“Học tập là nghề nghiệp suốt đời. Trên con đường học tập, ai muốn dừng lại thì sẽ bị tụt lại phía sau.” — Qian Weichang

Thuật ngữ “học tập suốt đời” xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1965 tại hội nghị quốc tế về giáo dục người trưởng thành do UNESCO tổ chức. Paul Lengrand, Giám đốc Cục Giáo dục Người trưởng thành của UNESCO, là người chính thức đưa ra khái niệm này. Hiện nay, thuật ngữ này đã được phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới và chính là chủ đề của cuốn sách Học tập suốt đời: Sáu bài học sau khi tốt nghiệp Harvard của tác giả Huang Zhengyu.

Đây là một cuốn sách kết hợp sáu lĩnh vực kiến thức có thể không được dạy trong trường học: sức khỏe, cảm xúc, tư duy, mối quan hệ, sự nghiệp và tài chính. Tác giả tin rằng sau khi hoàn tất giáo dục truyền thống và bước vào xã hội, chúng ta vẫn cần tiếp tục nâng cao những kiến thức giúp bản thân phát triển và thành công. Do đó, ông đã đi khắp thế giới, thăm các bậc thầy trong các lĩnh vực khác nhau và tham gia các khóa học của họ. Những kiến thức học được - bao gồm sức khỏe thể chất, quản lý tình huống, đột phá tư duy, quan hệ cá nhân, công việc và quản lý tài chính - được kết nối lại với nhau, tạo thành một khóa học về học tập suốt đời.

Tác giả của cuốn sách, Huang Zhengyu, sinh năm 1977 tại Thượng Hải và di cư đến Mỹ khi 10 tuổi. Ông là chuyên gia về dịch vụ công nghệ tài chính và đầu tư đa quốc gia, Chủ tịch Cosmos Capital Mỹ, học giả của Nhà Trắng, lãnh đạo thế hệ trẻ của Hiệp hội Châu Á 21 thế kỷ, và cựu Giám đốc điều hành của Intel. Các tác phẩm cá nhân của ông bao gồm Chinh phục Mỹ và Học tập suốt đời: Sáu bài học sau khi tốt nghiệp Harvard.

Dưới đây là ba điểm thú vị trong cuốn sách này.

Sức khỏe và thành công bền vững

Bạn hiểu sức khỏe là gì? Chỉ là không mắc bệnh? Tác giả cho rằng sức khỏe là khi bạn có năng lượng dồi dào để hoàn thành những việc mình muốn làm.

Nền tảng sức khỏe của chúng ta chủ yếu đến từ chế độ ăn uống, vì vậy việc hấp thụ năng lượng là rất quan trọng. Theo nguyên tắc “70-30”, bạn nên tiêu thụ 70% rau xanh và 30% protein, carbohydrate và chất béo tốt. Ngoài ra, tần suất ăn uống cũng không nhất thiết phải tuân theo ba bữa ăn chính mỗi ngày. Tần suất ăn uống tốt nhất là: bữa sáng vào lúc 8:00, bữa phụ vào khoảng 10:30-11:00, bữa trưa vào 12:00, bữa phụ vào khoảng 15:00-15:30 và bữa tối vào 18:30. Cách này giúp cân bằng chế độ ăn uống và duy trì cung cấp năng lượng liên tục cho cơ thể. Các bữa phụ có thể chỉ là một chút hạt hoặc trái cây.

Ngoài chế độ ăn uống, tập thể dục khoa học cũng giúp bảo vệ sức khỏe. Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của sức bền và cơ bắp trong việc tập luyện. Tập thể dục cần có sức bền và kiên trì, và việc xây dựng cơ bắp giúp tiêu tốn nhiều calo hơn, ngăn ngừa béo phì, vì người có cơ bắp phát triển tiêu tốn calo nhiều gấp 3-4 lần so với người có cơ bắp ít hơn, ngay cả khi lượng calo nạp vào là như nhau. Đây có thể là lý do tại sao những người tập thể dục nhiều thường có sức khỏe tốt hơn, dù họ ăn những thực phẩm tương tự như chúng ta nhưng vẫn duy trì được vóc dáng tốt.

Điểm thứ ba là tầm quan trọng của giấc ngủ. Chỉ khi có giấc ngủ chất lượng tốt, bạn mới cảm thấy tràn đầy năng lượng. Hiện tại, các phương pháp điều trị giấc ngủ có hiệu quả còn rất hạn chế, chỉ có thuốc ngủ là phương án phổ biến. Đối với những người gặp vấn đề về giấc ngủ và hiệu suất làm việc thấp vào ban ngày, có thể thử thiền và tĩnh tọa, hoặc thực hiện chương trình buổi sáng — bắt đầu ngày mới với những việc nhẹ nhàng như cảm ơn, thở sâu, lập kế hoạch trong ngày, đọc sách, thay vì nhanh chóng lao vào công việc căng thẳng.

Kiểm soát cảm xúc

Gần đây, tôi có nói chuyện với một đồng nghiệp, và anh ấy chia sẻ rằng đôi khi bạn gái anh ấy đột nhiên tức giận mà không rõ lý do. Đây có thể là một vấn đề lớn đối với nhiều người đàn ông khi không thể hiểu nguyên nhân của những cảm xúc tiêu cực của đối phương. Vậy làm thế nào để chúng ta tự điều chỉnh cảm xúc của mình? Cuốn sách đề cập đến một số phương pháp điều chỉnh cảm xúc như lập trình ngôn ngữ tư duy (NLP), kể chuyện, diễn xuất ứng biến và thiền nội quan. Phần tôi thấy thú vị nhất là diễn xuất ứng biến, còn được gọi là “nhảy ra khỏi chiếc hộp tư duy” hoặc tư duy đa chiều. Phương pháp này yêu cầu chúng ta thoát ra khỏi cách tư duy dựa trên vai trò hiện tại của mình và trả lời câu hỏi từ góc nhìn của các vai trò khác nhau. Điều này giống như việc thay đổi cách nghĩ của mình từ góc nhìn của người khác, hay còn gọi là đặt mình vào vị trí của người khác.

