Lâu nay, các di tích lịch sử ở Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng luôn khó khăn trong việc thu hút khách tham quan. Lịch sử thường bị gắn mác khô khan và khó để tiếp cận. Cùng với đó, cách trưng bày tư liệu, hiện vật còn tẻ nhạt, thiếu trực quan, khó hấp dẫn người tham quan. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, giới trẻ Hà Thành đặc biệt thích thú với một sản phẩm du lịch lịch sử ngay giữa lòng thủ đô chỉ vì cách làm mới mẻ, sinh động và giàu cảm xúc, đó chính là di tích nhà tù Hỏa Lò.

Câu nói vui “đi tù” hay “thăm tù” thậm chí còn trở thành hot-trend trên mạng xã hội và việc check-in tại di tích lịch sử này được xem là trào lưu sang chảnh của giới gen Z. 

Chúng tôi ghé thăm Hoả Lò vào một buổi sáng cuối tuần trời đẹp, phố Hỏa Lò là một con phố đặc biệt vì nó chỉ có một số nhà duy nhất. Di tích nhà tù Hỏa Lò tọa lạc tại đây. Khi rẽ vào con phố này, bức tường vàng ươm cổ kính hiện lên cùng với sắc đỏ của những lá cờ rung lên trong nắng sớm.

Quầy bán vé tấp nập từ sớm với dòng người xếp hàng để vào tham quan di tích. Bên cạnh những du khách nước ngoài, chúng tôi cũng được chứng kiến rất nhiều bạn trẻ đang cầm trên tay chiếc vé với sự háo hức, thích thú.

Nhà tù Hỏa Lò được thực dân Pháp xây dựng vào năm 1896 với mục đích trấn áp những người đối kháng chế độ thuộc địa. Hỏa Lò được đánh giá là nhà tù với quy mô lớn và kiên cố vào loại bậc nhất Đông Dương lúc bấy giờ. Đây cũng là nơi giam cầm hàng vạn chiến sĩ cách mạng Việt Nam ở khắp các tỉnh thuộc xứ Bắc kỳ và nhượng địa Đà Nẵng.

Có lẽ vì thế mà Hỏa Lò còn được mệnh danh là “địa ngục trần gian”, nơi chứng kiến những lầm than, đau đớn tận cùng của những người cách mạng. Những người làm công tác quản lý, truyền thông của nhà tù Hỏa Lò đã sử dụng các tư liệu lịch sử phong phú và quý giá để kể lại cho khách tham quan một trang sử đau thương mà lẫm liệt của dân tộc theo cách đầy nhân văn và đi vào lòng người. Bước chân vào không gian này, mỗi du khách đều nhận được nhiều giá trị hơn là một chuyến tham quan. 

Cho đến hiện tại, fanpage của Di tích Nhà tù Hỏa Lò có hơn 260.000 lượt người theo dõi. Mỗi bài đăng đều nhận được hàng nghìn đến hàng chục nghìn lượt bày tỏ cảm xúc. Điều này minh chứng cho sự “viral” và sức nóng của Hỏa Lò trên mạng xã hội. Nhờ vậy mà Hỏa Lò đã tiếp cận được đến với những người trẻ và khơi dậy ở họ niềm thích thú về lịch sử. Hiếm có đội ngũ truyền thông của di tích nào có thể làm được điều đó. 

Một trong những bài đăng có lượt tương tác cao nhất của Fanpage Hỏa Lò

Được biết, những người thuộc phòng truyền thông của Di tích lịch sử nhà tù Hỏa Lò đều đang trong độ tuổi đẹp nhất của cuộc đời. Họ đều là những người có niềm đam mê với những giá trị văn hóa - lịch sử. Rồi họ tụ họp lại để xây dựng một đội ngũ làm truyền thông cho di tích. 

Admin của fanpage di tích Hỏa Lò chia sẻ rằng: Đa số các bài đăng trên page đều đón nhận được sự quan tâm của khán giả và cũng là động lực cho chúng mình trong quá trình sáng tạo. Chúng mình từ hồi hộp khi đăng bài mới tới việc háo hức theo dõi từng bình luận, từng react để biết khán giả đang cảm thấy thế nào và cũng vỡ òa trong vui mừng khi sản phẩm mình làm nhận được nhiều sự ủng hộ”.

Không thể phủ nhận rằng độ “hot” của Hỏa Lò trên mạng xã hội chính là một trong những yếu tố quan trọng giúp cho di tích thu hút được nhiều khách đến tham quan hơn. Nhưng yếu tố cốt lõi để giữ chân được nhiều khách hơn đấy chính là trải nghiệm khi đến tham quan nơi này. Nếu chất lượng trải nghiệm không thực sự tương xứng thì rất có thể Hỏa Lò sẽ “chìm xuống” rất nhanh. 

Trà Giang (21 tuổi, đang học tập tại Hà Nội), lần đầu tiên đến với Hỏa Lò đã có những trải nghiệm tham quan khó quên. Biết đến di tích qua mạng xã hội, hôm nay Trà Giang mới có dịp đến thăm nơi đây. Trà Giang cảm thấy may mắn vì được sinh ra trong thời bình. Nhờ có Di tích mà Trà Giang mới hiểu được phần nào cũng khổ lao mà những người tù cách mạng thời chiến. 

