Theo ông Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số, tuổi kết hôn trung bình lần đầu ở Việt Nam đang có xu hướng muộn hơn. Cụ thể, vào năm 2019, tuổi kết hôn lần đầu là 25,2 tuổi. Đến năm 2024, tuổi trung bình kết hôn lần đầu đã tăng lên 27,2 tuổi, với nam giới là 29,3 tuổi và nữ giới là 25,1 tuổi.

Dù có nhiều biện pháp nhằm khuyến khích người độc thân đóng góp nhiều hơn cho xã hội hoặc đề xuất giảm giờ làm để có thêm thời gian cho các mối quan hệ, nhiều người trẻ vẫn chưa sẵn sàng cho hôn nhân. Họ phải đối mặt với áp lực kép từ yêu cầu “thành công trong sự nghiệp và hạnh phúc trong gia đình”, dẫn đến việc cảm thấy bị áp lực gia tăng.

Áp lực kép: Vai trái hôn nhân, vai phải sự nghiệp

Theo Huỳnh Hiền (TP.HCM), phụ nữ thường gặp bất lợi hơn khi kết hôn và sinh con. Việc có em bé không chỉ yêu cầu nghỉ sinh kéo dài 6 tháng mà còn có thể gây phân tâm trong thời gian mang thai, ảnh hưởng đến lộ trình thăng tiến nghề nghiệp.

Huỳnh Hiền lo ngại rằng việc kết hôn và nghỉ sinh con có thể làm mất cơ hội thăng tiến của mình. Cô chia sẻ: “Tôi biết nhiều mẹ bầu phải nghỉ sinh lâu hơn dự kiến do sức khỏe yếu. Trong thời gian đó, không chỉ vị trí trưởng phòng mà tôi ‘nhắm’ đến trở nên xa vời, mà ngay cả vị trí trưởng nhóm hiện tại cũng có thể bị thay thế.”

Tương tự, Thành Nam (27 tuổi, quận Thanh Xuân, Hà Nội) dù đã có mối quan hệ yêu đương kéo dài 3 năm, vẫn chưa muốn kết hôn. Anh hiểu rằng gia đình không thể hỗ trợ nhiều và phải tự lo toàn bộ chi phí cho đám cưới và cuộc sống hôn nhân. “Chỉ riêng đám cưới đã tiêu tốn hàng trăm triệu đồng. Tôi chưa đủ tự tin để gánh vác những khoản chi lớn hơn như mua nhà hay xe,” Nam nói.

Thành Nam hiện đang tập trung vào nhiều khoản đầu tư và không muốn rút vốn để lo cho gia đình vào thời điểm này. Anh đặt mục tiêu làm giàu trong 5 năm tới. Áp lực từ bạn bè trên mạng xã hội khiến anh phải dành toàn bộ thời gian cho công việc và đầu tư, chưa thể yên tâm lập gia đình.

Ngược lại, Đức Tùng (24 tuổi, quận 7, TP.HCM), một thành viên của cộng đồng LGBTQIA+, không còn mối liên hệ gần gũi với gia đình và chưa nhận được trợ cấp tài chính từ bố mẹ. Anh tự xây dựng sự nghiệp từ khi mới bước vào thị trường lao động. “Tôi làm việc chăm chỉ để chứng minh với gia đình rằng mình có ích cho xã hội. Khi đó, bố mẹ cũng yên tâm hơn về quyết định và lựa chọn của tôi, không còn lo lắng tôi bị phân biệt hay kỳ thị,” Tùng cho biết.

Hiện tại, Tùng tập trung vào công việc và chưa nghĩ đến việc lập gia đình. Với việc hôn nhân đồng giới chưa được công nhận ở Việt Nam, việc kết hôn không có nhiều ý nghĩa đối với cộng đồng LGBTQIA+. Tùng cũng cảm thấy giá trị của bản thân không chỉ nằm ở sự nghiệp và gia đình mà còn trong các hoạt động thể thao, du lịch và sở thích nghệ thuật. Nếu có cơ hội giảm giờ làm, Tùng muốn dành thời gian để ngủ đủ giấc, tập gym và đưa thú cưng đi dạo, hiện không có nhu cầu tìm kiếm đối tượng tình cảm.

‘Nút thắt’ tâm lý của người trẻ

Theo chuyên gia tâm lý Lê Thị Tình Tuyết, Giám đốc chương trình Trí tuệ cảm xúc Capokids, nếu không thể cung cấp phúc lợi cần thiết góp phần cởi bỏ “nút thắt” tâm lý cho người trẻ, việc áp dụng các biện pháp tăng trách nhiệm đóng góp xã hội đối với người không muốn kết hôn khó đạt hiệu quả như mong đợi. Thay vì áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế, việc bồi dưỡng kỹ năng lập kế hoạch, định hướng, phát triển bản thân và ứng xử trong hôn nhân cần được chú trọng hơn.

Về mặt vật chất, việc cung cấp các phúc lợi xã hội như tạo cơ hội mua nhà với mức giá phải chăng hay đem đến điều kiện nuôi dạy con cái tốt hơn cần được ưu tiên thực hiện. Khi nỗi lo mua nhà, nuôi con giảm thiểu, nỗi sợ hôn nhân sẽ phần nào vơi bớt.

Khánh An (Tổng hợp)