Món nướng là món ăn ưa thích của rất nhiều người, nhất là các món chân gà nướng, thịt xiên nướng, mực khô nướng... Ăn đồ nướng sao cho đúng, không bị béo, lại không ảnh hưởng đến sức khỏe là vấn đề cần được hết sức lưu ý.

Để phục vụ kịp thời nhiều nhà hàng đã nướng qua quýt, thực phẩm chỉ chín phía bên ngoài, bên trong còn sống, thịt lợn còn lòng đào, tủy bên trong chân gà vẫn đỏ. Không ít nhà hàng còn ham lợi mua cả những thịt đã ôi thiu, sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc hoặc từ gia súc, gia cầm bị bệnh nên đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc thực phẩm đáng tiếc.

Trong quá trình nướng thực phẩm với nhiệt độ cao, chất béo từ thực phẩm chảy xuống ngọn lửa bên dưới (than nóng hoặc các thanh nhiệt trong lò nướng điện), kèm theo đó là lượng dầu được dùng để phết thêm lên thực phẩm hoặc vỉ nướng. Dầu mỡ cháy tạo ra loại khí độc PHA (polycyclic aromatic hydrocarbon) có thể gây ung thư. PHA sẽ bám vào thức ăn qua khói.

Ngoài ra khi nhiệt tăng quá mức sẽ dẫn tới phản ứng giữa hoạt chất creatine và axit amino có trong protein của thịt, sinh ra nhiều chất độc khác, điển hình là HCA (heterocyclic amine). Những loại thịt có nhiều mỡ như thịt lợn, thịt gà… chứa nhiều nguy cơ nhất. HCA thường được tạo ra trong quá trình chế biến các món thịt giầu protein ở nhiệt độ cao như nướng, rán.

Bên cạnh đó, đồ nướng hiện nay không được các nhà dinh dưỡng học khuyến khích dùng vì bị liệt vào loại thức ăn cần cảnh giác trong phòng chống ung thư.

Cách loại bỏ các thành phần độc hại phát sinh từ món nướng

Để hạn chế tối đa các thành phần độc hại phát sinh trong quá trình nướng món ăn, các chuyên gia Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã đưa ra những lời khuyên sau đối với người tiêu dùng:

- Nên tẩm hoặc ướp thực phẩm cần nướng với nước sốt trước khi nướng. Nước sốt ngoài tác dụng tăng hương vị cho món ăn còn có thể làm tăng tính an toàn cho các món nướng. Lớp dịch lỏng của nước sốt bao phủ thực phẩm sẽ làm giảm lượng mỡ chảy xuống, do đó hạn chế phát sinh các chất độc. Sốt càng đặc càng có hiệu quả cao

- Chất lượng của vỉ nướng cũng có vai trò quan trọng. Nên chọn những loại vỉ nướng làm bằng gốm chịu nhiệt cao và thép không rỉ. Tuyệt đối không nên dùng loại vỉ nhôm vì sự phản ứng giữa axit và nhôm trong khi nướng sẽ tạo ra những chất độc hại.

- Sử dụng quá nhiều đường cho món nướng sẽ rất nguy hiểm vì đường dễ cháy khét, gây ra vị đắng và ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe.

- Trước khi nướng, nên lọc kỹ phần thịt mỡ, đối với thịt băm nên cho thêm chút bột mỳ để ngăn cản sự phát sinh các chất gây hại. An toàn nhất là chọn nướng những thực phẩm nạc, không chứa nhiều chất béo. Nên chia các nguyên liệu thành từng phần nhỏ

- Những món nướng có tẩm ướp các gia vị có axit như chanh, giấm... thì nên cho nhiều hơn một chút vì chúng sẽ làm dung hòa bớt chất độc của thức ăn khi nướng.

- Nên làm chín từng mặt thịt, cá rồi mới chuyển qua mặt còn lại, tránh đảo đi đảo lại nhiều lần thịt sẽ lâu chín. Quét dầu liên tục lên thực phẩm trong quá trình nướng giúp chúng mềm và nhanh chín, không bị khô.

- Nên nướng ở nhiệt độ thấp hoặc vừa phải để hạn chế khói.

- Hạn chế thời gian nướng bằng cách thái thực phẩm nhỏ, mỏng và có thể nấu trước một vài phút khi nướng. Cách này có thể giảm lượng HCA (chất gây ung thư) trong thực phẩm.

- Khi ăn món ăn nướng phải loại bỏ hết những phần bị cháy sém vì là chỗ chứa nhiều chất độc nhất.