Trà Giang (21 tuổi)

Khi được hỏi về cảm xúc khi tham quan nhà tù, Trà Giang cảm thấy vô cùng choáng ngợp bởi những hiện vật ở đây được tái hiện vô cùng chân thực, nhất là những dụng cụ tra tấn và hành hình như máy chém. Nếu không đến đây, Giang sẽ chẳng thể nào có thể hiểu được sự dã man của thực dân và nỗi khổ của những người tù cách mạng.

Trải nghiệm mà Trà Giang thấy ấn tượng nhất chính là máy thuyết minh. Trà Giang cho biết, với máy thuyết minh thì trải nghiệm tham quan của Giang trở nên chủ động hơn rất nhiều. Giang từng đi tham quan một số di tích khác nhưng khi đến Hỏa Lò, việc tham quan trở nên chủ động và sâu sắc hơn nhiều khi máy thuyết minh. Máy thuyết minh ở đây có giọng kể, nhạc nền và hiệu ứng âm thanh. Giang chia sẻ: “Phải nói thật là nhiều lúc mình thấy rùng mình trước những gì được nghe và được thấy ở đây. Có lẽ đây là một trong những trải nghiệm tham quan khó quên nhất của mình”.

Ngoài máy thuyết minh, những phòng trưng bày của di tích Hỏa Lò cũng khiến cho những bạn trẻ như Giang thích thú. Bởi không gian trong tù được tái hiện lại qua những bức tượng, mô hình hay hình ảnh khá chân thực. Bên cạnh khách tham quan trong nước thì Di tích cũng rất quan tâm đến trải nghiệm của khách nước ngoài. Máy thuyết minh có tới 8 ngôn ngữ (tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung, tiếng Hàn, tiếng Nhật, tiếng Tây Ban Nha và tiếng Đức) để phục vụ du khách nước ngoài. Đấy chính là nỗ lực không hề nhỏ của ban quản lí di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Bác Trương Quốc Khánh (74 tuổi, Hà Nội) là một cựu chiến binh, từng trải qua những năm tháng tù đày tại nhà tù Phú Quốc thời kháng chiến chống Mỹ. Dù đã đến Hỏa Lò nhiều lần, hôm nay bác lại ghé thăm nó một lần nữa. Với bác, nhà tù thực dân ở thời nào và ở đâu cũng như nhau. Đều là minh chứng cho tội ác mà đế quốc gieo rắc ở thuộc địa. Tuy nhiên khi đứng trước di tích nhà tù Hỏa Lò, bác Trương Quốc Khánh lại có cảm xúc rất đặc biệt.

Bác Trương Quốc Khánh (74 tuổi, Hà Nội)

Bác nghẹn ngào chia sẻ với chúng tôi rằng, bố của bác cũng là một tù nhân của Hòa Lò. Đứng trước nơi đã từng gây ra khổ đau cho cha anh mình, nhiều người sẽ không khỏi cảm thấy bàng hoàng và khó chấp nhận. Nhưng với bác Khánh, bác không chỉ là một người con của gia đình mà còn là một người con của cách mạng. Hơn ai hết, bác hiểu được những đau thương của người thân mình. Bác Khánh trân trọng những nỗ lực của di tích Hỏa Lò trong việc phục dựng lại nơi đây để trở thành địa điểm tham quan. 

Bác chia sẻ thêm rằng tù Hỏa Lò nay trở thành một địa điểm để những người tù cách mạng gặp gỡ và giao lưu. Các bác đến đây để sinh hoạt nhiều lần, được ra vào thoải mái. Ngoài ra, di tích còn có chế độ đặc biệt như miễn giảm tiền vé cho cựu chiến binh, dịch vụ trông giữ xe tốt. Các bác được nhân viên Hỏa Lò tiếp đón rất nhiệt tình giống như là người của di tích vậy. 

Có lẽ đối với bác Khánh nói riêng và những người sinh ra và lớn lên trong thời chiến nói chung đều tìm đến Hỏa Lò để hồi tưởng lại những kí ức. Nhưng kí ức ấy không phải là nỗi buồn, nỗi sợ hãi mà là sự tự hào về một thời đã qua. 

Kết thúc chuyến đi tới thăm di tích nha tù Hỏa Lò, chúng tôi đã thấy được phần nào “sức nóng” của nơi này với khách tham quan. Không chỉ nổi lên bởi truyền thông mà Hỏa Lò đã chinh phục được cảm xúc của khách tham quan bằng trải nghiệm tham quan, bằng chính câu chuyện ẩn sau những bước tường và song sắt. Lịch sử giờ đây đã không còn là những tư liệu khô khan mà được đón nhận bằng nhiều cách khác nhau. Nhưng dù theo cách nào thì đây cũng là dấu hiệu đáng mừng để hiện thực hóa lời dạy của Bác: “Dân ta phải biết sử ta. Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”.