Ai nấy đều biết rằng sân giận không phải là một trạng thái vui vẻ của tâm trí, nhưng chúng ta có thể làm gì với nó? Phật giáo đưa ra một loạt các phương pháp đơn giản để giúp chúng ta chuyển hóa tâm thức của mình để đối phó với sự tức giận.

1. Cuộc đời là sự luân hồi

Bài thuyết pháp đầu tiên của Đức Phật 2500 năm trước đã đi thẳng vào vấn đề: cuộc đời bất toại nguyện. Bạn nghĩ sao? Cuộc đời của chúng ta sẽ không bao giờ được như ý.

Chúng ta sinh ra, rồi chết đi. Trong khoản thời gian giữa hai biến cố này sẽ có những lúc vui, lúc buồn, và những lúc mà ta hoàn toàn không có cảm giác gì cả: chu kỳ bất tận này là điều mà nhà Phật gọi là “luân hồi”. Khi bước vào thế gian này, không có ai nói rằng đời sẽ đẹp, sẽ dễ chịu và là nguồn vui bất tận, rằng mọi việc sẽ luôn luôn xảy ra theo ý muốn của mình. Khi hiểu được cảnh ngộ của mình trong luân hồi thì ta cũng sẽ hiểu được hoàn cảnh của mọi người.

Tất cả chúng ta đều có cùng cảnh ngộ. Nổi giận với hoàn cảnh, với người khác hay với bản thân cũng không cải thiện được điều gì. Người ta nói và làm những điều mà mình có thể không thích, bởi vì cuộc đời của họ cũng tệ hại, đúng là như vậy đó.

Cách suy nghĩ như vậy có thể chuyển hóa cái nhìn của mình một cách triệt để. Dù mỗi một người trong chúng ta dường như là trung tâm vũ trụ của mình, nhưng không có nghĩa là mọi sự phải, hay sẽ luôn luôn xảy ra theo ý mình.

2. Nhận thức: Phân tích tình huống

Khi chúng ta tức giận, cơn thịnh nộ xuất hiện như người bạn thân chăm sóc cho lợi ích của mình, giúp mình chiến đấu nơi bãi chiến trường. Ảo tưởng này cho phép chúng ta nghĩ rằng tức giận là chính đáng. Nhưng nếu chúng ta xem xét một cách cẩn thận, tức giận không phải là bạn của chúng ta, mà là kẻ thù của chúng ta.

Giận dữ khiến chúng ta căng thẳng, đau khổ, mất ngủ và… thèm ăn. Nếu chúng ta tiếp tục tức giận với ai đó, điều đó sẽ tạo ra thành kiến lâu dài đối với người khác. Hãy đối mặt với nó: ai muốn vây quanh một người đang giận dữ?

Khi bị buộc tội về điều gì và cảm thấy nút tự vệ bắt đầu thắt chặt trong bao tử thì nên ngừng lại và suy nghĩ một cách hợp lý. Chỉ có hai sự chọn lựa: một là lời buộc tội đó đúng, hai là sai. Nếu như nó đúng thì tại sao mình lại nổi cáu? Nếu muốn làm người lớn trưởng thành thì mình nên nhận lỗi, rút kinh nghiệm từ lỗi lầm này và tiếp tục dấn bước trong cuộc sống. Nếu nó sai thì tại sao mình lại nóng giận? Người ta đã phạm sai lầm, vậy chứ mình chưa bao giờ lầm lỗi hay sao?

3. Thực tập chánh niệm

Hành thiền và giữ chánh niệm có thể vô cùng lợi lạc để chống lại tâm sân. Nhiều người có thể xem thiền là việc mất thì giờ, sao lại mất 20 phút ngồi trên gối, trong khi mình có thể sử dụng ngày giờ một cách hữu hiệu nhất, đúng không? Người khác thì nghĩ rằng thiền là một cách hay để trốn tránh đời sống thật, khi mình có thể dành thời gian để xa lánh những người xung quanh.

Nhưng thiền còn có nhiều ý nghĩa hơn thế, đó là giúp cuộc sống của bạn tốt đẹp hơn.Nếu như mình thiền quán về lòng bi mỗi sáng, nhưng khi đến công ty, chúng ta quát tháo nhân viên và phàn nàn về đồng nghiệp của mình.

Thiền giúp tâm thức trở nên quen thuộc với tư tưởng tích cực như nhẫn nhục, từ bi, và đó là điều mà ta có thể thực hành ở bất cứ nơi đâu, vào bất cứ lúc nào. Nếu như dùng nửa tiếng trên đường đi học hay đi làm vào buổi sáng để nghe nhạc mà mình yêu thích thì ít nhất ta có thể bỏ ra 10 phút trong khoảng thời gian đó để phát tâm từ với mọi người. Đó là điều hữu hiệu để giảm thiểu tâm sân hận, và giúp ta trở thành người mà ai cũng muốn gần gũi.

4. Suy nghĩ về sự chết: Vô thường

Rồi bạn sẽ chết. Tôi cũng sẽ chết. Chúng ta đều sẽ chết. Vậy thì khi người mà mình không chịu đựng nổi làm điều gì khiến cho ta bực mình thì hãy ngừng lại và nghĩ rằng: “Khi nằm trên giường hấp hối thì mình có quan tâm đến điều này không?”. Có lẽ câu trả lời sẽ là “không”, trừ khi ta biết người đó thật sự quỷ quyệt, muốn chiếm đoạt thế giới và hủy diệt nó. Lời khuyên nho nhỏ này vô cùng đơn giản, nhưng lại có thể làm giảm đi nhiều sự phiền toái nhỏ nhặt trên đời.

Ai cũng biết rồi mình sẽ chết, nhưng nó không phải là điều mà chúng ta thật sự thấu đáo. Cái chết là một khái niệm trừu tượng, xa xôi xảy ra cho người khác, cho những người già, bệnh hoạn, gặp những tai nạn kỳ quái. Tuy nhiên, đó không phải là hiện thực. Mỗi ngày, người trẻ vẫn chết trước người già, và người khỏe mạnh chết trước người bệnh hoạn.

Khi chú trọng vào cái chết chắc chắn sẽ xảy ra trong tương lai thì nhiều chuyện ngày thường khiến ta nổi điên lên sẽ trở thành không quan trọng. Không phải là chúng không làm cho mình bực bội, mà ta sẽ nhận ra rằng không cần phải tốn thì giờ, hơi sức hay năng lượng quý giá của mình vì những điều này làm gì.

Nắng (Tổng hợp/ Theo Studybuddhism)

Ảnh: Sưu tầm