn ván không?

Bệnh uốn ván không chỉ gây nguy hiểm đặc biệt đối với trẻ sơ sinh mà còn có tỷ lệ tử vong cao đặc biệt là khi nhiễm trùng cắt dây rốn có thể lên đến 95%. Tỷ lệ tử vong chung từ bệnh uốn ván dao động rộng từ 25% đến 90% khiến cho việc tiêm phòng trở nên cực kỳ quan trọng.

Vacxin uốn ván hay giải độc tố uốn ván không chỉ là một biện pháp phòng bệnh hiệu quả mà còn được coi là an toàn cho phụ nữ mang thai và những người nhiễm HIV. Việc thực hiện tiêm phòng đầy đủ không chỉ giảm nguy cơ mắc bệnh uốn ván mà còn giúp giảm tỷ lệ tử vong đặc biệt là ở những người nhiễm bệnh.

Không chỉ mang lại lợi ích cá nhân tiêm phòng uốn ván còn đóng góp vào nỗ lực bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Vì bệnh uốn ván là một bệnh truyền nhiễm, số lượng người nhiễm tăng lên càng tạo điều kiện cho sự bùng phát của bệnh. Việc tiêm phòng đồng thời giúp giảm áp lực lên hệ thống y tế, tiết kiệm thời gian và chi phí so với việc điều trị các biến chứng sau khi nhiễm bệnh.

Cuối cùng, việc tiêm phòng uốn ván không chỉ giúp ngăn chặn sự phát triển của bệnh mà còn ngăn chặn các biến chứng và di chứng suốt đời mà bệnh uốn ván có thể gây ra. Đây là một biện pháp an toàn, hiệu quả và đồng thời mang lại lợi ích lớn cho sức khỏe cá nhân và cộng đồng.

5. Tiêm phòng uốn ván theo thời gian như thế nào?

Khi bàn về việc tiêm phòng uốn ván quá trình này bao gồm một liệu trình cụ thể và có thể kết hợp với vắc-xin ngừa các bệnh khác như bệnh bạch hầu, tùy thuộc vào từng trường hợp. Thông thường, việc tiêm nhắc lại được đề xuất mỗi 10 năm.

Có tổng cộng bốn loại vắc-xin được sử dụng để bảo vệ chống lại uốn ván và các bệnh khác:

• Vắc-xin Bạch Hầu và Uốn Ván (DT)
• Vắc-xin Bạch Hầu, Uốn Ván và Ho Gà (DTaP)
• Vắc-xin Uốn Ván và Bạch Hầu (Td)
• Vắc-xin Uốn Ván, Bạch Hầu và Ho Gà (Tdap)

Lịch tiêm phòng uốn ván áp dụng cho các đối tượng khác nhau:

Trẻ nhỏ:

Trẻ nhỏ nhận vắc-xin DTaP, bảo vệ chống lại bạch hầu, uốn ván và ho gà vào các giai đoạn:

• 2 tháng
• 4 tháng
• 6 tháng
• 15-18 tháng
• 4-6 năm
• Tiêm nhắc lại Tdap được khuyến nghị vào khoảng 11 hoặc 12 tuổi.

Người lớn:

• Người lớn chưa từng tiêm vắc-xin hoặc không duy trì đủ mũi tiêm chủng khi còn nhỏ nên tiêm Tdap, sau đó Td mỗi 10 năm.
• Mười năm sau Tdap, người lớn nhận mũi tiêm Td, bảo vệ chống lại uốn ván và bạch hầu.

Phụ nữ mang thai:

• Phụ nữ mang thai được khuyến nghị tiêm vắc-xin Tdap để bảo vệ em bé chưa sinh khỏi bệnh ho gà.
• Nếu không tiêm Td hoặc Tdap trong 10 năm, mũi tiêm có thể bảo vệ em bé khỏi uốn ván và giảm nguy cơ bệnh bạch hầu.
• Vắc-xin Tdap được coi là an toàn cho phụ nữ mang thai và để đạt hiệu suất miễn dịch tốt nhất, CDC khuyến nghị việc tiêm giữa tuần thứ 27 đến 36 của thai kỳ. 

Thời gian tiêm uốn ván 

6. Tiêm phòng uốn ván có tác dụng trong bao lâu?

Tiêm phòng uốn ván có tác dụng trong bao lâu? Tiêm phòng uốn ván có tác dụng trong khoảng 10 năm và sau đó hiệu quả giảm bớt. Mặc dù vắc-xin uốn ván không cung cấp kháng thể miễn dịch suốt đời nhưng để duy trì sự bảo vệ, việc tiêm nhắc lại là quan trọng. Các bác sĩ thường khuyến nghị tiêm nhắc lại mỗi thập kỷ để đảm bảo khả năng chống lại bệnh uốn ván.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể đề xuất tiêm nhắc lại sớm hơn, đặc biệt là khi có nghi ngờ về tiếp xúc với bào tử gây bệnh uốn ván. Ví dụ, nếu bạn có vết thương sâu do giẫm lên một chiếc đinh rỉ sét hoặc tiếp xúc với đất nhiễm khuẩn, tiêm nhắc lại có thể được đề xuất để tăng cường khả năng phòng ngừa và giảm nguy cơ mắc bệnh.

