Bệnh sán chó ở người xảy ra khi nhiễm phải ấu trùng giun đũa ở mèo hoặc chó. Do không nắm rõ các biểu hiện của bệnh sán chó nên không ít trường hợp không phát hiện bản thân khiến việc điều trị bị chậm trễ gây ra những biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Dưới đây là các biểu hiện của bệnh sán chó cũng như cách trị bệnh sán chó tại nhà mà bất cứ ai cũng nên biết để chủ động phòng ngừa, phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.

Bệnh sán chó là gì?

Bệnh sán chó hay còn gọi là bệnh giun đũa chó là một bệnh ký sinh trùng ở người do nhiễm trùng giun đũa ở chó (Toxocara canis) và mèo (Toxocara cati). Bệnh sán chó  có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho con người, bao gồm tổn thương các cơ quan và bệnh mắt.

Bệnh sán chó là một bệnh ký sinh trùng ở người do nhiễm trùng giun đũa ở chó 

Bệnh sán chó có thể xảy ra với tất cả mọi người. Tuy nhiên một số đối tượng có thể có nguy cơ bị sán chó cao hơn bình thường, bao gồm:

• Trẻ em, đặc biệt là trẻ từ 1 đến 5 tuổi thường xuyên chơi trong chơi các sân đất, cát bị ô nhiễm và hay đưa tay vào miệng.
• Những người vô tình ăn phải thức ăn, rau chưa rửa sạch.
• Những người nuôi chó mèo: Người nuôi chó mèo cũng có nguy cơ tiếp xúc với trứng sán chó do chó mèo bị nhiễm trùng và đưa ra ngoài qua phân.

Biểu hiện của bệnh sán chó

Giun đũa chó mèo phát triển trong ruột của chó mèo và thải trứng qua phân. Thực tế, con người không phải là vật chủ tự nhiên của loài giun đũa này nhưng có thể bị nhiễm bệnh do vô tình nuốt phải trứng của chúng. Khi đi vào cơ thể người, ấu trùng trứng sẽ nở ra và xuyên qua thành ruột, di chuyển đến các bộ phận trong cơ thể như gan, tim, não bộ,... và gây bệnh lý cho các bộ phận này. Biểu hiện của sán chó ở người lớn và trẻ em cụ thể như sau:

Biểu hiện của sán chó ở trẻ em

Biểu hiện của bệnh sán chó ở trẻ em có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ quan trú ngụ của giun đũa. Ở trẻ em khi bị sán chó thường gặp hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng hoặc ở mắt với các biểu hiện lâm sàng như sau:

Hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng

Hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng thường ảnh hưởng đến các cơ quan và hệ thống khác nhau trong cơ thể, chứ không chỉ giới hạn trong ruột. Các biểu hiện có thể bao gồm:

• Thần kinh: Nhiễm sán chó cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây ra đau đầu, cử động bất thường, rối loạn hành vi, động kinh và yếu liệt.
• Ở da: Các biểu hiện da bao gồm nổi mề đay, sưng phù một vùng da, và xuất hiện các nốt đỏ hoặc sưng tại các vị trí khác nhau trên da.
• Hô hấp: Sán chó có thể xâm nhập vào hệ hô hấp, gây ra ho kéo dài, khó thở, và viêm phổi. Những biểu hiện này có thể nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác.
• Rối loạn tiêu hóa: Trẻ em nhiễm sán chó có thể bị tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài, đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, và sưng bụng. Các hiểu hiện này thường gây cảm giác khó chịu và khiến trẻ sụt cân.
• Thận: Trẻ nhiễm sán chó có thể phát triển các vấn đề về thận, bao gồm viêm màng bồ đào và hội chứng thận hư.
• Tổng thể (hệ thống): Người nhiễm sán chó có thể trải qua các triệu chứng tổng thể giống như bệnh toàn thân, bao gồm sốt kéo dài, người xanh xao, mệt mỏi, chán ăn, và kém tập trung.

Trẻ em bị sán chó có thể xuất hiện các nốt đỏ hoặc sưng trên da

Hội chứng ấu trùng di chuyển ở mắt

Hội chứng ấu trùng di chuyển ở mắt xảy ra khi sán chó hoặc sán mèo di chuyển và tác động vào mắt của người nhiễm trùng. Các biểu hiện có thể bao gồm:

• Mờ mắt: Đây là biểu hiện phổ biến nhất của hội chứng ấu trùng di chuyển ở mắt. Mắt có thể trở nên mờ, làm giảm tầm nhìn và gây khó khăn khi nhìn rõ hơn.
• Viêm màng bồ đào: Viêm màng bồ đào (retinitis) là một biến chứng có thể xảy ra khi sán chó xâm nhập vào màng nội tiết của mắt, gây ra viêm nhiễm và tổn thương.
• Viêm kết mạc: Viêm kết mạc là sự viêm nhiễm của niêm mạc bao quanh bề mặt mắt. Nó có thể gây ra sưng, đỏ, ngứa và mất khả năng nhìn rõ.