Ví dụ, bạn là một người đàn ông, bạn có thể đảm nhận các vai trò như con trai, cha, chồng, nhưng bạn không thể trở thành con gái, mẹ hay vợ. Tuy nhiên, nếu hôm nay có ai đó gọi bạn là mẹ và yêu cầu bạn trả lời các câu hỏi từ góc nhìn của một người mẹ, bạn sẽ phải đáp ứng điều đó. Trong trường hợp này, bạn không thể giải quyết vấn đề từ góc nhìn của một người cha. Có thể trong quá trình này, bạn sẽ hiểu lý do tại sao vợ của bạn lại tức giận khi con cái đưa ra yêu cầu tương tự. Mặc dù nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực tế thì rất khó để hình dung những tình huống mà bạn chưa bao giờ trải qua, và đó là lý do tại sao việc thay đổi góc nhìn không phải lúc nào cũng dễ dàng. Vì vậy, hãy thử thay đổi vai trò của mình và xem cách bạn nhìn nhận thế giới có khác biệt không, liệu thái độ của bạn có thay đổi không.

Kiểm soát sự nghiệp

Mỗi người đều có sự nghiệp riêng của mình, ngay cả khi là một bà mẹ nội trợ, công việc làm mẹ cũng rất vĩ đại. Để phát triển sự nghiệp của mình tốt hơn, điều quan trọng nhất là học hỏi từ người khác, đừng tự mình đóng cửa tự học. Tại sao trong công việc chúng ta thường gặp phải những nghi ngờ và cảm thấy không thể xử lý được? Một phần vì những vấn đề này là điều bạn chưa gặp phải và không biết cách giải quyết. Cuốn sách đề xuất rằng chúng ta có thể tận dụng sức mạnh của “những bộ óc lớn.” Bộ óc lớn là gì? Đó là việc sử dụng kinh nghiệm của những người xung quanh bạn để tìm giải pháp cho vấn đề của mình. Có thể không phải mọi kinh nghiệm của người xung quanh đều hoàn toàn phù hợp với vấn đề của bạn, nhưng chúng có thể cung cấp hướng dẫn và gợi ý để bạn suy nghĩ. Bạn nên tận dụng tài nguyên này, bất kỳ người có kinh nghiệm nào cũng có thể trở thành bộ óc lớn của bạn.

Khi nói đến đây, tôi không thể không nhắc đến phương pháp học tập hiệu quả mà tôi đã học gần đây, trong đó có một phương pháp rất trực tiếp là học từ người khác, chia thành ba cấp bậc: người hướng dẫn nhập môn, người trong giới (lĩnh vực ngành nghề của bạn) và bậc thầy.

Bạn cần tìm một người hướng dẫn cấp một để dẫn dắt bạn vào nghề. Chỉ cần là người thực sự làm trong ngành đó, dù trình độ cao hay thấp, đều có thể trở thành người hướng dẫn cấp một của bạn. Điều này không khó tìm, đúng không? Sau khi tìm được, bạn có thể hỏi họ một số câu hỏi như: Bạn đã bắt đầu làm trong ngành này như thế nào? Hoặc nhờ họ cung cấp hai danh sách: một danh sách những người xuất sắc nhất trong lĩnh vực này và một danh sách các cuốn sách đáng đọc nhất trong lĩnh vực này.

Sau khi có hai danh sách đó, bạn hãy nhanh chóng nghiên cứu: Những người nổi bật trong danh sách đang ở đâu, họ có tài khoản mạng xã hội nào? Qua việc theo dõi, bạn sẽ phát hiện ra ai đang tương tác với ai, ai đang nói gì, và những người trong cộng đồng đó quan tâm đến vấn đề gì. Bạn sẽ từ từ gia nhập cộng đồng này, đây chính là bước thứ hai, gia nhập giới.Nếu bạn chăm chỉ học tập trong cộng đồng này, bạn sẽ sớm nhận thấy rằng cộng đồng thường xuyên tổ chức các cơ hội như hội thảo ngành nghề hoặc buổi ký sách của các chuyên gia, giúp bạn tiến đến bước thứ ba, bậc thầy, tức là gặp gỡ các nhân vật cấp cao trong ngành. Bạn sẽ có cơ hội tiếp xúc gần gũi và học hỏi từ những người này.

Tác giả đã viết cuốn sách này sau khi tham gia thực tế từng dự án và thực hành, bao gồm tất cả các khía cạnh của cuộc sống và sự phát triển của chúng ta. Sau khi đọc xong cuốn sách, tôi buộc phải dừng lại và suy nghĩ về những lĩnh vực đáng để mình học tập và đầu tư suốt đời, và những gì tôi cần làm để hoàn thiện khung học tập của mình nhằm hỗ trợ cuộc sống mà tôi mong muốn.

Chúng ta thường nói “học đến già, học suốt đời”, tìm ra những kiến thức thực sự cần thiết để học tập, làm phong phú cuộc sống của chúng ta, và cảm nhận niềm hạnh phúc mà việc học mang lại. Như Balzac đã nói, “Mục đích tốt đẹp nhất của cuộc sống và kết quả hạnh phúc nhất của đời người không gì hơn việc học tập.”

Hoàng Nguyên (Theo Toutiao)