7. Tác dụng phụ khi tiêm phòng uốn ván

Vắc-xin ngừa uốn ván được coi là an toàn và hiệu quả và biến chứng do tiêm phòng uốn ván là rất hiếm. Các tác dụng phụ thường xuất hiện ở mức độ nhẹ và tự giảm đi sau một thời gian ngắn. 

Tác dụng phụ thường gặp:

Sốt: Một số trường hợp có thể gặp sốt sau khi tiêm vắc-xin.

Trẻ hay quấy khóc: Trẻ em có thể trở nên hay quấy khóc sau khi tiêm phòng.

Sưng, Đau và Đỏ tại chỗ tiêm: Một phản ứng thường gặp là sưng, đau và đỏ tại nơi tiêm, nhưng nó thường tự giảm đi.

Tác dụng phụ nhẹ khác:

Buồn nôn hoặc đau dạ dày: Một số người có thể trải qua buồn nôn hoặc đau dạ dày nhẹ.

Mệt mỏi: Mệt mỏi có thể là một trong những tác dụng phụ nhẹ.

Tác dụng phụ hiếm gặp:

Phản ứng Dị ứng: Các trường hợp dị ứng nghiêm trọng như khó thở và tim đập nhanh rất hiếm gặp.

Co Giật: Co giật cũng là một tác dụng phụ hiếm.

Trường hợp hạn chế tiêm:

Phản ứng nghiêm trọng trước đó: Nếu đã có phản ứng nghiêm trọng với liều vắc-xin trước đó việc tiêm phòng nên được xem xét lại.

Hội Chứng Guillain - Barre: Người mắc hội chứng Guillain - Barre, một rối loạn miễn dịch thần kinh, cũng có thể cần hạn chế tiêm vắc-xin.

Tuy nhiên, trên tất cả, lợi ích của việc tiêm phòng uốn ván thường lớn hơn rủi ro của tác dụng phụ đặc biệt là so với nền tảng rủi ro cao hơn của căn bệnh uốn ván chính mà vắc-xin nhằm ngăn chặn. Hãy thảo luận với bác sĩ nếu có bất kỳ biểu hiện nghi ngờ hay lo ngại nào về việc tiêm phòng.

Tiêm phòng uốn ván có tác dụng trong bao lâu? 

8. Những lưu ý phòng bệnh uốn ván

Xử lý vết thương một cách đúng đắn là quan trọng để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn uốn ván và ngăn chặn sự phát triển của căn bệnh nguy hiểm này. Vi khuẩn uốn ván thường xuất hiện khi cơ thể có vết thương hở, đặc biệt là khi có các vật bị gỉ sét, bụi bẩn đâm vào da và làm tổn thương vùng da. Việc băng kín vết thương có thể tạo ra một môi trường yếm khí lý tưởng cho sự phát triển của vi khuẩn, tăng nguy cơ nhiễm trùng và uốn ván. Do đó, khi bị vết thương hở, bạn cần thực hiện các bước sau:

Làm sạch vết thương:

• Loại bỏ bùn đất, dụng cụ hoặc các dạng vật thể lạ từ vùng da bị tổn thương.
• Rửa vết thương bằng nước sạch và xà phòng nhẹ để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.
• Sử dụng oxy già để rửa vết thương nếu có thể hoặc sử dụng dung dịch xà phòng antiseptic.

Sử dụng cồn:

• Rửa lại vết thương bằng cồn 70 độ để làm sạch và tiêu diệt các vi khuẩn.

Không băng kín vết thương:

• Tránh băng kín vết thương, để tạo môi trường nên khí và hỗ trợ quá trình lành vết thương tự nhiên.

Tìm kiếm sự chăm sóc y tế:

• Đến ngay các trung tâm y tế để được tiêm phòng uốn ván.
• Bác sĩ sẽ hướng dẫn về việc điều trị cụ thể và cung cấp thông tin về cách theo dõi và chăm sóc vết thương.

Bằng cách này, bạn có thể giảm nguy cơ nhiễm khuẩn uốn ván và bảo vệ sức khỏe của mình một cách hiệu quả.

Những lưu ý phòng bệnh uốn ván

9. Những câu hỏi liên quan 

9.1. Tiêm phòng uốn ván khi nào tốt nhất?

Người trưởng thành được khuyến khích tiêm 3 liều cơ bản vắc xin uốn ván, với khoảng cách giữa liều 2 và liều đầu tiên là 1 tháng, và liều thứ 3 được tiêm sau 6 tháng so với liều 2. Sau đó, mỗi 5-10 năm, họ nên nhận liều nhắc nhở.

