Mèn mén là món ăn từ bao đời nay của đồng bào dân tộc Mông. Nhắc tới Hà Giang ngoài cảnh núi non hùng vĩ, con người thân thiện thì ẩm thực cũng là thứ khiến cho du khách phải lưu luyến. Đặc biệt mèn mén - món ăn làm từ ngô của người dân tộc H’mông là đặc sản mà du khách muốn được thưởng thức.

Vậy mèn mén là gì? Làm mèn mén có khó không? Cùng Emdep.vn tìm hiểu ngay sau đây nhé.

Mèn mén là gì?

Mèn mén hay còn được gọi là cơm ngô hoặc mỹ miều hơn là “cơm vàng” là món ăn này làm từ nguyên liệu quen thuộc là ngô xay mịn rồi cho vào chõ và đem đồ lên như đồ xôi. Đây là món ăn truyền thống không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của đồng bào dân tộc H'Mông tại các vùng như Hà Giang, Bắc Hà (Lạng Sơn),...

Vì nguyên liệu chính là ngô tẻ của người địa phương nên mèn mén khá khô. Người ta sẽ ăn mèn mén kèm với canh rau cải hoặc óc đậu. 

Cách làm mèn mén ngon chuẩn vị

Để làm nên những bát mèn mén ngon phải trải qua rất nhiều công đoạn.

Mèn mén làm từ gì?

Nguyên liệu chính làm mèn mén là ngô phơi khô. Ngoài ra, cần chuẩn bị thêm chõ để đồ cho ngô chín tơi.

Các bước làm mèn mén Hà Giang

1. Ngô sau khi phơi khô đem tách hạt rồi sàng cho sạch các bụi bẩn, nhặt bỏ hạt bị lép, hỏng.

2. Sau đó, người ta sẽ đem ngô đi xay cho thật nhuyễn mịn. Đây cũng là bước quan trọng để làm nên một bát mèn mén chuẩn vị. Người H'mông sẽ cho ngô vào cối đá và xay nhuyễn, tuy vất vả nhưng bột ngô rất mịn, thơm.

3. Tiếp đến, cho bột ngô vào mẹt và từ từ thêm nước lã vào. Canh nước cho thật chuẩn, nếu bột quá khô thì khi hấp dễ bị chỗ sống, chỗ chín. Ngược lại, nếu quá loãng thì mèn mén sẽ nát và không ngon.

4. Cho phần bột ngô vừa trộn lên chõ và bắt đầu hấp. Thông thường, người ta sẽ hấp mèn mén làm 2 lần để đảm bảo cho ngô chín thơm, dẻo.

5. Khi nước sôi khoảng 10 phút thì mèn mén chín. Những người làm mèn mén lâu năm sẽ xác định món ăn đã chín hay chưa bằng cách quan sát hơi bốc trên miệng chõ. Nếu hơi bốc lên nhiều là lúc đó mèn mén chín.

Dỡ bột ngô ra mẹt rồi dùng đũa tán đều. Tới khi ngô nguội, dùng tay vò cho bột tơi ra. Ở bước này, người ta sẽ thêm 1 chút nước để khô không bị vón cục. 

Khi bột ngô đã tơi đều thì tiếp tục cho vào chõ và đồ lần thứ 2. Lưu ý, nhiệt độ là yếu tố rất quan trọng trong cách làm mèn mén. Cần để lửa vừa, không quá to cũng không quá nhỏ.

6. Ngửi thấy mùi thơm của ngô là lúc đó mèn mén chín. Khéo lẽo nhấc chõ xuống và múc mèn mén ra bát thưởng thức.

Mèn mén chuẩn vị phải có màu vàng tươi bắt mắt. Khi ăn cảm nhận rõ được vị ngọt, bùi đặc trưng của ngô. 

Mèn mén trong văn hóa của người H'mông

Không chỉ là món ăn "cứu đói", mèn mén còn là đóng vai trò quan trọng trong văn hóa của người H'mông. Trước đây khi đời sống còn khó khăn, mèn mén là món dùng thay cơm trắng. Ngày nay, tuy không được ăn thường xuyên nhưng món ăn này vẫn có mặt trong các dịp quan trọng như: Lễ, Tết, vào nhà mới…

Trong văn hóa của người H'mông, con gái phải biết nấu mèn mén mới được xem là đủ tiêu chuẩn để lấy chồng. Hầu như gia đình người H’mông nào cúng có 1 chiếc cối đá để có thể làm món ăn này khi cần.

Vào tháng 2/2023, câu chuyện 1 người dùng Tik Tok có phát ngôn “mèn mén là cám lợn” "món ăn giải nghiệp" đã khiến dư luận vô cùng phẫn nộ. 

Đưa ra quan điểm về sự việc này, ông Hoàng Ngọc Thắng (cán bộ phòng Tư vấn và xúc tiến du lịch thuộc Trung tâm Xúc tiến du lịch Hà Giang) cho biết: “Mèn mén có ý nghĩa vô cùng lớn với văn hóa của người Mông. Họ đi đến đâu, trồng ngô đến đó. Ngô được sử dụng để chăn nuôi gia súc nhưng cũng nuôi sống cả con người. Bây giờ khi điều kiện kinh tế phát triển, nhiều người Mông vẫn duy trì món ăn mèn mèn thay cơm. 

Việc một cá nhân xuyên tạc, đưa những thông tin sai lệch về món ăn mèn mén gây tổn thương cho đồng bào người Mông. Đây vẫn là món ăn mà hàng ngày họ sử dụng. Tôi cho rằng, đây là hành động cố tình gây tranh cãi để tạo sự chú ý, rất đáng lên án".

Tờ Dân trí cũng dẫn lời Tiến sĩ - luật sư Đặng Văn Cường - Đoàn Luật sư TP Hà Nội, hành vi xúc phạm tín ngưỡng tôn giáo, xúc phạm văn hóa của cộng đồng dân tộc là hành vi vi phạm pháp luật, theo Điểm C, khoản 1, Điều 8, Luật An ninh mạng có quy định rõ về điều này.

Minh Hương (Tổng hợp)

Ảnh: Sưu tầm