Biểu hiện của sán chó ở người lớn

Bệnh sán chó ở người lớn chủ yếu gây ra hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng và rất hiếm xảy ra bệnh lý ở mắt. Các biểu hiện lâm sàng ở người lớn được phân chia theo cơ quan bị tổn thương, bao gồm:

Biểu hiện tiêu hóa:

• Đau bụng
• Tiêu chảy hoặc táo bón
• Buồn nôn và ói mửa
• Rối loạn tiêu hóa và khó tiêu
• Biểu hiện ngoài da:
• Sưng, đau, hoặc nổi cục u dưới da
• Nổi mề đay (viêm da dị ứng)

Biểu hiện hô hấp:

• Ho khạc khàn
• Khó thở
• Cảm giác có đờm

Biểu hiện thần kinh - cơ:

• Đau đầu
• Mệt mỏi
• Chóng mặt
• Co giật (hiếm khi)
• Động kinh (hiếm khi)

Biểu hiện tổng thể :

• Gầy ốm
• Mệt mỏi
• Khó tập trung
• Xuất hiện các triệu chứng tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau

Biểu hiện khác:

• Cảm giác tức ngực
• Sưng bên dưới mắt (do sán chó tác động đến mắt)
• Thay đổi tâm trạng và cảm xúc không ổn định.

Người lớn bị sán chó có thể bị đau bụng, đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt,...

Phương pháp điều trị sán chó

Để điều trị bệnh sán chó cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau như thuốc, phẫu thuật, kết hợp với việc điều chỉnh chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt thường ngày. Điều quan trọng là người bệnh cần thực hiện đúng theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị.

Phương pháp điều trị bằng thuốc

Thuốc Niclosamide và Praziquantel: Đây là hai loại thuốc thường được sử dụng để điều trị sán chó ở người. Thuốc này hoạt động bằng cách làm suy yếu sán chó và làm chúng chết sau đó được loại bỏ tự nhiên qua hệ tiêu hóa. Liều lượng cụ thể và thời gian sử dụng thuốc sẽ được quyết định bởi bác sĩ dựa trên tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Tái kiểm tra và điều trị kéo dài: Sau khi điều trị ban đầu, bệnh nhân cần phải tái kiểm tra để đảm bảo rằng nhiễm trùng đã bị loại bỏ hoàn toàn. Trong một số trường hợp, điều trị kéo dài có thể cần thiết.

Điều trị sán chó bằng thuốc Niclosamide và Praziquantel

Phương pháp điều trị bằng phẫu thuật

Trong trường hợp nghiêm trọng, khi sán chó gây ra các vấn đề nghiêm trọng như tạo khối u hoặc gây tổn thương nghiêm trọng cho cơ quan nội tạng, bác sĩ có thể quyết định thực hiện phẫu thuật để loại bỏ sán chó và khắc phục tổn thương.

Ngoài ra, sau khi điều trị hoàn tất, quan trọng là người bệnh cần duy trì vệ sinh cá nhân và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh tái nhiễm sán chó. Điều này bao gồm việc thường xuyên rửa tay trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với động vật, đảm bảo động vật nuôi được kiểm tra sức khỏe và điều trị sán chó định kỳ bởi bác sĩ thú y, đồng thời tránh tiếp xúc với đất, cát hoặc môi trường bị nhiễm trùng.

Cách trị bệnh sán chó tại nhà

Song song với việc áp dụng pháp đồ điều trị sán chó theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh cũng có thể áp dụng một số cách trị bệnh sán chó tại nhà từ các thảo dược thiên nhiên, hỗ trợ quá trình điều trị bệnh hiệu quả và nhanh chóng hơn.

Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh sán chó tại nhà từ thảo dược thiên nhiên mà bạn có thể tham khảo:

Bài thuốc dân gian trị bệnh sán chó bằng lá đu đủ

Lá đu đủ chứa nhiều hoạt chất có khả năng ức chế vi khuẩn và ký sinh trùng. Bạn có thể nấu nước lá đu đủ với chanh hoặc lá đu đủ với sả để uống, hỗ trợ điều trị bệnh sán chó.

