Kết thúc ca làm việc kéo dài hơn 10 giờ liên tục tại công ty, Trần Hoàng Thúy, 31 tuổi, cư trú tại TP.HCM, cảm thấy mệt mỏi rã rời. Sau khi trở về phòng trọ, cô chỉ kịp ăn tối, vệ sinh cá nhân, rồi lại tiếp tục ngồi vào bàn làm việc cho đến 22h mới đi ngủ. Công việc của cô lặp đi lặp lại hàng ngày và chỉ khi hoàn thành sớm, Thúy mới có chút thời gian hiếm hoi để tập thể dục hoặc đi dạo quanh phố.

Thúy cho biết công việc trong ngành logistics yêu cầu phải tăng ca thường xuyên để đáp ứng tiến độ đơn hàng. Đồng thời, cô cũng mong muốn phát triển sự nghiệp và ổn định tài chính, do đó, hiện tại cô chưa nghĩ đến việc lập gia đình và sinh con.

"Ba mẹ thường xuyên thúc giục tôi về quê để kết hôn và có con, vì lo lắng rằng khi lớn tuổi sẽ khó có con và nếu không có con thì sau này không có người chăm sóc. Tuy nhiên, tôi lo rằng nếu chưa có khả năng lo cho con, việc sinh con có thể khiến chúng khổ hơn," Thúy chia sẻ.

Gánh nặng kinh tế, cách nuôi dạy con

Yến Nhi (29 tuổi, nhân viên văn phòng) và bạn trai đã yêu nhau suốt 4 năm nhưng vẫn còn lưỡng lự về việc tiến tới hôn nhân. Với mức lương 12 triệu đồng mỗi tháng, Nhi chỉ đủ chi tiêu cho cuộc sống cá nhân và chưa đủ để tích lũy cho những khoản chi lớn như mua nhà hay chi phí kết hôn, mang thai, sinh con và nuôi dưỡng con cái.

Trong khi đó, Đặng Quý Thành (29 tuổi), người đã sống tại TP.HCM gần 10 năm, vẫn gặp khó khăn trong việc thích nghi với mức chi phí sinh hoạt cao của thành phố. “Sau 7 năm làm việc vất vả, thu nhập của tôi hiện khoảng 25 triệu đồng/tháng. Tôi không muốn bỏ lỡ cơ hội phát triển nghề nghiệp trong thời kỳ quan trọng này,” Thành cho biết.

Thành mong muốn kết hôn với người bạn đời có thu nhập tương đương hoặc chênh lệch không quá lớn so với mình, trước khi nghĩ đến việc có con. Anh tính toán rằng chi phí cho việc chuẩn bị trước, trong và sau khi sinh con sẽ khoảng 200 triệu đồng, chưa tính đến các vấn đề phát sinh. “Những rủi ro như tai nạn, bắt cóc, bạo hành, nghiện ngập… làm tôi cảm thấy chưa đủ tự tin để nuôi dạy và bảo vệ con,” Thành chia sẻ.

Khác với Yến Nhi và Quý Thành, vợ chồng anh Bùi Đức Thành (35 tuổi) tại TP.HCM đã có một con trai nhưng vẫn chần chừ trong việc sinh thêm em bé thứ hai. Một trong những nguyên nhân chính là sự bất đồng quan điểm về việc dạy con. Gánh nặng tài chính cũng là mối lo lớn khi mỗi tháng, anh Thành chi khoảng 10 triệu đồng cho học phí của con. Do sống ở quận đông đúc nhất thành phố, anh chọn trường tư để đảm bảo môi trường học tập tốt cho con.

Theo Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), dân số Việt Nam năm 2023 ước tính đạt 100,3 triệu người, với tỷ suất sinh trung bình là 1,95 con/phụ nữ, giảm so với năm trước và thấp hơn mức sinh thay thế 2,1 con. Các khu vực Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long có tỷ suất sinh thấp nhất, khoảng 1,5 con/phụ nữ, với TP.HCM ghi nhận mức sinh thấp nhất cả nước là 1,32 con/phụ nữ.

Người trẻ có nhiều hoài bão, quên việc xây dựng gia đình

Tiến sĩ Xã hội học, chuyên gia tham vấn tâm lý Phạm Thị Thúy, cho biết trong quá trình tiếp xúc, tham gia các diễn đàn trẻ, đối tượng gặp về đề kết hôn, ngại sinh con thường là học sinh, sinh viên, người mới đi làm. Họ thuộc tầng lớp trí thức của xã hội, thậm chí có nhiều người mức thu nhập cao.

Theo bà Thúy, có nhiều nguyên nhân khiến người trẻ ngại kết hôn, sinh ít hoặc lựa chọn không sinh con. Đầu tiên phải nói đến người trẻ hiện nay có nhiều ước mơ, có nhu cầu học tập và phấn đấu cho tương lai, sự nghiệp, rất bận nên không có thời gian để nghĩ đến việc kết hôn và xu hướng này đang gia tăng.

Tiếp đến là xu hướng quan hệ tình dục sớm ở người trẻ. Việc quan hệ tình dục thường có hai chức năng, giải tỏa sinh lý và duy trì nòi giống. Tình dục hiện nay của giới trẻ quá dễ dàng, thậm chí rất dễ sống chung trước khi kết hôn. "Do nhu cầu sinh lý đã được giải tỏa, đồng thời họ chưa muốn có con nên không còn ràng buộc chuyện kết hôn", TS Thúy chia sẻ.

Bên cạnh đó, người trẻ ở các thành phố lớn thấy việc kết hôn và sinh con quá áp lực, phải có nhà, có tiền. Xu hướng của người trẻ là muốn ít con, dành những gì tốt nhất cho con nhưng bối cảnh xã hội hiện nay cực kỳ khó khăn cho việc mang bầu, sinh con, nuôi con, sau này cho con đi học.

Đặc biệt những người trẻ có trình độ học vấn cao, có vị trí xã hội, thu nhập cao, họ lại muốn con học những nơi tốt nhất mà những nơi đó chi phí không hề ít. Do đó, họ trì hoãn việc sinh con hoặc sinh rất ít con.

TS Phạm Thị Thúy cho rằng thành phố cần đầu tư thêm trường học cho trẻ từ mầm non đến bậc THPT. Nếu thành phố không mở thêm trường mầm non, để mọi đứa trẻ được đến trường với chi phí thấp, xu hướng sinh giảm vẫn sẽ tiếp tục. Bởi không ai muốn sinh con trong điều kiện khó tìm chỗ học.

Anh Chi (Tổng hợp)