- Nhiều người thích nhâm nhi đồ nướng với bia. Đây là nguy cơ dẫn đến bệnh gout, thậm chí ung thư.

- Không nên quá say mê ăn nhiêu món ăn nướng mà chỉ nên dùng hạn chế, mỗi tuần không quá 2 lần.

* Cách chế biến thịt nướng không hại sức khỏe

Không ăn quá nhiều thịt

Thường khi nhắc đến món nướng, cùng với cá, hải sản, nguyên liệu ưa thích và dễ chế biến nhất vẫn là các loại thịt: gà, bò, lợn… Chính vì vậy, khi chọn món này cho thực đơn, bạn cần tính toán hợp lý lượng thịt/cá trên từng đầu người, tránh nạp vào cơ thể quá nhiều.

Cũng như vậy, bạn cần cân nhắc lượng calo trong từng nguyên liệu. Thường đi kèm các món nướng phải có các nguyên liệu rau củ quả khác, không nên chỉ chọn nguyên liệu giàu đạm, giàu chất béo, có hại cho tim mạch.

Dùng thịt nạc, loại bỏ mỡ, bỏ da (đối với gia cầm): Để hạn chế tối đa mỡ rơi xuống ngọn lửa khi nướng (sinh ra PAHs). Hạn chế dùng thịt có nhiều mỡ như sườn, xúc xích, lạp sườn. Các loại thịt chế biến sẵn như xúc xích, lạp sườn còn chứa nitrosamine, là chất có thể gây ung thư.

Nước ướp gia vị

Bạn có thể sử dụng các loại nước ướp gia vị vào món ăn, nó không những làm tăng hương vị mà còn làm giảm các yếu tố gây bệnh ung thư. Những loại nước ướp gia vị có chứa dầu ăn ôliu hay các loại nước cốt thuộc họ cam quýt có thể làm giảm các yếu tố hóa học gây ung thư này tới 99%. Ngoài ra, nó còn làm thịt mềm khiến món ăn ngon hơn.

Nướng cùng rau củ

Với đồ nướng, đậu bắp, cà tím, bí đỏ, các loại ớt ngọt hay rau cải thảo, hành tây và các loại nấm… đều là những món phụ nướng kèm không thể thiếu. Nhất là rau diếp. Khi ăn món thịt nướng, bạn nên chuẩn bị nhiều rau diếp để cuộn ăn cùng

Biến tấu thêm một chút, bạn có thể chọn thêm các loại trái cây nướng ăn cùng như khế, táo, quả kiwi, nho, dâu tây, dứa… vừa giúp dễ tiêu hoá vừa bớt cảm giác ngấy của thịt/ cá nướng.

Không uống rượu, bia, nước ngọt khi ăn đồ nướng

Đồ nướng là món ăn luôn khiến nhiều người yêu thích với hương thơm hấp dẫn nhưng lại dễ gây béo phì. Vì vậy, tránh uống nhiều rượu, kể cả cocktail, nước có ga khi ăn đồ nướng, càng gây hại cho sức khỏe.

Tránh ăn nội tạng

Nội tạng động vật khi được tẩm ướp kỹ cũng trở thành món khoái khẩu của nhiều người. Nhưng lượng calo trong nội tạng bao giờ cũng cao hơn nhiều so với các bộ phận khác, cũng như hàm lượng cholesterol của thực phẩm này không tốt cho tim mạch.

Các món kết hợp

Lời khuyên hữu ích khi ăn đồ nướng, bạn nên chuẩn bị ít súp hay cháo ăn trước đó để không gây hại cho dạ dày. Nhất là với trẻ nhỏ, trước khi ăn đồ nướng cần ăn súp hay cháo loãng.

Sau khi ăn đồ nướng, tốt nhất không được ăn/uống các món lạnh, chỉ cần cốc nước lọc hay trà ấm, hoặc có thể vài lát hoa quả là đủ.

* Lưu ý chung

- Nướng trên than hoa là các nướng phổ biến và cũng được nhiều thực khách yêu thích vì mùi thơm bốc lên trực tiếp. Để tránh độc, nên để than cháy hết và không còn khói mới cho thực phẩm lên nướng. Ngoài ra có thể dùng giấy bọc hoặc lá chuối bọc thực phẩm rồi nướng để tránh bị khét.

- Tốt nhất nên nướng thức ăn bằng lò vi sóng hoặc lò nướng vì dễ điều chỉnh nhiệt độ và thời gian. Những sản phẩm hiện đại này thường có bộ phận hứng mỡ và dịch tiết ra của thực phẩm nên sẽ không có khói, điều này có lợi cho sức khỏe, thức ăn không bị ám mùi khói.