Thị xã Vĩnh Châu (Sóc Trăng) từ lâu được mệnh danh là nơi trồng hành lớn nhất Việt Nam. Mỗi năm nơi đây thu hoạch được hàng chục ngàn tấn củ hành. Nghề trồng hành cũng là nghề chính của bà con nơi đây. Diện tích đất dùng cho việc trồng hành ở đây lên đến hàng ngàn ha.

Theo thống kê của Trung tâm Y tế Thị xã Vĩnh Châu, trong giai đoạn từ năm 2000 đến nay đã tiến hành 3 cuộc khảo sát về tình trạng mù lòa tại các xã có trồng hành tím. Theo đó, năm 2013 tỷ lệ mù ở đây chiếm đến 0,34% dân số.

Có khoảng hơn 1000 người bị mù 2 mắt hoặc 1 mắt tại Vĩnh Châu. Một người dân bị mù 2 mắt cho biết, từ cách đây 2 năm, mắt của bà không thấy gì. Bà làm nghề bóc hành tím, khi có bụi trong mắt thì dụi mắt nhiều, sau đó có mua thuốc nhỏ nhưng mắt càng ngày càng nặng rồi sau đó không thấy gì.

Viêm loét giác mạc tại Vĩnh Châu có thể xem như một bệnh nghề nghiệp của người nông dân trồng hành tím. Các tổn thương giác mạc gây ra do bụi đất, bụi vỏ hành, do tay bẩn dụi mắt, do tinh dầu hành tím bốc lên gây kích ứng và bỏng nhẹ giác mạc. Nhiễm nấm mốc có trong hành cũng tạo điều kiện viêm loét giác mạc do nấm. Việc điều trị viêm loét giác mạc không kịp thời, điều trị sai, tự điều trị làm cho bệnh diễn biến nặng gây sẹo giác mạc và giảm thị lực, trường hợp nặng gây mù lòa. Không có mối liên quan giữa việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật với nguyên nhân gây viêm loét giác mạc và mù lòa tại Vĩnh Châu. Không có mối liên quan giữa các yếu tố môi trường (đất, nước) với việc viêm loét giác mạc và mù một mắt và mù ít nhất một mắt tại Thị xã Vĩnh Châu.

Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Mắt TP HCM sẽ hỗ trợ Vĩnh Châu điều trị và dự phòng các trường hợp bị tổn thương mắt.  Theo điều tra của Viện Y tế Công cộng Tp.HCM, số người bị mù 1 mắt ở đây là cứ 1000 người dân có 6 người bị. Tuy nhiên, có nơi tỷ lệ này cao gấp 2 lần như phường 2 và xã Vĩnh Hải, con số lên đến 11 người/1000 dân. Trong khi, tỷ lệ của cả nước là 5 người/1000 dân. Nguyên nhân gây mù 2 mắt hoặc 1 mắt hàng đầu là viêm loét giác mạc.

Cũng theo Viện này, tại thị xã Vĩnh Châu, số người bị viêm loét giác mạc cao gấp 12 lần so với các nước phát triển. Trong đó, tại Vĩnh Hải và phường 2 mức độ này cao gấp 3 lần so với mặt bằng chung toàn thị xã. Theo các chuyên gia từ Viện này, viêm loét giác mạc tại Vĩnh Châu có thể xem như một bệnh liên quan đến các hoạt động canh tác hành tím, đặc biệt là giai đoạn: cắt hành, làm đất trồng hành.

Có thể thấy, với đôi mắt để đảm bảo an toàn cần phải áp dụng các biện pháp giữ vệ sinh, chú ý khi lao động. Tuyệt đối không tự rửa mắt, nhỏ mắt hay chữa bệnh về mắt, bởi như vậy có thể làm tăng nguy cơ bội nhiễm gây đau đớn hoặc thậm chí cả mù lòa, viêm giác mạc hay loét giác mạc.

Do viêm nhiễm, chữa không đảm bảo

Mới đây, Thứ trưởng Bộ Y tế phối hợp cùng Cục Quản lý Môi trường, Cục Quản lý Khám - Chữa bệnh và các viện, bệnh viện đã đến tận một số gia đình có người mù, có trồng hành tím. Theo Thứ trưởng Long, ngoài việc mù mắt do đục thủy tinh thể, có nguyên nhân do chế biến hành. Tuy nhiên, do các hộ dân không đeo bảo hộ lao động. Như vậy làm cho mắt bị cay, chảy nước mắt, dụi mắt rồi dẫn đến viêm nhiễm.

Trong cuộc thị sát, Thứ trưởng Long cũng cho rằng, người dân phải đeo khẩu trang, găng tay. Ngoài ra phải rửa mắt bằng nước muối sinh lý hàng ngày, rửa tay sạch để không dụi lên mắt gây cay, nóng, khó chịu. Khi bị loét mắt cần phải đến cơ sở y tế chuyên khoa để được điều trị, rửa mắt bằng nước muối sinh lý, kết hợp kháng sinh phổ rộng chứ không tự điều trị theo kinh nghiệm dân gian.  

Theo Tiến sĩ Vũ Tuấn Anh, Trưởng Phòng chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Mắt Trung ương, mù mắt là hậu quả của viêm loét giác mạc, một loại chấn thương nông nghiệp do liên quan đến mùa vụ tại các vùng nông thôn. Điều trị không đúng cách như dùng thuốc corticoid hoặc đắp lá thuốc đông y gây sẹo giác mạc hoặc teo nhãn cầu vĩnh viễn… dẫn đến mù lòa, mất thị lực.

"Không có mối liên quan giữa việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật với nguyên nhân gây viêm loét giác mạc và mù lòa tại Vĩnh Châu", thứ trưởng Long khẳng định. 

Để phòng bệnh cho người dân, các cơ quan chức năng địa phương cần phải thực hiện đồng bộ, ngay các giải pháp quan trọng. Ngành nông nghiệp chú ý hướng dẫn bà con các công đoạn đảm bảo an toàn cho mắt khi dùng hóa chất đánh phấn hành. Ngoài ra, tách riêng biệt giữa nơi sinh sống và nơi trữ hành để tránh ảnh hưởng đến hô hấp cũng như mắt của người dân.

Thùy Linh
(Theo Congluan)