Đã có nhiều tranh luận về việc sử dụng tiền mặt làm phần thưởng cho trẻ em, chẳng hạn như việc cho tiền tiêu vặt khi trẻ làm việc nhà. Phần lớn bằng chứng cho thấy, phần thưởng bằng tiền mặt có thể có tác dụng trong ngắn hạn nhưng lợi ích không bền vững. Mối quan tâm của nhiều phụ huynh là phần thưởng bên ngoài không tạo dựng được động lực bên trong, điều này rất quan trọng để duy trì nỗ lực và đạt được kết quả tốt lâu dài.

Vấn đề với phần thưởng

Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc tập trung vào nỗ lực hơn là kết quả có liên quan đến sự kiên trì và tự tin cao hơn trong các nhiệm vụ khác nhau, bao gồm cả học tập.

Hơn nữa, phần thưởng không phải lúc nào cũng thúc đẩy trẻ theo cách cha mẹ mong muốn. Ví dụ, vào năm 2010, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm các biện pháp khuyến khích tài chính cho sinh viên đại học năm thứ nhất. Họ phát hiện rằng phần thưởng có tác động tích cực đến những sinh viên có năng lực cao nhưng lại có tác động tiêu cực đến thành tích của những sinh viên có năng lực thấp hơn. Vì vậy, các nhà nghiên cứu kết luận rằng phần thưởng bên ngoài có thể gây hại cho động lực bên trong.

Một phân tích tổng hợp khác vào năm 2021 đã đánh giá động lực của học sinh và phát hiện ra rằng động lực được thúc đẩy bởi mong muốn được khen thưởng hoặc tránh bị trừng phạt không làm tăng hiệu suất hoặc tính kiên trì. Thay vào đó, nó có liên quan đến tình trạng sức khỏe tinh thần giảm sút.

Phần thưởng có phải là hành động hối lộ?

Đây là câu hỏi mà nhiều bậc phụ huynh đặt ra khi nói về việc nuôi dạy con cái. Nhà tâm lý học Edlynn, được đào tạo về chủ nghĩa hành vi (sử dụng phần thưởng và hậu quả để hình thành các hành vi mong muốn), cho rằng phần thưởng là một phần quan trọng trong việc trị liệu cho một số trẻ em.

Mối quan tâm phổ biến nhất là việc sử dụng phần thưởng có thể gửi thông điệp đến con cái rằng chúng “nhận được điều gì đó” khi làm những gì chúng cần làm như một phần của cuộc sống. Điều này xảy ra khi chúng ta không sử dụng phần thưởng một cách đúng đắn.

Một trong những chìa khóa để sử dụng phần thưởng hiệu quả là nhắm vào một vấn đề cụ thể thay vì phân phát đồ chơi và giải thưởng suốt cả ngày khi trẻ đánh răng, mặc quần áo và làm bài tập về nhà.

Các lựa chọn thay thế cho phần thưởng

Theo Edlynn, một số câu hỏi có thể giúp phụ huynh xác định mục tiêu của mình bao gồm:

- Bạn có muốn con đạt được điểm số cụ thể không?

- Bạn có muốn thấm nhuần các giá trị được thể hiện bằng điểm cao, như đạo đức làm việc tốt và tầm quan trọng của giáo dục không?

Hãy nhớ rằng, việc sử dụng phần thưởng để nhắm tới một hành vi có vấn đề nhằm hình thành một hành vi mới. Vì vậy, nếu con gặp khó khăn để học tốt ở trường, có những chiến lược (ngoài phần thưởng bằng tiền) có thể hiệu quả hơn.

Củng cố các hành vi mới

Điều đầu tiên cần làm là xác định lý do tại sao con gặp khó khăn ở trường. Con không làm bài tập về nhà, gặp khó khăn trong việc hiểu bài hay cả hai? Sau khi xác định được vấn đề, hãy nghĩ đến tần suất. Phần thưởng phát huy tác dụng tốt nhất theo mức tăng ngắn hạn.

Ví dụ, con sẽ được đi mua sắm ở cửa hàng đồng giá nếu con hoàn thành tất cả bài tập về nhà trong một tuần. Phần thưởng cần phải thường xuyên hơn đối với trẻ nhỏ để sự củng cố phát huy tác dụng. Ngoài ra, quy mô phần thưởng phải phù hợp với hành vi - gia tăng càng ngắn thì phần thưởng càng nhỏ.

Phần thưởng trải nghiệm

Thay vì sử dụng tiền mặt hoặc đồ chơi để làm phần thưởng, Edlynn khuyên phụ huynh nên lập kế hoạch cho một chuyến đi chơi vui vẻ cùng gia đình và chuyển phần thưởng từ lợi ích vật chất sang trải nghiệm chất lượng.

Đối với hầu hết trẻ em, chuyến đi chơi đặc biệt là phần thưởng riêng đáng nhớ và ý nghĩa hơn một món đồ chơi mới.

Vân Chi (Tổng hợp)