Cách nấu nước lá đu đủ với chanh

Nguyên liệu: 10 lá đu đủ tươi, ½ trái chanh (lấy cốt chanh), 2 muỗng đường, 300ml nước.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch lá đu đủ, xay với nước ấm, sau đó sử dụng rây để lọc nước lá đu đủ.
• Thêm nước cốt chanh và đường đã chuẩn bị vào nước lá đu đủ đã lọc. Khuấy đều, có thể uống ngay hoặc cho vào tủ lạnh để làm mát trước khi uống.

Cách nấu nước lá đu đủ với sả

Nguyên liệu:

• 50g lá đu đủ khô
• 30g sả khô
• 2 lít nước lọc

Cách thực hiện:

• Cho lá đu đủ và sả vào nồi nước, đun đến khi nước sôi.
• Hạ lửa nhỏ và tiếp tục đun trong thêm 30 phút.
• Tắt bếp, sau đó lọc nước để lấy nước cốt, uống trong ngày.

Sử dụng lá đu đủ trị bệnh sán chó tại nhà

Bài thuốc dân gian trị bệnh sán chó bằng rau sam

• Rau sam có tác dụng làm mát gan và giúp tẩy giun.
• Bạn có thể rửa sạch rau sam tươi, giã nát, và vắt lấy nước để uống.
• Uống liên tục trong 3-5 ngày để có hiệu quả tốt.

Bài thuốc dân gian trị bệnh sán chó bằng lá bồ công anh

Lá bồ công anh có tác dụng sinh học cao và có khả năng giúp kháng viêm, chống khuẩn.

Rửa sạch lá bồ công anh tươi, giã nát, và vắt lấy nước cốt để uống.

Uống vào mỗi buổi sáng khi đói trong vòng 3-5 ngày.

Lưu ý: Các bài thuốc dân gian trị bệnh sán chó có thể làm mát da, giải nhiệt và hỗ trợ tẩy giun, nhưng không có tác dụng thay thế liệu trình điều trị của bác sĩ. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc điều trị sán chó, bạn nên tham khảo tư vấn của bác sĩ chuyên khoa và tuân thủ toàn bộ quy trình điều trị được đề xuất.

Cách phòng ngừa bệnh sán chó

Để phòng ngừa bệnh sán chó, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Tẩy sán và diệt bọ chét cho thú cưng: Thường xuyên sử dụng các sản phẩm chống ve, ghẻ, chấy, rận cho thú cưng như Bayticol (flumethrin 6%), vòng đeo cổ Preventef (chứa diazinon), Frontline (cho chó mèo), hoặc cho thú cưng uống thuốc Program (lufenuron) theo định kỳ giúp ngăn ngừa nhiễm sán chó từ thú cưng.
• Vệ sinh cho thú cưng thường xuyên: Thường xuyên tắm rửa, vệ sinh và cắt móng cho thú cưng để giảm nguy cơ tiếp xúc với sán chó.
• Định kỳ đưa thú cưng đi thăm khám bác sĩ thú y: Đưa thú cưng đi khám bác sĩ thú y định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh nhiễm sán kịp thời.
• Xử lý phân thú cưng đúng cách: Đảm bảo thú cưng đi vệ sinh ở nơi quy định và không để thú cưng phóng uế bừa bãi, tránh làm lây lan bệnh sán chó và ô nhiễm môi trường.
• Vệ sinh môi trường: Trang trại và lò mổ cần duy trì vệ sinh, xử lý rác thải và phân thú cưng đúng cách. Thực phẩm phải được kiểm tra và xử lý theo quy trình đảm bảo sạch sẽ.
• Chọn thực phẩm sạch: Chọn thực phẩm, trái cây và rau củ có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Nấu chín thức ăn để ngăn ngừa nhiễm sán chó qua thức ăn.
• Vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay và vệ sinh môi trường sống, đặc biệt là trong các khu vực có nhiều chó, mèo. Đối với trẻ em, cha mẹ cần giám sát và hướng dẫn trẻ rửa tay và vệ sinh cá nhân đúng cách.

Tẩy sán và diệt bọ chét cho thú cưng thường xuyên để phòng ngừa bệnh sán chó

Trên đây là một số thông tin về bệnh sán chó ở người mà Emdep.vn đã tổng hợp và chia sẻ. Mong rằng với những chia sẻ đến từ Emdep.vn, các bạn đã hiểu rõ hơn về các biểu hiện của bệnh sán chó, từ đó nhanh chóng phát hiện bệnh lý và có phương pháp điều trị phù hợp. Điều quan trọng là ngay khi có bất cứ biểu hiện bệnh lý nào, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, phát hiện và điều trị phù hợp, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. 

Minh LT (Tổng hợp)