TS.BS Cao Vũ Hùng, Trưởng khoa Thần kinh Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, não úng thủy là một trong những dị tật thần kinh bẩm sinh chiếm tỷ lệ khá cao trên thế giới tỷ lệ 1/1000 trẻ em sinh ra bị mắc. Tại khoa Thần kinh, Bệnh viện Nhi Trung ương mỗi  tuần tiếp nhận từ 3-5 ca/mắc tới điều trị.

Não úng thủy là hậu quả của sự tắc nghẽn các lỗ và cống lưu thông của não thất… Ở một đứa trẻ bình thường thì có khoảng 20 ml dịch não tủy được sản xuất trong một giờ. Tổng lượng dịch não tủy là 50 ml ở trẻ em và khoảng 150 ml ở người lớn. Một phần rất nhỏ dịch não tủy cơ thể tiết ra sẽ được hấp thu bởi hệ thống mạch bạch huyết đổ về các xoang quanh mũi và dọc theo các dây thần kinh và bởi chính đám rối mạch mạc. Vì nguyên nhân nào đó mà các bể dưới nhện bị tắc nghẽn hoặc các nút nhện suy giảm chức năng gây nên não úng thủy.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng não úng thủy, trẻ bị tắc lưu thông dịch não tủy bị tắc do viêm nhiễm, khối u chèn ép hoặc không xác định được nguyên nhân.

TS. Hùng cho hay trẻ bị não úng thủy điều trị rất đơn giản chỉ là một phẫu thuật tầm trung không phải đại phẫu. Trẻ sẽ được đặt một ống dẫn (van) giúp dịch lưu thông, bệnh sẽ hết… Hoặc có thể can thiệp bằng nội soi với trường hợp trẻ bị tắc ống dẫn dịch do dị vật (khối u). Kỹ thuật can thiệp não úng thủy ở bệnh viện Nhi và trên thế giới đều như nhau, không có sự khác biệt.

Trường hợp bệnh nhi Bùi Trung Đoàn 12 tháng tuổi (Thanh Hóa) bị não úng thủy nhập điều trị tại BV nhi (25/10) chiều ngày 26/10, gia đình bệnh Nhi đã xin về do tiên lượng xấu. Bác sĩ Hùng cho hay, bệnh nhân bị não úng thủy với mô não đã bị tổn thương thì việc can thiệp không có ý nghĩa nhiều.

Tuổi thọ của một đứa trẻ bị não úng thủy sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Chuyên gia cũng cho hay với trường hợp bệnh nhân não úng thủy nặng đầu to thì thời gian sống sẽ không được lâu. Bệnh nhân sẽ không bị tử vong vì căn bệnh não úng thủy mà bệnh nhân bị tử vong vì các căn bệnh khác. Ví dụ, nằm lâu không vận động sẽ khiến cho cơ thể bị suy kiệt dần đi, bệnh nhân có thể sẽ bị xẹp phổi, viêm phổi, nhiễm trùng máu…

“Rất khó xảy ra trường hợp đầu của đứa trẻ não úng thủy bị vỡ ra vì cơ thể con người có cơ chế để tự thích nghi. Đầu cứ to dần theo thời gian và trông sẽ kỳ dị hơn. Trước khi xảy ra khả năng vỡ, người bệnh có thể bị tử vong do chèn ép trung tâm sống bị tổn thương, suy kiệt, mắc bệnh khác…”, TS. Hùng nói.

Não úng thủy có thể phát hiện sớm

Bác sĩ Hùng cho hay tiên lượng bệnh sẽ phụ thuộc vào lý do gây tắc. Nếu trẻ bị não úng thủy do dịch không lưu thông, giải quyết được vấn đề tắc trẻ vẫn có thể phát triển bình thường. Bác sĩ Hùng tiết lộ, ngay tại Bệnh viện Nhi cũng có trường hợp bệnh nhân là nhân viên của bệnh viện bị não úng thủy vẫn công tác bình thường và vẫn đang mang một chiếc van trong đầu.

Trường hợp trẻ tắc dịch do di chứng viêm màng não sẽ phức tạp hơn… Hậu quả của trẻ bị não úng thủy khi đầu quá lớn khiến mô não bị xẹp xuống và có tổn thương khiến cho đứa trẻ chậm phát triển, khuyết tật.

Theo bác sĩ Hùng, não úng thủy hoàn toàn có thể phát hiện được trong thai kỳ. Khi siêu âm thấy hình não thất giãn, sau sinh trẻ sẽ được theo dõi vòng đầu. Nguyên tắc một đứa trẻ sau sinh vòng đầu có thể lớn hơn 10cm/tháng. Tuy nhiên, nếu trẻ lớn một cách bất thường một vài ngày đã tăng 5-6 cm cần phải theo dõi sát.

Với đứa trẻ bị nghi ngờ giãn não thất, sau sinh cần phải được theo dõi vòng đầu, siêu âm (không cần phải chụp chiếu). Khi trẻ được chỉ định điều trị sẽ được theo dõi ngoại khoa bắt buộc chứ không phải can thiệp nội khoa (không có thuốc điều trị).

Não úng thủy và não nước là một thể nhưng não nước sẽ có tiên lượng xấu hơn do não nước dễ gây tổn thương mô não nhiều hơn.

Ngọc Minh