9.2. Tiêm uốn ván 1 mũi có được không?

Câu hỏi về việc chỉ tiêm một mũi vắc xin uốn ván có đáng lo ngại hay không không có một câu trả lời chính xác và rõ ràng theo quan điểm của các chuyên gia y tế. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của bác sĩ, quy trình tiêm vắc xin nên tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo hiệu quả tốt nhất.

Không nên chọn lựa tiêm chỉ một mũi vắc xin uốn ván, vì chỉ khi tiêm đủ số liều, hiệu quả bảo vệ mới đạt được mức độ cao nhất. Việc tuân thủ đúng lịch trình tiêm các mũi vắc xin uốn ván có thể cung cấp mức bảo vệ lên đến hơn 95% đối với con người. Mặc dù cơ thể có thể phát triển miễn dịch sau một mũi tiêm, nhưng hiệu quả này thường chỉ kéo dài trong khoảng thời gian ngắn. Do đó, tỷ lệ mắc uốn ván vẫn cao.

Để đạt được miễn dịch lâu dài, chuyên gia khuyến cáo rằng ngoài việc tiêm đủ số mũi theo lịch trình, nên thực hiện tiêm nhắc lại sau mỗi 5-10 năm. Điều này giúp duy trì và tăng cường khả năng bảo vệ của vắc xin, giảm nguy cơ mắc uốn ván trong thời gian dài.

Tiêm uốn ván 1 mũi có được không?

9.3. Khi nào cần tiêm uốn ván sau khi bị thương?

Việc tiêm vắc xin uốn ván sau khi bị thương là quan trọng để ngăn chặn sự phát triển của bệnh. Thời gian ủ của bệnh uốn ván có thể kéo dài từ 3 đến 21 ngày, trung bình là 7-8 ngày. Đối với người bị thương, quá trình xử lý vết thương đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc chậm lại sự xâm nhập của vi khuẩn.

Sau khi xử lý vết thương, việc tiêm vắc xin càng sớm càng tốt để đảm bảo hiệu quả phòng ngừa. Thời gian tiêm phòng hiệu quả nhất là trong 24 giờ đầu sau khi bị thương. Mặc dù việc tiêm phòng sau thời điểm này vẫn hữu ích, nhưng nguy cơ phát bệnh, biến chứng và thậm chí tử vong sẽ tăng lên theo thời gian.

Do đó, nếu có khả năng người bị thương nên đến cơ sở y tế gần nhất để tiêm vắc xin uốn ván càng sớm càng tốt, đặc biệt là trong khoảng thời gian 24 giờ đầu sau khi xảy ra vết thương. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh và tăng cường khả năng phục hồi của cơ thể.

9.4. Cách sơ cứu vết thương phòng ngừa uốn ván

Dưới đây là hướng dẫn cách sơ cứu vết thương để phòng ngừa uốn ván:

Rửa sạch vết thương:

• Ngay sau khi bị vết thương hở, cần rửa sạch vết thương dưới vòi nước sạch và lưu ý rửa liên tục để loại bỏ tất cả các chất bẩn và dị vật bám trên vết thương.
• Nếu có dị vật nhỏ, có thể sử dụng oxy già để loại bỏ chúng.

Sử dụng xà phòng:

• Sau khi rửa sạch vết thương, áp dụng xà phòng nhẹ để đảm bảo sự sạch sẽ và kháng khuẩn.
• Rửa nhẹ và cẩn thận để không làm tổn thương thêm vùng bị thương.

Băng bó nhanh chóng:

• Sau khi rửa sạch, cần nhanh chóng băng bó vết thương để ngăn chặn sự nhiễm trùng và giảm mất máu.
• Đảm bảo băng bó được đặt chặt nhưng không làm tổn thương nhiều hơn.

Đến cơ sở Y yế gần nhất:

• Ngay sau sơ cứu, quan trọng nhất là đến cơ sở y tế gần nhất để tiêm phòng uốn ván.
• Việc tiêm phòng nên được thực hiện càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ phát triển bệnh.

Lưu ý rằng việc sơ cứu vết thương chỉ là biện pháp tạm thời. Việc tiêm vắc xin uốn ván sau đó sẽ là quan trọng nhất để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và đảm bảo an toàn sức khỏe.

 “Tiêm phòng uốn ván có tác dụng trong bao lâu?” Hy vọng qua bài viết chúng ta giải đáp được thắc mắc. Hãy tuân thủ đúng việc tiêm phòng uốn ván để bảo vệ sức khoẻ của mình.

Linh Linh(tổng hợp)